W skardze konstytucyjnej Marka J., wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 29 lutego 2008 r., zarzucono niezgodność art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 1 oraz art. 79 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Postanowieniem z dnia 2 marca 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

W dniu 16 marca 2009 r. wniesiono do Trybunału Konstytucyjnego zażalenie na powyższe postanowienie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Na etapie rozpatrywania zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 marca 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Marka J. pojawiły się wątpliwości co do autentyczności podpisu oraz pieczęci imiennej radcy prawnego Grzegorza Konika, widniejących pod tym zażaleniem. Zaistniało zatem uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zabronionego, określonego w art. 270 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.). Zgodnie z tym przepisem, kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (§ 1), tej samej karze podlega ten, kto wypełnia blankiet, opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę albo takiego dokumentu używa (§ 2), zaś kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 270 § 1 k.k., podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (§ 3).

W wyniku przeprowadzonych czynności Szef Biura Trybunału Konstytucyjnego zawiadomił Prokuraturę Rejonową w Tychach o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W świetle powyższych okoliczności należy stwierdzić, że wydanie przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia dotyczącego zażalenia zależy od rozstrzygnięcia w przedmiocie popełnienia czynu zabronionego, o którym mowa w art. 270 k.k.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 177 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w związku z art. 20 ustawy o TK, należało zawiesić postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym.

W skardze konstytucyjnej zarzucono, że art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) jest niezgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 1 oraz art. 79 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącego przepis ten doprowadził do faktycznego pozbawienia go prawa do sądu. Zniweczył też możliwość wznowienia postępowania, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji. Źródłem naruszenia praw skarżącego jest – jego zdaniem – dyspozycja, w myśl której Trybunał Konstytucyjny umarza postępowanie, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą. Zdaniem skarżącego zastosowanie tego przepisu w odniesieniu do art. 16 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych uniemożliwiło kontrolę konstytucyjności tego przepisu, a w konsekwencji uniemożliwiło wznowienie postępowania zakończonego niekorzystnym dla skarżącego orzeczeniem sądu.

Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Skarżący 21 lutego 2006 r. złożył skargę konstytucyjną, w której zakwestionował m.in. zgodność z Konstytucją art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 24, poz. 110, ze zm.). W opinii skarżącego zaskarżony przepis nie gwarantuje zwolnienia przedsiębiorcy od kosztów sądowych w sytuacji, gdy istnieją rzeczywiste przesłanki do takiego zwolnienia. Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 20 lutego 2008 r. umorzył postępowanie (SK 44/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 23). W uzasadnieniu postanowienia Trybunał Konstytucyjny wskazał, że skarżący nie wykazał związku między zaskarżonym art. 16 ust. 3 a swymi prawami konstytucyjnymi.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest dopuszczalna, o ile skarżący wskaże ostateczne rozstrzygnięcie o swych prawach, którego podstawę stanowią wskazane w niej przepisy. Warunek ten w niniejszej sprawie nie został spełniony. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wydane na skutek złożenia skargi konstytucyjnej nie jest ostatecznym orzeczeniem o prawach skarżącego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji (por. postanowienie TK z 28 listopada 2001 r., SK 12/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 267).

Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że zarzuty sformułowane w skardze konstytucyjnej są oczywiście bezzasadne. Skarżący, kwestionując treść art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zdaje się nie zauważać, że w myśl art. 39 ust. 3 przepisu tego nie stosuje się, gdy wydanie orzeczenia jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności lub praw. Tak więc zarzut skarżącego, w myśl którego utrata mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu powoduje umorzenie postępowania, nie znajduje podstaw w treści ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Ponadto, we wskazanym w skardze konstytucyjnej postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z 20 lutego 2008 r. umorzenie postępowania nie nastąpiło ze względu na utratę mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu. Trybunał Konstytucyjny na stronie siódmej uzasadnienia stwierdził m.in.: „W ocenie Trybunału niezasadne byłoby umorzenie postępowania z powodu utraty przez przepis mocy obowiązującej”. Podstawą umorzenia postępowania było niespełnienie przez skargę konstytucyjną wymogów formalnych – wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych praw skarżącego.

Mając powyższe na względzie, należało orzec jak na wstępie.