W skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 4 października 2007 r., zarzucono niezgodność art. 33 ust.
1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.; dalej:
ustawa o VAT) z art. 2, art. 84 i art. 217 Konstytucji w zakresie, w jakim nakłada na podatnika obowiązek odprowadzenia podatku
od towarów i usług po sporządzeniu faktury VAT, gdy do sprzedaży towarów i usług w rzeczywistości nie doszło.
Postanowieniem z 4 stycznia 2008 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał
ustalił, iż zarzut naruszenia wskazanych w skardze praw podmiotowych skarżąca łączyła z odmową wznowienia postępowania w sprawie
zakończonej ostateczną decyzją podatkową z 12 listopada 2003 r. (nr IS.II/1/4490-1/03). Skarżąca domagała się wznowienia postępowania,
wskazując jako podstawę art. 240 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze
zm.; dalej: ordynacja podatkowa). Podnosiła, po pierwsze, iż wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe dowody istniejące w dniu
wydania decyzji nie znane organowi, który wydał decyzję (art. 240 § 1 pkt 5 ordynacji podatkowej). Twierdziła, po drugie,
że decyzja ostateczna, o uchylenie której wniosła, została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostały
następnie uchylone lub zmienione w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji (art. 240 § 1 pkt 7 ordynacji podatkowej).
Kwestionowała, po trzecie, zgodność art. 33 ust. 1 ustawy o VAT z Konstytucją.
Zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie, jak i Naczelny Sąd Administracyjny stwierdziły w swoich wyrokach (odpowiednio:
sygn. akt II SA/Rz 310/05 i sygn. akt I FSK 612/06), że w sprawie skarżącej nie zostały wykazane ustawowe przesłanki wznowienia
postępowania. Rozstrzygnęły również, że zarzut niekonstytucyjności postawiony art. 33 ust. 1 ustawy o VAT, który to przepis
obowiązywał w dacie orzekania przez organy podatkowe, był indyferentny prawnie w świetle podstawy wznowienia postępowania,
określonej w art. 240 § 1 pkt 8 ordynacji podatkowej.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie ulegało zatem wątpliwości, że decyzje organów podatkowych, poddane następnie kontroli
sądów administracyjnych, odmawiające wznowienia postępowania wymiarowego zapadły na gruncie art. 240 § 1 pkt 5, 7 i 8 ordynacji
podatkowej. Skoro art. 33 ust. 1 ustawy o VAT nie stanowił podstawy odmowy wznowienia postępowania, to tym samym jego treść
nie mogła zdeterminować wydanego w sprawie skarżącej rozstrzygnięcia w taki sposób, iż doszło do naruszenia jej konstytucyjnych
wolności lub praw. W konsekwencji, okoliczność powyższa, zgodnie z art. 49 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia
1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) uzasadniła niedopuszczalność wydania
orzeczenia dotyczącego badania zgodności art. 33 ust. 1 ustawy o VAT z art. 2, art. 84 i art. 217 Konstytucji.
W zażaleniu z 24 stycznia 2008 r. pełnomocnik skarżącej wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie dalszego biegu
skardze konstytucyjnej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W polskim systemie prawa skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw. Szczególny
charakter skargi polega na tym, że skarżący może domagać się zbadania przez Trybunał Konstytucyjny konstytucyjności aktu normatywnego,
o ile skarga spełnia wymogi, o których mowa w art. 79 ustawy zasadniczej oraz w art. 46-48 ustawy o TK. Podstawowym wymogiem
sformułowanym w tych przepisach jest konieczność dokładnego określenia ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego
sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego określonych w Konstytucji.
Należy również wskazać konstytucyjne wolności lub prawa naruszone przez zaskarżone przepisy oraz sposób ich naruszenia. Bez
spełnienia powyższych wymagań merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej jest niedopuszczalne. Na etapie rozpoznania zażalenia
Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek
odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Oznacza to, że Trybunał Konstytucyjny poddaje analizie zarzuty zażalenia,
które mogą podważyć trafność ustaleń, przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia i do tego ogranicza rozpoznanie środka
odwoławczego, o którym mowa w art. 36 ust. 4-7 ustawy o TK.
W zażaleniu zarzucono, że Trybunał Konstytucyjny dokonał wadliwej oceny przedstawionego stanu faktycznego w zakresie wstępnego
rozpoznania złożonej skargi konstytucyjnej. Pełnomocnik skarżącej dowodzi, że „przepisem, który skarżącą ograniczał w jej
prawach konstytucyjnych jest art. 33 ust. 1 ustawy o VAT, który jakkolwiek nie był materialnoprawną ani formalnoprawną podstawą
do odmowy wznowienia postępowania, to niemniej jednak to jego treść zdeterminowała rozstrzygnięcie decyzji zarówno wymiarowej
podatku VAT, jak też i miała wpływ na stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego co do wznowienia postępowania”.
Ocenę powyższego poglądu poprzedzić należy generalnym stwierdzeniem, że postępowanie administracyjne dzieli się na postępowanie
zwykłe i postępowanie nadzwyczajne. Centralne miejsce wśród postępowań nadzwyczajnych zajmuje wznowienie postępowania. I chociaż
jest to postępowanie zależne od postępowania zwykłego, pozostające z tym postępowaniem w ścisłym związku, to jednak – tak
doktryna, jak i orzecznictwo – przyjmują że jest to postępowanie samoistne i należy je traktować jak każdą indywidualną sprawę.
Samodzielność wznowienia wyznacza odrębny przedmiot postępowania oraz to, że wynik tego postępowania nie musi wpłynąć na byt
prawny decyzji wydanej w postępowaniu zwykłym.
Na gruncie rozpatrywanej skargi konstytucyjnej trzeba zatem wyróżnić, po pierwsze, postępowanie zwykłe, zakończone wydaniem
przez organ podatkowy ostatecznej decyzji podatkowej z 22 lutego 1999 r. (nr L.IS.III-82/1/108/98 i IS.III-732/1/12/T/99),
utrzymanej w mocy przez Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy w Rzeszowie wyrokiem z 23 listopada 2000 r. (sygn.
akt SA/Rz 477/99). W postępowaniu tym, co przyznaje pełnomocnik skarżącej, podstawę prawną decyzji określającej skarżącej
kwotę zobowiązań w podatku od towarów i usług oraz odsetek za zwłokę stanowił zaskarżony art. 33 ust. 1 ustawy o VAT. Po drugie,
trzeba także wyróżnić postępowanie nadzwyczajne, zakończone decyzją Izby Skarbowej z 12 listopada 2003 r. (nr IS.II/1/4490-1/03),
która utrzymała w mocy decyzję z 29 sierpnia 2003 r. (nr IS.II/1/449-1/03), odmawiającą uchylenia ostatecznej decyzji podatkowej
z 22 lutego 1999 r. z powodu nieistnienia okoliczności uzasadniających wznowienie postępowania. Zgodność decyzji z prawem
potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 13 kwietnia 2007 r. (sygn. akt I FSK 612/06), oddalającym skargę kasacyjną.
W postępowaniu tym podstawę decyzji o odmowie wznowienia postępowania podatkowego stanowił art. 240 § 1 pkt 5, 7 i 8 ordynacji
podatkowej. Natomiast pełnomocnik skarżącej twierdzi, że to treść kwestionowanego art. 33 ust. 1 ustawy o VAT miała wpływ
na zajęte przez Naczelny Sąd Administracyjny stanowisko w sprawie odmowy wznowienia postępowania.
Trybunał Konstytucyjny przypomina zatem, że zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego
wykładnia przepisu prawa materialnego, w tym przypadku art. 33 ust. 1 ustawy o VAT, ustalona w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego
z 22 kwietnia 2002 r. (sygn. akt FPS 2/02) nie jest ani nową okolicznością ani nowym dowodem w sprawie skarżącej (art. 240
§ 1 pkt 5 ordynacji podatkowej). Nadto, co oczywiste, uchwały tej nie można uznać za podstawę decyzji wymiarowej, wydanej
przez organy podatkowe wobec skarżącej (art. 240 § 1 pkt 7 ordynacji podatkowej).
Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny uznaje za bezsporne, że w sprawie skarżącej nie zaistniały przesłanki
wznowienia postępowania, o których mowa w art. 240 § 1 pkt 5 i 7 ordynacji podatkowej, uzasadniające uchylenie decyzji wymiarowej.
W konsekwencji podstawę prawną odmowy uchylenia tejże decyzji w wyniku wznowienia postępowania stanowił art. 240 § 1 pkt 5
i 7 ordynacji podatkowej, nie zaś – jak dowodzi pełnomocnik skarżącej – art. 33 ust. 1 ustawy o VAT. Tym samym treść kwestionowanego
w skardze przepisu nie mogła doprowadzić do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącej. Okoliczności te, co słusznie
podkreślono w zaskarżonym postanowieniu, wykluczyły kontrolę zgodności art. 33 ust. 1 ustawy o VAT w trybie wniesionej skargi
konstytucyjnej.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.