Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. W świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być tylko zarzut niekonstytucyjności przepisów
ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach
lub prawach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zgodnie z koncepcją skargi konstytucyjnej, przyjętą w prawie
polskim, przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego nie mogą być akty stosowania prawa, a więc prawomocne orzeczenia lub
ostateczne decyzje wydane w indywidualnych sprawach, lecz wyłącznie akty normatywne, na podstawie których zostały podjęte
takie rozstrzygnięcia. Trybunał Konstytucyjny nie posiada bowiem kompetencji do kontroli prawidłowości ustaleń sądu, sposobu
zastosowania, czy też niezastosowania obowiązujących przepisów, prawidłowości dokonanej subsumpcji stanu faktycznego, tylko
do orzekania w sprawie zgodności z Konstytucją przepisów prawa i eliminowania tych, które są z nią niezgodne. W tym kontekście
uzasadniona staje się konieczność wykazania w skardze konstytucyjnej powiązania pomiędzy treścią normatywną zaskarżonego przepisu
a naruszonymi prawami, wolnościami lub obowiązkami konstytucyjnymi, co z kolei pozwala stwierdzić, że to właśnie treść przepisu
zdeterminowała wydane w sprawie rozstrzygnięcie, prowadząc do naruszenia praw, wolności lub obowiązków skarżącego.
2. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „zasądzając opłatę
za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter
sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia”.
2.1. Skarżąca dowodzi, że przepis ten „dyskryminuje skarżącą w stosunku do innych grup zawodowych świadczących usługi na rzecz
wymiaru sprawiedliwości (np. biegłych sądowych) i narusza art. 2, art. 20, art. 31 ust. 3, art. 32 zasadę równości oraz prawo
podmiotowe z art. 65 ust. 4 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4 ustawy prawo o adwokaturze”.
2.1.1. Trybunał Konstytucyjny po analizie zarzutu dyskryminacji skarżącej, w świetle praw określonych w art. 2, art. 20, art.
31 ust. 3 i art. 32 ustawy zasadniczej, stwierdza jego oczywistą bezzasadność.
Trybunał przypomina, że punktem wyjścia dla stwierdzenia naruszenia zasady równości wobec prawa (równości w procesie stosowania,
jak i stanowienia prawa) musi być zawsze ustalenie, czy podmioty potraktowane niejednakowo rzeczywiście należą do tej samem
klasy, a więc, czy łączy je cecha podobieństwa. Jeżeli dany podmiot odpowiada wszelkim cechom hipotezy normy, która ma być
wobec niego zastosowana, to sposób tego zastosowania musi być taki sam, jak wobec wszystkich pozostałych podmiotów, które
tym cechom odpowiadają. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie ulega wątpliwości, że recypientami działań sądu, o których
mowa w § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat, są wyłącznie adwokaci. Skoro przepis ten nie znajduje zastosowania wobec
innych grup zawodowych świadczących usługi na rzecz wymiaru sprawiedliwości, zwłaszcza przywołanych przez skarżącą biegłych
sądowych, to nie może on stanowić podstawy porównywania tych podmiotów z adwokatami (brak cechy relewantnej) i uzasadniać
zarzut odmiennego (dyskryminującego) traktowania członków palestry.
Oczywista bezzasadność skargi stanowi, zgodnie z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale
Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), podstawę odmowy nadania skardze dalszego biegu, w zakresie
wyżej stwierdzonym.
2.1.2. Skarżąca dowodzi również, że § 2 ust. 1 zaskarżonego rozporządzenia narusza jej konstytucyjne prawo do określenia w
drodze ustawy minimalnej wysokości wynagrodzenia za pracę lub sposobu ustalania tej wysokości (art. 65 ust. 4).
Trybunał Konstytucyjny potwierdza, że z art. 65 ust. 4 ustawy zasadniczej można wyprowadzić prawo podmiotowe każdego pracownika
do minimalnego wynagrodzenia lub sposobu ustalania jego wysokości, normowanych na poziomie ustawy. Trybunał zwraca jednak
uwagę, że zakres dochodzenia tego prawa jest ograniczony przez art. 81 Konstytucji. Prawo, o którym stanowi art. 65 ust. 4
Konstytucji, dotyczy tylko osób pozostających w stosunku pracy, a więc nie odnosi się np. do tzw. wolnych zawodów (por. wyrok
TK z 19 października 1999 r., SK 4/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 119; podobnie L. Florek, Konstytucyjne gwarancje uprawnień pracowniczych, PiP z 1997 r., z. 11-12, s. 77). Trybunał odwołuje się także do uzasadnienia wyroku z 29 maja 2002 r. (P 1/01, OTK ZU nr
3/A/2002, poz. 36), w którym stwierdził, że „regulacja opłat za czynności adwokackie nie wymaga całościowego umieszczenia
jej w ustawie. Odesłanie do regulacji podustawowej, wobec szczegółowości zakresu przedmiotowego, którego ona dotyczy, jest
nieuniknione. Jednakże podstawowe elementy konstrukcji opłat za czynności procesowe adwokatów i radców prawnych powinny być
zawarte w ustawie. [...] Ustawodawca w swoim upoważnieniu (do wydania rozporządzenia) powinien wyznaczyć sposób i kierunek uregulowania wysokości opłat za czynności adwokatów i radców prawnych”.
Z tych względów, Trybunał Konstytucyjny stwierdza oczywistą bezzasadność zarzutu skarżącej, dotyczącego naruszenia art. 65
ust. 4 Konstytucji przez § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat. Okoliczność ta stanowi, zgodnie z art. 49 w zw. z art.
36 ust. 3 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania skardze dalszego biegu, w wyznaczonym wyżej zakresie.
2.1.3. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej, w postępowaniu skargowym kontrola
zakwestionowanych przepisów dokonywana jest wyłącznie z punktu widzenia wzorca konstytucyjnego, który wskaże skarżący. Oznacza
to, że w drodze skargi konstytucyjnej podlegają ochronie wszystkie wolności i prawa „określone w Konstytucji”, ale tylko w
Konstytucji.
Stąd powołanie jako wzorców kontroli art. 1 i art. 4 prawa o adwokaturze uzasadnia odmowę nadania skardze dalszego biegu ze
względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w tak wyznaczonym zakresie (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust.
1 pkt 1 ustawy o TK).
2.2. Trybunał Konstytucyjny, odnosząc się do zarzutu naruszenia przez § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat art. 2 i art.
65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji oraz art. 29 ust. 1 prawa o adwokaturze (pkt 1 tiret drugie petitum skargi), art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 w zw. z art. 65 ust. 4 w zw. z art. 2 Konstytucji (pkt 1 tiret czwarte petitum skargi), a także art. 2 w zw. z art. 20, w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 1 Konstytucji oraz art. 1 i art. 4a prawa
o adwokaturze (pkt 1 tiret szóste petitum skargi), stwierdza, że odmowę nadania skardze dalszego biegu, w zakresie wyżej określonym, uzasadniają argumenty przedstawionych
w pkt 2.1.1., pkt 2.1.2. i pkt 2.1.3. niniejszego postanowienia.
2.3. Skarżąca kwestionuje także zgodność § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat z art. 2 w zw. z art. 92 ust. 1 Konstytucji
oraz z art. 29 ust. 2 w zw. z art. 16 ust. prawa o adwokaturze (pkt 1 tiret trzecie petitum skargi), a także z art. 92 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 65 ust. 4 Konstytucji (pkt 1 tiret piąte petitum skargi).
2.3.1. Trybunał Konstytucyjny wyjaśnia, że w postępowaniu skargowym wzorcem konstytucyjnym może być nie każdy przepis ustawy
zasadniczej, ale tylko ten, który normuje jakąś wolność lub prawo podmiotowe. Z tego względu określenie w treści skargi wzorca
konstytucyjnego ma istotne materialnoprawne i procesowe znaczenie. Brzmienie końcowej części art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej
uzasadnia tezę, że wzorcem konstytucyjnym może być przepis, będący podstawą tych wolności lub praw, które były przedmiotem
ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego w sprawie skarżącego przez sąd lub organ administracji publicznej. Konieczne jest zatem,
by skarga wyraźnie wskazywała konstytucyjne wolności lub prawa, które zostały naruszone (oraz sposób tego naruszenia), a także
wykazywała, że osoba wnosząca skargę jest podmiotem danej wolności lub prawa.
Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że art. 92 ust. 1 ustawy zasadniczej nie jest regulacją, która
kreuje czy gwarantuje jakiekolwiek prawo lub wolność o charakterze podmiotowym. Jest to przepis wyznaczający podmiotowe i
przedmiotowe zasady wydawania rozporządzeń jako aktów podustawowych powszechnie obowiązujących, a jego adresatem są organy
wskazane w Konstytucji. Stąd nieadekwatność powołanego wzorca kontroli przesądza o odmowie nadania skardze dalszego biegu,
ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w zakresie wyżej określonym (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust.
1 pkt 1 ustawy o TK).
2.3.2. Odmowę nadania skardze dalszego biegu w odniesieniu do badania zgodności § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłat
z ustawowymi wzorcami kontroli uzasadniają argumenty przedstawione w pkt 2.1.3. niniejszego postanowienia.
3. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 7 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „stawki
minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego o pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie
władzy rodzicielskiej oraz odebranie dziecka – 120 zł”.
Skarżąca dowodzi, że przepis ten narusza „delegację ustawową wyrażoną w art. 29 ust. 2 ustawy prawo o adwokaturze, nie ustalając
szczegółowych zasad ponoszenia i sposobu ustalania kosztów i wydatków, czym narusza prawa i wolności skarżącej płynące z art.
2, art. 92 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że żaden z powołanych przepisów nie jest adekwatnym wzorcem kontroli zaskarżonego § 7 ust.
1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie opłat (zob. pkt 2.1.3. i pkt 2.3.1. niniejszego postanowienia). Okoliczność powyższa uzasadnia
odmowę nadania skardze dalszego biegu, ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w zakresie wyżej określonym (art.
49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK).
4. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 19 pkt 1 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „koszty nieopłaconej
pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują opłatę w wysokości nie wyższej niż 150% stawek minimalnych, o których
mowa w rozdziałach 3-5”.
Skarżąca dowodzi, że przepis ten „w zakresie, w jakim limituje górną wysokość opłaty za udzieloną z urzędu pomoc prawną do
150% stawki minimalnej narusza delegację ustawową z art. 29 ust. 2 i art. 16 ust. 2 i 3 ustawy prawo o adwokaturze przez co
narusza podstawowe zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 w zw. z art. 92 Konstytucji), wkracza też w sposób nieuprawniony
w kompetencje ustawodawcy, co narusza prawo podmiotowe skarżącej, określone w art. 31 ust. 3 Konstytucji, do oczekiwania,
iż o jej sytuacji prawnej, prawach i obowiązkach rozstrzygać będzie ustawa, narusza też zasadę równości wobec prawa wyrażoną
w art. 32 Konstytucji. Stanowi to bowiem niczym nieuzasadnione rozróżnienie maksymalnej wysokości opłaty w zależności od sposobu
ustanowienia adwokata – sześciokrotności stawki minimalnej w przypadku adwokata z wyboru i 150% stawki minimalnej w przypadku
adwokata z urzędu”.
4.1. Trybunał Konstytucyjny, oceniając powołane jako wzorce kontroli art. 29 ust. 2 i art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze
oraz art. 2 w zw. z art. 92 Konstytucji, odwołuje się argumentacji przedstawionej w pkt 2.1.3. i pkt 2.3.1., a w zakresie
ustalania minimalnego wynagrodzenia w drodze ustawy (art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 4 Konstytucji) do argumentacji przedstawionej
w pkt 2.1.2. niniejszego postanowienia.
4.2. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że dopuszczalność powoływania się na art. 32 Konstytucji, jako na źródło konstytucyjnych
praw lub wolności, których naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej, była wielokrotnie przedmiotem rozważań
Trybunału. W postanowieniu z 24 października 2001 r. (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225) Trybunał Konstytucyjny orzekając
w pełnym składzie, stwierdził, iż wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną,
mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w
oderwaniu od nich − „samoistnie”. Teza ta znajduje swoje uzasadnienie w specyfice przyjmowanego na gruncie Konstytucji rozumienia
„równości”, która nie ma charakteru abstrakcyjnego i absolutnego, ale „funkcjonuje zawsze w pewnym kontekście sytuacyjnym,
odniesiona musi być do zakazów lub nakazów albo nadania uprawnień określonym jednostkom (grupom jednostek) w porównaniu ze
statusem innych jednostek (grup)”. W związku z powyższym dopuszczalność powołania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie
zasady równości winna zostać ograniczona wyłącznie do przypadków, w których zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo,
wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona. Nie budzi najmniejszej
wątpliwości, iż wskazane powyżej stanowisko Trybunału odnieść należy również do wynikającej z art. 32 ust. 2 Konstytucji zasady
niedyskryminacji.
Skoro w rozpatrywanej skardze art. 32 Konstytucji stanowi samoistny wzorzec kontroli, to okoliczność powyższa uzasadnia odmowę
nadania skardze dalszego biegu, ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia w zakresie wyżej określonym (art. 49 w
zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK).
5. W skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność § 19 pkt 2 rozporządzenia w sprawie opłat, w brzmieniu: „koszty nieopłaconej
pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują niezbędne, udokumentowane wydatki adwokata” z art. 2, art. 65 ust. 4,
art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji.
Skarżąca dowodzi, że przepis ten „poprzez wprowadzenie zasady pokrycia kosztów jedynie niezbędnych, udokumentowanych wydatków
adwokata, co w praktyce stanowi wymóg niemożliwy do zrealizowania, ze względu na fakt, iż koszty i wydatki przeznaczone na
prowadzenie sprawy wpisują się w skład stałych i bieżących kosztów prowadzenia kancelarii adwokackiej, w której adwokat wykonuje
pracę i rozliczane są w systemie miesięcznym, kwartalnym, rocznym (czynsz, światło, komputer [...])”. Sytuacja ta prowadzi
– zdaniem skarżącej – do naruszenia wskazanych wyżej jej konstytucyjnych praw.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż zarzuty skarżącej koncentrują się wokół aspektu stosowania prawa, a nie jego litery,
zaś zarzuty naruszenia powołanych wzorców kontroli cechuje oczywista bezzasadność (por. argumentację przedstawioną w pkt 2.1.1.
i pkt 2.1.2. niniejszego postanowienia). Okoliczności te stanowią podstawę odmowy nadania skardze dalszego biegu w zakresie
wyżej określonym (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.