1. Pismem z 11 czerwca 2013 r. Krajowa Rada Notarialna (dalej: wnioskodawca lub KRN) wniosła o stwierdzenie niezgodności:

1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 2012 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie organizacji aplikacji notarialnej (Dz. U. poz. 1449; dalej: rozporządzenie zmieniające z 2012 r.) z art. 75 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158, ze zm.; dalej: prawo o notariacie) ze względu na niedochowanie przez Ministra Sprawiedliwości przewidzianego w ustawie trybu uzgadniania treści aktu wykonawczego,

2) § 1 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie organizacji aplikacji notarialnej (Dz. U. Nr 258, poz. 2169, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2005 r.) z art. 2 i art. 17 ust. 1 Konstytucji,

3) § 6 ust. 2 rozporządzenia z 2005 r. oraz § 10 rozporządzenia z 2005 r. w zakresie, w jakim zawiera odesłanie do § 6 ust. 2 tego rozporządzenia, z art. 40 § 1 pkt 9, art. 73 i art. 75 prawa o notariacie i z art. 17 ust. 1 Konstytucji,

4) § 1 pkt 4 rozporządzenia zmieniającego z 2012 r., uchylającego § 13 rozporządzenia z 2005 r., z art. 40 § 1 pkt 9 i art. 73 prawa o notariacie oraz z art. 17 ust. 1 Konstytucji,

5) § 2 rozporządzenia zmieniającego z 2012 r. z art. 40 § 1 pkt 9, art. 73 i art. 75 prawa o notariacie i z art. 17 ust. 1 Konstytucji.

Postanowieniem z 7 stycznia 2014 r. (sygn. Tw 11/13), w ramach wstępnego rozpoznania, Trybunał odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności: rozporządzenia zmieniającego z 2012 r. z art. 75 prawa o notariacie; § 1 ust. 3 rozporządzenia z 2005 r. z art. 2 i art. 17 ust. 1 Konstytucji; § 1 pkt 4 rozporządzenia zmieniającego z 2012 r. z art. 17 ust. 1 Konstytucji oraz art. 40 § 1 pkt 9 i art. 73 prawa o notariacie.

Postanowieniem z 6 maja 2014 r. (sygn. Tw 11/13), Trybunał nie uwzględnił zażalenia wnioskodawcy na postanowienie z 7 stycznia 2014 r. Tym samym sprawie został nadany bieg w zakresie badania zgodności: § 6 ust. 2 rozporządzenia z 2005 r., § 10 rozporządzenia z 2005 r. (w zaskarżonym zakresie), a także § 2 rozporządzenia zmieniającego z 2012 r., z art. 17 ust. 1 Konstytucji oraz art. 40 § 1 pkt 9, art. 73 i art. 75 prawa o notariacie.

1.1. Wnioskodawca zarzucił, że § 6 ust. 2 rozporządzenia z 2005 r. jest niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji. Zaskarżony przepis, dodany rozporządzeniem zmieniającym z 2012 r., określał liczbę projektów aktów notarialnych oraz wskazanych dokumentów i oświadczeń, które opracować powinien każdy aplikant notarialny. Zdaniem wnioskodawcy, to samorząd zawodowy, a nie Minister Sprawiedliwości, powinien decydować o zakresie wiedzy, jaka będzie przekazana aplikantom, oceniając na ile jest ona przydatna do wykonywania zawodu i na ile okaże się niezbędna do prawidłowego przygotowania się przez aplikanta do egzaminu zawodowego. Samorząd zawodowy powinien także samodzielnie precyzować zasady egzekwowania od aplikantów wiedzy. Zastrzeżenie dla samorządu zawodowego wyłącznej kompetencji w zakresie prowadzenia i organizowania aplikacji notarialnej pozostaje w ścisłym związku z ciążącym na nim konstytucyjnym obowiązkiem sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu notariusza (art. 17 ust. 1 Konstytucji).

Zdaniem wnioskodawcy, § 6 ust. 2 rozporządzenia z 2005 r. jest niezgodny nie tylko z powołanym wzorcem konstytucyjnym, lecz także z art. 40 § 1 pkt 9, art. 73 oraz art. 75 prawa o notariacie. Art. 40 § 1 pkt 9 prawa o notariacie stanowi, że do zakresu działania KRN należy ustalanie programu aplikacji notarialnej oraz nadzór nad szkoleniem aplikantów, a art. 73 prawa o notariacie powierza prowadzenie aplikacji notarialnej radom izb notarialnych na podstawie programu ustalonego przez KRN. Z kolei art. 75 prawa o notariacie, w zaskarżonym brzmieniu, stanowił delegację ustawową dla Ministra Sprawiedliwości do określenia w drodze rozporządzenia, po uzgodnieniu z KRN, „organizacji aplikacji notarialnej”. W ocenie wnioskodawcy, łączna analiza ustawowych wzorców kontroli, wsparta zasadami wynikającymi z konstytucyjnej pieczy nad zawodem zaufania publicznego, upoważniają do postawienia wniosku, że wprowadzając do rozporządzenia z 2005 r. treść zawartą w zaskarżonym § 6 ust. 2 Minister Sprawiedliwości nie tylko wykroczył poza zakres delegacji ustawowej, określonej w art. 75 prawa o notariacie, ale ponadto w zabroniony ustawowo sposób wkroczył w wyłączne kompetencje samorządu notarialnego. Zaskarżony § 6 ust. 2 rozporządzenia z 2005 r. związany był nie z organizacją, lecz programem szkolenia notarialnego.

1.2. Wnioskodawca stwierdził, że powyższe zarzuty mają mutatis mutandis zastosowanie do zaskarżonego § 10 rozporządzenia z 2005 r. w tej jego części, jaka pozostaje w związku z § 6 ust. 2 tego rozporządzenia, tj. do obowiązku zamieszczenia przez patrona w opinii o aplikancie projektów przygotowanych przez aplikanta aktów notarialnych, dokumentów i oświadczeń wraz z recenzjami co do poprawności ich wykonania. Zdaniem wnioskodawcy, ta sama uwaga jest aktualna w kontekście § 2 rozporządzenia zmieniającego z 2012 r., który jako przepis przejściowy nakazuje stosowanie zmodyfikowanych (przez ograniczenie liczby) zasad sporządzania dokumentów w stosunku do aplikantów, którzy 1 stycznia 2013 r. rozpoczęli drugi i trzeci rok aplikacji.

2. Minister Sprawiedliwości pismem z 14 lipca 2014 r. przedstawił stanowisko w sprawie wnosząc o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Jednocześnie na wypadek uznania, że nie zachodzą przesłanki uzasadniające umorzenie postępowania, Minister Sprawiedliwości wniósł o stwierdzenie, że zaskarżone przepisy są zgodne z powołanymi wzorcami kontroli.

2.1. Minister Sprawiedliwości podniósł, że na skutek zmian prawnych związanych z nowelizacją prawa o notariacie, która została dokonana ustawą z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (Dz. U. poz. 829; dalej: ustawa zmieniająca z 2013 r.), zaskarżone przepisy utraciły moc obowiązującą. W obecnym stanie prawnym zaskarżone regulacje nie wywierają również żadnego wpływu na zakres obowiązków aplikantów oraz organów samorządu notarialnego. Nie istnieje możliwość ich zastosowania do jakiejkolwiek sytuacji.

Zdaniem Ministra Sprawiedliwości, w niniejszej sprawie nie zachodzą przesłanki określone w art. 39 ust. 3 ustawy o TK, umożliwiające orzekanie o przepisach, które utraciły moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał, jeżeli jest to konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Minister Sprawiedliwości zauważył, że obowiązujące przez okres jednego roku i trzech dni zaskarżone przepisy wywołały skutek kształtujący definitywnie sytuację prawną w odniesieniu jedynie do tych aplikantów, którzy rozpoczęli 1 stycznia 2013 r. trzeci rok aplikacji. W odniesieniu do pozostałych aplikantów notarialnych, objętych kwestionowanymi regulacjami rozporządzeń, obowiązek sporządzenia oznaczonej liczby projektów aktów notarialnych oraz innych czynności notarialnych w toku aplikacji nie zrealizował się w okresie obowiązywania rozporządzenia z 2005 r. Został przeniesiony do art. 71 § 11 prawa o notariacie. Wedle wiedzy Ministra Sprawiedliwości nie zaistniała sytuacja, w której w powyższym stanie rzeczy, z uwagi na jakiekolwiek prawa lub wolności konstytucyjne, istniałaby potrzeba zmiany sytuacji prawnej adresatów kwestionowanych regulacji.

Podsumowując tę część rozważań Minister Sprawiedliwości stwierdził, że problem konstytucyjny stanowiący przedmiot wniosku KRN stał się nieaktualny.

2.2. Minister Sprawiedliwości dodał, że wprowadzenie, w drodze rozporządzenia wydanego na podstawie upoważnienia ustawowego do określenia organizacji aplikacji notarialnej, obowiązkowych elementów szkolenia dotyczących praktycznych aspektów wykonywania zawodu notariusza w żadnym razie nie naruszyło normy art. 17 ust. 1 Konstytucji. Zakres ingerencji w przygotowanie aplikantów do egzaminu notarialnego, a następnie wykonywania zawodu notariusza, objął bowiem, zgodnie z zakresem wytycznych zawartych w art. 75 prawa o notariacie, jedynie element organizacyjny. Jednocześnie obowiązek sporządzenia przez aplikantów projektów dokumentów obejmujących czynności notarialne nie godził w istotę pieczy sprawowanej przez samorząd notarialny nad należytym wykonywaniem zawodu także i z tej przyczyny, że obejmował najistotniejszy element wiedzy i umiejętności, jaki powinien stanowić przedmiot szkolenia w toku aplikacji, prowadzonej przez samorząd zawodowy.

Odnosząc się do zarzutu niezgodności zaskarżonych przepisów z powołanymi wzorcami ustawowymi Minister Sprawiedliwości stwierdził, że już sam fakt jego ustawowego upoważnienia do określenia, po uzgodnieniu z KRN, organizacji aplikacji notarialnej, przesądza o ograniczonej przepisami powszechnie obowiązującego prawa roli samorządu notarialnego w tym zakresie. Celem zaskarżonych przepisów była pozostająca w ramach upoważnienia ustawowego organizacja aplikacji, przez ustalenie ram szkolenia, które powinny gwarantować należyte przygotowanie zarówno do egzaminu notarialnego, jak i wykonywania zawodu notariusza. Minister Sprawiedliwości w § 6 ust. 2 rozporządzenia z 2005 r. nie ograniczył uprawnienia samorządu notarialnego do prowadzenia aplikacji notarialnej czy też ustalania programu aplikacji i sprawowania nadzoru nad szkoleniem aplikantów, o których mowa w art. 40 § 1 pkt 9 oraz art. 73 prawa o notariacie. Również przewidziany w § 10 rozporządzenia z 2005 r. obowiązek dołączenia do opinii o aplikancie przygotowanych przez niego projektów aktów notarialnych, dokumentów i oświadczeń wraz z recenzjami mieścił się w zakresie pojęcia organizacji aplikacji notarialnej. Minister Sprawiedliwości odniósł wskazane powyżej argumenty także do § 2 rozporządzenia zmieniającego z 2012 r.

Minister Sprawiedliwości podkreślił, że w związku z utratą mocy obowiązującej przez rozporządzenie z 2005 r. ustawodawca zdecydował o przeniesieniu rozwiązań prawnych obligujących aplikantów notarialnych do sporządzenia określonej liczby projektów aktów notarialnych i innych czynności notarialnych w toku aplikacji do prawa o notariacie.

3. Pismem z 28 sierpnia 2014 r. Prokurator Generalny zajął stanowisko w sprawie wnosząc o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK.

3.1. Prokurator Generalny stwierdził, że zaskarżone przepisy utraciły moc obowiązującą. Rozporządzenie z 2005 r. obowiązywało do czasu wejścia w życie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie organizacji i przebiegu aplikacji notarialnej (Dz. U. poz. 1668), co nastąpiło 1 stycznia 2014 r. Tym samym we wskazanym dniu utraciło również moc rozporządzenie zmieniające z 2012 r. Będące przedmiotem wniosku przepisy rozporządzenia z 2005 r. oraz rozporządzenia zmieniającego z 2012 r. zostały uchylone na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy zmieniającej z 2013 r., który przewiduje utratę mocy obowiązującej dotychczasowych aktów wykonawczych z dniem wejścia w życie nowych aktów wykonawczych wydanych na podstawie znowelizowanego art. 75 prawa o notariacie.

Prokurator Generalny wskazał, że zaskarżone przepisy obowiązywały przez okres jednego roku i trzech dni. Znajdowały zastosowanie do aplikantów, którzy rozpoczęli 1 stycznia 2013 r. trzeci rok aplikacji. W stosunku do pozostałych aplikantów obowiązki określone w rozporządzeniu nie znalazły zastosowania, gdyż w ich miejsce weszły w życie obowiązki określone wprost w ustawie.

Utrata mocy obowiązującej zaskarżonego aktu normatywnego przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał stanowi ujemną przesłankę procesową, która zamyka drogę do kontroli konstytucyjności przepisu i uniemożliwia wydanie orzeczenia merytorycznego.

Zdaniem Prokuratora Generalnego, nie zachodzą również przesłanki dopuszczalności orzekania, o których mowa w art. 39 ust. 3 ustawy o TK. KRN nie przedstawiła żadnego argumentu wskazującego na niezbędność orzekania, warunkowaną ochroną czyichkolwiek konstytucyjnych wolności i praw. W szczególności nie odwołała się do aktów stosowania prawa przez sądy lub Ministra Sprawiedliwości, które na podstawie zaskarżonych przepisów ukształtowałyby w sposób niekorzystny sytuację prawną aplikanta. Ponadto przewidziane w art. 39 ust. 3 ustawy o TK sformułowanie „konstytucyjne wolności i prawa” ma utrwalone znaczenie i odnosi się do praw podmiotów prawa prywatnego, a nie do statusu prawnego samorządu zawodowego.

3.2. Prokurator Generalny dodał, że niezależnie od przedstawionych podstaw do umorzenia postępowania zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, kwestionowane przepisy rozporządzenia z 2005 r. oraz rozporządzenia zmieniającego z 2012 r. w żaden sposób nie naruszały art. 17 ust. 1 Konstytucji ani powołanych wzorców ustawowych.

Prokurator Generalny podkreślił, że zakwestionowane przepisy nie ograniczały roli i zadań przypisanych samorządowi notarialnemu w zakresie organizacji i nadzoru nad aplikacją notarialną. Biorąc pod uwagę charakter czynności wykonywanych przez notariuszy, wprowadzenie wymogu sporządzenia określonej liczby projektów konkretnych aktów i pism notarialnych nie było wkraczaniem w sferę pieczy a jedynie dbaniem o przygotowanie adeptów zawodu notariusza do jego prawidłowego wykonywania, co jest zgodne z art. 17 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Krajowa Rada Notarialna działając na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, pismem z 11 czerwca 2013 r. przedstawiła Trybunałowi wniosek o zbadanie zgodności:

1) § 6 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie organizacji aplikacji notarialnej (Dz. U. Nr 258, poz. 2169, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2005 r.),

2) § 10 rozporządzenia z 2005 r. w zakresie, w jakim zawiera odesłanie do § 6 ust. 2 tego rozporządzenia,

3) § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 2012 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie organizacji aplikacji notarialnej (Dz. U. poz. 1449; dalej: rozporządzenie zmieniające z 2012 r.)

– z art. 17 ust. 1 Konstytucji oraz art. 40 § 1 pkt 9, art. 73 i art. 75 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2014 r. poz. 164, ze zm.; dalej: prawo o notariacie), w brzmieniu wówczas obowiązującym (Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158, ze zm.).

W toku postępowania przed Trybunałem doszło do zmiany stanu prawnego, która rzutuje na dopuszczalność merytorycznego orzekania w sprawie. Uchwalona została ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (Dz. U. poz. 829, dalej: ustawa zmieniająca z 2013 r.), która, w części mającej znaczenie dla niniejszej sprawy, weszła w życie 23 sierpnia 2013 r. Art. 6 ustawy zmieniającej z 2013 r. znowelizował szereg przepisów prawa o notariacie. Wśród tych przepisów znalazł się art. 75 prawa o notariacie.

Art. 75 prawa o notariacie w brzmieniu obowiązującym do 22 sierpnia 2013 r. przewidywał upoważnienie ustawowe dla Ministra Sprawiedliwości do określenia w drodze rozporządzenia, po uzgodnieniu z Krajową Radą Notarialną, „organizacji aplikacji notarialnej”. Na podstawie tego przepisu, w jego ówczesnym brzmieniu, wydane zostało zaskarżone przez wnioskodawcę rozporządzenie z 2005 r., a także rozporządzenie zmieniające z 2012 r.

Dokonana przez ustawę zmieniającą z 2013 r. nowelizacja art. 75 prawa o notariacie polegała na ustaleniu zakresu przedmiotowego rozporządzenia („organizacja i przebieg aplikacji notarialnej”) oraz wytycznych dotyczących jego treści. Konsekwencją zmiany przepisu zawierającego upoważnienie ustawowe do wydania rozporządzenia była regulacja przewidziana w art. 49 ust. 2 ustawy zmieniającej z 2013 r. Zgodnie z tym przepisem, akty wykonawcze wydane na podstawie upoważnienia zawartego w art. 75 prawa o notariacie w poprzednim brzmieniu, a zatem m.in. rozporządzenie z 2005 r. i rozporządzenie zmieniające z 2012 r., zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 75 prawa o notariacie w brzmieniu nadanym przez ustawę zmieniającą z 2013 r., nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej z 2013 r.

Na podstawie art. 75 prawa o notariacie w brzmieniu nadanym przez ustawę zmieniającą z 2013 r. wydane zostało rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie organizacji i przebiegu aplikacji notarialnej (Dz. U. poz. 1668; dalej: rozporządzenie z 2013 r.). Rozporządzenie to weszło w życie 1 stycznia 2014 r. (§ 16 rozporządzenia). Tym samym, na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy zmieniającej z 2013 r., utraciło wówczas moc zarówno rozporządzenie z 2005 r., jak i rozporządzenie zmieniające z 2012 r., których przepisy zakwestionowała Krajowa Rada Notarialna w niniejszej sprawie.

2. Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. W orzecznictwie Trybunału utrwalone jest, że uchylenie przepisu nie zawsze jest równoznaczne z utratą mocy obowiązującej. Przepis obowiązuje w systemie prawa, dopóki na jego podstawie są lub mogą być podejmowane akty stosowania prawa, zaś utrata mocy obowiązującej jako przesłanka umorzenia postępowania przed Trybunałem następuje dopiero wówczas, gdy przepis ten nie może być stosowany do jakiejkolwiek sytuacji faktycznej (zob. m.in. wyroki TK z: 27 czerwca 2013 r., sygn. K 12/10, OTK ZU nr 5/A/2013, poz. 65, cz. III, pkt 3; 21 października 2008 r., sygn. SK 51/04, OTK ZU nr 8/A/2008, poz. 140, cz. III, pkt 1.2; a także powołane tam bogate orzecznictwo konstytucyjne).

W niniejszej sprawie doszło do utraty mocy obowiązującej zaskarżonych przepisów w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, albowiem – jak trafnie zauważył Minister Sprawiedliwości oraz Prokurator Generalny – w obecnym stanie prawnym nie ma możliwości zastosowania ich do jakiejkolwiek sytuacji.

Zaskarżony § 6 ust. 2 rozporządzenia z 2005 r., który został dodany przez rozporządzenie zmieniające z 2012 r., określał liczbę oraz rodzaj aktów notarialnych, dokumentów i oświadczeń, które sporządzić powinien aplikant notarialny w czasie trwania aplikacji. Zaskarżony zakresowo § 10 rozporządzenia z 2005 r., który zakwestionowane brzmienie uzyskał na mocy rozporządzenia zmieniającego z 2012 r., przewidywał, że notariusz kierujący szkoleniem aplikanta, do opinii o aplikancie dołącza projekty przygotowanych przez aplikanta aktów notarialnych, dokumentów i oświadczeń, o których mowa w § 6 ust. 2, wraz z recenzjami co do poprawności ich wykonania. Z kolei § 2 rozporządzenia zmieniającego z 2012 r. określał odpowiednio mniejszą liczbę aktów notarialnych, dokumentów i oświadczeń, które powinni sporządzić aplikanci rozpoczynający od 1 stycznia 2013 r. drugi oraz trzeci rok aplikacji. Zaskarżone przepisy obowiązywały od 29 grudnia 2012 r. (§ 3 rozporządzenia zmieniającego z 2012 r.).

Trybunał stwierdził, że jeszcze przed formalną utratą mocy przez zaskarżone przepisy wykonawcze, co nastąpiło na skutek wejścia w życie 1 stycznia 2014 r. rozporządzenia z 2013 r., wymagania dotyczące liczby i rodzajów aktów notarialnych i innych czynności notarialnych sporządzanych w trakcie aplikacji przewidziane zostały bezpośrednio w ustawie, a mianowicie w dodanych przez ustawę zmieniającą z 2013 r. do art. 71 prawa o notariacie § 11 i 13. Przepisy te obowiązują od 23 sierpnia 2013 r.

Co istotne, art. 32 ust. 2 ustawy zmieniającej z 2013 r. przewiduje, że art. 71 § 11 i 13 prawa o notariacie stosuje się odpowiednio także do aplikantów notarialnych, którzy rozpoczęli pierwszy, drugi i trzeci rok aplikacji przed dniem wejścia w życie tej ustawy, a zatem do aplikantów, którzy pierwotnie objęci byli zaskarżonymi przepisami wykonawczymi. Art. 71 § 11 i 13 prawa o notariacie znajduje zastosowanie do tych aplikantów z modyfikacjami wskazanymi w art. 32 ust. 2 ustawy zmieniającej z 2013 r. Polegają one na zmniejszeniu liczby aktów notarialnych i innych czynności notarialnych, które powinni oni sporządzić w toku aplikacji, z uwagi na krótszy okres jej trwania. Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy zmieniającej z 2013 r., do aplikantów notarialnych, którzy rozpoczęli aplikację przed dniem wejścia w życie tej ustawy, stosuje się art. 72 § 1 prawa o notariacie w brzmieniu dotychczasowym, tj. przewidującym, że aplikacja notarialna trwa 2 lata i 6 miesięcy, a nie – jak po zmianach z 2013 r. – 3 lata i 6 miesięcy. Warto jednak dodać, że wymagania ustawowe, które znajdują obecnie zastosowanie do tych aplikantów są tożsame z przewidzianymi w zaskarżonych § 6 ust. 2 i § 10 rozporządzenia z 2005 r. oraz § 2 rozporządzenia zmieniającego z 2012 r. Jednakże od 23 sierpnia 2013 r. ich bezpośrednią podstawą prawną jest już ustawa.

W konsekwencji trafnie podnoszą uczestnicy postępowania, że zaskarżone przepisy wykonawcze ostatecznie ukształtowały sytuację prawną tylko jednego rocznika aplikantów notarialnych, tj. tych, którzy trzeci rok aplikacji rozpoczęli 1 stycznia 2013 r. Aplikację ukończyli oni 30 czerwca 2013 r. (w ich przypadku trwała ona 2 lata i 6 miesięcy), a zatem przed wejściem w życie ustawy zmieniającej z 2013 r. (tj. 23 sierpnia 2013 r.). W stosunku do pozostałych aplikantów notarialnych, którzy pierwotnie objęci byli kwestionowanymi regulacjami, obowiązek sporządzenia na podstawie zaskarżonych przepisów określonej liczby projektów aktów notarialnych oraz innych czynności notarialnych nie zrealizował się w okresie obowiązywania tych przepisów. Od 23 sierpnia 2013 r. aplikantów tych obowiązują odpowiednie wymagania ustawowe.

Podsumowując, Trybunał stwierdził, że zaskarżone przepisy utraciły moc obowiązującą. W obecnym stanie prawnym nie mogą znaleźć zastosowania do jakiejkolwiek sytuacji faktycznej. Tym samym nie ma podstaw do stwierdzenia, że w niniejszej sprawie wydanie orzeczenia o akcie normatywnym, który utracił moc obowiązującą, jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw (art. 39 ust. 3 ustawy o TK). W konsekwencji postępowanie podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.