1. Wnioskiem z 5 listopada 2002 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności § 36 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad wyceny nieruchomości oraz zasad i trybu sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 98, poz. 612; dalej: rozporządzenie szacunkowe) z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 158 i 159 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 ze zm.; dalej: ustawa o gospodarce nieruchomościami).

Uzasadniając wniosek stwierdził, że zaskarżony przepis narusza zaufanie do osób wykonujących zawód rzeczoznawcy majątkowego, bowiem nakazuje im ujawnianie w wyciągach z operatów szacunkowych zbyt wielu informacji o osobach dysponujących określonymi prawami do wycenianych nieruchomości. Rzeczoznawcy majątkowi podczas wykonywania obowiązków kierują się zasadami należytej staranności, rzetelności i poufności. Tymczasem nakaz umieszczania w wyciągach z operatów szczegółowych informacji o samej nieruchomości i podmiotach uprawnionych godzi w konieczność zachowania szczególnej dyskrecji i naraża rzeczoznawców na utratę zaufania ze strony zleceniodawców. Rzecznik Praw Obywatelskich nadmienił, że w 1999 r. przedstawiono te zastrzeżenia Prezesowi Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, który zgodził się z nimi i zapowiedział podjęcie stosownych prac legislacyjnych.

Zdaniem wnioskodawcy zaskarżony przepis wykracza poza granice upoważnienia ustawowego, wobec czego niezgodny jest zarówno z ustawą, jak i z Konstytucją. Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił orzeczniczy dorobek Trybunału Konstytucyjnego dotyczący zasad wykonywania upoważnień ustawowych podkreślając, że organ uprawniony do wydania aktu wykonawczego musi kształtować jego treść według ściśle określonych reguł.

Na podstawie art. 159 ustawy o gospodarce nieruchomościami Rada Ministrów miała określić szczegółowe zasady wyceny nieruchomości oraz zasady i tryb sporządzania operatu szacunkowego. Tymczasem § 36 ust. 3 rozporządzenia szacunkowego wprost poza tak sformułowane upoważnienie ustawowe wykracza, nakazuje bowiem zamieścić w wyciągu z operatu informacje o celu wyceny, osobach, którym przysługują prawa do nieruchomości, rodzaju tej nieruchomości i jej wartości, a także o datach określenia wartości nieruchomości i sporządzenia operatu. Tym samym Rada Ministrów po pierwsze uregulowała materię nieuwzględnioną w upoważnieniu ustawowym, po wtóre zaś wkroczyła w materię ustawową, bowiem treść wyciągu określona jest wyraźnie w art. 158 ustawy o gospodarce nieruchomościami i obejmuje jedynie opis nieruchomości i jej wartość. Na marginesie Wnioskodawca zauważył, że w rozporządzeniu stosowana jest terminologia inna niż w ustawie, na przykład ustawowy “opis nieruchomości” zastąpiony został “określeniem nieruchomości i jej rodzaju”.

Skoro ustawodawca samodzielnie zdecydował o zawartości wyciągu z operatu szacunkowego, uznać trzeba, że Rada Ministrów nie miała kompetencji do modyfikowania treści owego wyciągu, a czyniąc to naruszyła wskazane wzorce ustawowe i wzorzec konstytucyjny.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone rozporządzenie szacunkowe utraciło z dniem 8 stycznia 2003 r. moc obowiązującą, na podstawie § 54 i 55 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad wyceny nieruchomości oraz zasad i trybu sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 230, poz. 1924). Utrata mocy obowiązującej aktu normatywnego przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny jest z mocy art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) przesłanką umorzenia postępowania.

Na marginesie zauważyć należy, że obecnie obowiązujące rozporządzenie nie zawiera normy tożsamej z kwestionowaną przez Rzecznika Praw Obywatelskich, stanowi bowiem jedynie, że “wyciąg, o którym mowa w art. 158 ustawy, zamieszcza się na początku operatu szacunkowego” (§ 52 ust. 6), co oznacza, że prawodawca uwzględnił – choć ze znacznym opóźnieniem – zastrzeżenia wnioskodawcy.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.