1. Skarżący – komornik przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu zakwestionował konstytucyjność art. 770 ustawy
z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), w brzmieniu nadanym
przez art. 95 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 133, poz. 882, ze zm.;
dalej: ustawa o komornikach), w zakresie, w jakim umożliwia sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania egzekucyjnego z wyłączeniem udziału komornika
w charakterze strony w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji i ogranicza jego udział w charakterze strony wyłącznie
do postępowania zażaleniowego przed sądem drugiej instancji, oraz w zakresie, w jakim wyłącza zaskarżenie przez komornika
orzeczeń reformatoryjnych wydanych na skutek zażalenia podmiotów określonych w art. 770 zdanie czwarte k.p.c. Jako wzorce
kontroli konstytucyjnej w sprawie skarżący wskazał art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 78 w związku z art. 31 ust. 3
Konstytucji.
Problem konstytucyjny objęty skargą konstytucyjną powstał na gruncie następującego stanu faktycznego:
skarżący, jako komornik przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu, na wniosek wierzyciela prowadził postępowanie
egzekucyjne o świadczenie pieniężne. Postępowanie to postanowieniem z 4 października 2007 r. umorzył na podstawie art. 825
pkt 1 i art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c., ustalając koszty tegoż postępowania na kwotę 59 445 zł.
Na to postanowienie, w zakresie dotyczącym ustalenia kosztów postępowania egzekucyjnego, dłużnik złożył skargę.
Postanowieniem z 20 listopada 2007 r., sygn. akt I Co 3018/07, Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu oddalił tę
skargę, podzielając pogląd wyrażony w odpowiedzi komornika na skargę strony, że zgodnie z art. 43, art. 44 i art. 49 ustawy
o komornikach, w postępowaniu egzekucyjnym komornik jest zobowiązany do naliczenia opłaty stosunkowej w wysokości 19,5% wartości
egzekwowanego świadczenia. Sąd uznał, że w rozpatrywanej sprawie nie ma zastosowania art. 49 ust. 2 ustawy o komornikach.
Postanowieniem z 26 marca 2008 r., sygn. akt II Cz 368/08, wydanym w następstwie zażalenia złożonego przez dłużnika, Sąd Okręgowy
we Wrocławiu zmienił powyższe postanowienie w ten sposób, że wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego obniżył do kwoty
129 zł. W uzasadnieniu wydanego w tej sprawie orzeczenia powołał się na art. 49 ust. 2 ustawy o komornikach, zgodnie z którym
opłatę egzekucyjną ustala się w wysokości odpowiedniej do poniesionych przez komornika wydatków, nakładu jego pracy oraz wartości
wyegzekwowanej części świadczenia zgłoszonego do egzekucji. Sąd drugoinstancyjny przyjął, że tak określoną opłatę komornik
pobiera także w wypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela lub na podstawie art. 823 k.p.c. W uzasadnieniu
postanowienia sądu drugoinstancyjnego podkreślono, że w badanej przezeń sprawie komornik nie wyegzekwował żadnej części świadczenia
zgłoszonego do egzekucji, doszło bowiem do zawarcia ugody pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, w następstwie której z inicjatywy
wierzyciela doszło do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Sąd drugoinstancyjny przyjął w związku z tym, że w sprawie nie
ma podstaw do zasądzenia na rzecz komornika kosztów poza wydatkami gotówkowymi w kwocie 129 zł.
Uzasadniając zarzut objęty badaną skargą konstytucyjną, skarżący wskazał na niemożność zaskarżenia dotyczącego go postanowienia
sądu drugoinstancyjnego za pomocą zwyczajnych środków odwoławczych. Powołał się w tym kontekście na brzmienie art. 7674 k.p.c. oraz art. 3941 § 2 k.p.c.
Skarżący wskazał ponadto, że nie ma możliwości skorzystania z nadzwyczajnych środków zaskarżenia, które pozwalałyby na eliminację
z obrotu prawnego wskazanego powyżej postanowienia Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Nawiązując do orzecznictwa Sądu Najwyższego, skarżący wskazał następnie, że komornik nie jest stroną postępowania zainicjowanego
skargą na jego czynność. W konsekwencji „sąd pierwszej instancji (sąd rejonowy) może oddalić skargę i utrzymać postanowienie
komornika, ale jeśli sąd drugiej instancji dokona diametralnej zmiany stanowiska z naruszeniem prawa, to komornik nie ma żadnej
możliwości jego wzruszenia. Strona postępowania egzekucyjnego bierze więc udział w postępowaniu dwuinstancyjnym, podczas gdy
komornik zostaje zrównany w prawach ze stronami dopiero na etapie postępowania przed sądem okręgowym”. W tym kontekście skarżący
stwierdził, że postępowanie sądowe jest dla komornika jednoinstancyjne. Nie ma on możliwości ochrony swoich interesów w postępowaniu
przed sądem rejonowym. Może jedynie wnieść zażalenie na postanowienie wydane w postępowaniu, w którym nie brał udziału.
Skarżący podkreślił następnie podwójną rolę komornika działającego w postępowaniu egzekucyjnym. Wskazał, że jest on funkcjonariuszem
publicznym wyposażonym w określone władztwo publiczne. Jednocześnie rolą komornika jest stworzenie materialnych podstaw swojej
działalności. W ocenie skarżącego, brak jest przesłanek, które uzasadniałyby zmniejszenie, czy wręcz wyłączenie, ochrony sfery
interesów majątkowych komornika.
W dalszej części uzasadnienia wniesionej skargi konstytucyjnej skarżący podniósł, że „obowiązujący system prawny nie równoważy
mu w żadnej mierze wyłączenia sądowej ochrony swych praw majątkowych”.
W związku z treścią art. 31 ust. 3 Konstytucji skarżący wskazał następnie, że „z art. 770 k.p.c. trudno wysnuć cel, dla którego
status strony przyznano tylko komornikom przed sądem II instancji, skoro komornicze postanowienie o kosztach nie dotyczy już
wyłącznie spraw imperium państwowego, statusu stron (wierzyciela lub dłużnika), ale oddziałuje bezpośrednio na materialne warunki konstytucyjnej wolności
wykonywania zawodu komornika (art. 67 ust. 1 Konstytucji RP)”.
2. W piśmie z 4 maja 2010 r. w imieniu Sejmu stanowisko w sprawie zajął Marszałek Sejmu. W ocenie Sejmu art. 770 k.p.c. w
zakresie, w jakim umożliwia sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania egzekucyjnego bez udziału komornika przed sądem
pierwszej instancji, jest zgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz nie jest niezgodny
z art. 78 Konstytucji. Według Sejmu, w pozostałym zakresie postępowanie podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt
1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) ze względu
na niedopuszczalność wydania orzeczenia.
We wstępnej części przedłożonego stanowiska rozważono dopuszczalność wniesienia skargi konstytucyjnej przez komornika. W tym
zakresie, w nawiązaniu do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, podkreślono, że dotychczas kilkakrotnie odmówiono dalszego
biegu skargom konstytucyjnym wnoszonym przez komorników, ze względu na to, że skoro obowiązek prowadzenia czynności egzekucyjnych
został nałożony na komornika jako organ egzekucyjny (organ władzy publicznej), to w zakresie postępowania egzekucyjnego oraz
oceny jego prawidłowości, komornik nie jest podmiotem konstytucyjnych wolności lub praw w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Wskazano jednocześnie, że Trybunał Konstytucyjny dopuszczał merytoryczne badania zarzutów zgłoszonych w skargach konstytucyjnych
komorników w wypadku, gdy dotyczyły opłat za czynności egzekucyjne.
Mając na uwadze powyższe, jak również tę okoliczność, że kwestionowane przez skarżącego uregulowanie dotyczy opłat egzekucyjnych,
w ocenie Sejmu, skarżący ma legitymację do skutecznego zainicjowania postępowania w trybie skargi konstytucyjnej.
W odniesieniu do zarzutu niekonstytucyjności zaskarżonego przepisu w zakresie, w jakim umożliwia sądowi rozstrzygnięcie o
kosztach postępowania egzekucyjnego z wyłączeniem udziału komornika w charakterze strony w postępowaniu przed sądem pierwszej
instancji i ogranicza jego udział w charakterze strony wyłącznie do postępowania zażaleniowego przed sądem drugiej instancji,
w piśmie przedstawionym przez Marszałka Sejmu wskazano na konieczność rozważenia, czy tak ujęty zarzut kwestionuje pominięcie
czy też zaniechanie ustawodawcze. Nawiązując do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego podkreślono przy tym, że zaniechanie
prawodawcze nie podlega kognicji Trybunału Konstytucyjnego. O pominięciach prawodawczych Trybunał władny jest natomiast orzekać.
W tym kontekście w piśmie Marszałka Sejmu stwierdzono, że zarzuty sformułowane w odniesieniu do art. 770 k.p.c. „dotyczą tego,
czego ustawodawca – zdaniem skarżącego – w przepisie nie uregulował, a co z punktu widzenia konstytucyjnego prawa do sądu
powinien był uregulować, aby regulacja spełniała standard konstytucyjny”.
W odniesieniu do zarzutu niekonstytucyjności zaskarżonego przepisu w zakresie, w jakim wyłącza zaskarżenie przez komornika
orzeczeń reformatoryjnych wydanych na skutek zażalenia podmiotów określonych w art. 770 zdanie czwarte k.p.c., w piśmie Sejmu
stwierdzono, że treść zaskarżonego przepisu jest nieadekwatna do istoty problemu konstytucyjnego. Zakładając, że ten przepis,
oprócz innych uregulowań zawartych w k.p.c., stanowił podstawę prawną ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie skarżącego,
nie można przyjąć, że to w jego normatywnej treści tkwi bezpośrednia przyczyna zarzucanego w skardze konstytucyjnej naruszenia
praw skarżącego.
Wobec powyższego, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK Sejm wniósł o umorzenie postępowania w zakresie tak ujętego
zarzutu ze względu na niedopuszczalność orzekania.
W dalszej części uzasadnienia stanowiska Sejmu rozważono adekwatność art. 78 Konstytucji jako wzorca kontroli konstytucyjnej
w sprawie. W tym zakresie stwierdzono, że zakwestionowany przepis nie pozostaje w merytorycznym związku z tym wzorcem kontroli.
Przede wszystkim w sprawie dotyczącej skarżącego doszło do weryfikacji legalności i zasadności orzeczenia wydanego przez organ
pierwszej instancji. Konsekwencją kontroli orzeczenia sądu pierwszej instancji jest orzeczenie Sądu Okręgowego z 26 marca
2008 r., wskazane przez skarżącego jako ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie. Tym samym komornik, składając zażalenie na postanowienie
Sądu Rejonowego, zrealizował zagwarantowane w art. 78 Konstytucji prawo do zaskarżania decyzji i orzeczeń wydanych w pierwszej
instancji.
Według Sejmu, zestawienie art. 78 Konstytucji z przedmiotem zaskarżenia w sprawie również wskazuje na nieadekwatność tego
wzorca kontroli. Skarżący formułuje zarzut naruszenia prawa do sprawiedliwie ukształtowanej procedury. W jego ocenie, niekonstytucyjne
jest „wyłączenie udziału komornika w charakterze strony w postępowaniu pierwszoinstancyjnym”, gdyż „komornik powinien mieć
prawa równe stronom postępowania egzekucyjnego”. W piśmie Sejmu zauważono, że skarga nie zawiera argumentacji dotyczącej ewentualnego
naruszenia prawa do zaskarżania decyzji i orzeczeń wydanych przez sąd pierwszej instancji.
Ze względu na powyższe, w ocenie Sejmu, art. 770 k.p.c. nie jest niezgodny z art. 78 Konstytucji.
W dalszej części pisma Sejm ustosunkował się do zarzutu niezgodności zaskarżonego przepisu z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust.
2 Konstytucji.
Według Sejmu, skarżący wiąże zarzut naruszenia zasady prawa do sądu głównie z nieodpowiednio ukształtowaną procedurą sądową.
W tym kontekście, nawiązując do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, podkreślono, że gwarancje zawarte we wskazanych powyżej
przepisach Konstytucji pozostają ze sobą w ścisłym związku w tym sensie, że art. 77 ust. 2 Konstytucji stanowi dopełnienie
art. 45 ust. 1 Konstytucji.
W kontekście tak ujętego wzorca kontroli wskazano, że ustawa o komornikach w zasadniczy sposób zmieniła model egzekucji sądowej,
m.in. w zakresie pobierania opłat i rozliczania wydatków przez organ egzekucyjny. Zgodnie z ustawą dochodem komornika są pobrane
i ściągnięte w danym miesiącu opłaty egzekucyjne oraz zwrot wydatków za przejazdy (art. 39 ust. 2 pkt 3 ustawy o komornikach),
pomniejszone o koszty działalności egzekucyjnej komornika (art. 34 ustawy o komornikach) oraz inne kwoty określone w ustawie.
Dochody komornika, w tym także wynagrodzenie prowizyjne, są uzależnione od skuteczności egzekucji. W stanowisku Sejmu zaznaczono,
że „komornik jest osobiście zainteresowany kwestią ustalania kosztów egzekucyjnych”.
W dalszej części uzasadnienia, w związku z orzecznictwem Sądu Najwyższego, stwierdzono, że komornik nie jest stroną postępowania
egzekucyjnego, w tym także w zakresie przysługującego mu prawa do zwrotu wydatków oraz opłat egzekucyjnych. Podkreślono przy
tym, że „samo przyznanie komornikowi możliwości wnoszenia zażalenia na postanowienie sądu na podstawie art. 770 k.p.c. nie
zmienia faktu, iż nie staje się on stroną”.
Przyznanie komornikowi prawa do składania zażalenia na orzeczenie sądu wydane na podstawie art. 770 k.p.c. ma na celu ochronę
jego praw majątkowych. Korzystając z tego prawa, komornik nie działa jako podmiot wykonujący funkcje władcze. W stanowisku
Sejmu wskazano, że jeżeli chodzi o zaskarżenie postanowienia wskazanego w art. 770 k.p.c., interesy komornika i Skarbu Państwa
mogą być sprzeczne.
Według Sejmu, prawo do sądu nie może być traktowane jako „nakaz urzeczywistniania w każdym trybie i w każdym rodzaju procedury
tego samego zestawu instrumentów procesowych, jednolicie określających pozycję «stron postępowania» i zakres przysługujących
im środków procesowych”. W tym kontekście zauważono, że podstawowym celem postępowania egzekucyjnego jest zaspokojenie roszczeń
wierzyciela. Wynikiem postępowania egzekucyjnego zainteresowani są wyłącznie wierzyciel i dłużnik. Komornik, jako organ egzekucyjny,
nie pozostaje wobec żadnej z tych osób w stosunku cywilnoprawnym. Jest funkcjonariuszem publicznym, któremu powierzono realizację
przymusu państwowego w zakresie wykonywania orzeczeń sądowych.
Wydane przez samego komornika postanowienie o ustaleniu kosztów egzekucyjnych przesądza o wysokości należnego mu wynagrodzenia
za dokonane czynności egzekucyjne. Z tego m.in. powodu to rozstrzygnięcie podlega kontroli „nie tylko samych stron, za pomocą
skargi na czynności komornika, ale także treść tego postanowienia objęta jest nadzorem judykacyjnym sprawowanym przez sąd
z urzędu (art. 759 § 2 k.p.c.)”.
3. W piśmie z 7 października 2010 r. stanowisko w sprawie zajął Prokurator Generalny.
W jego ocenie, zaskarżony przepis w zakresie, w jakim wyłącza udział komornika w charakterze strony w postępowaniu przed sądem
pierwszej instancji rozpoznającym skargę na postanowienie komornika ustalające koszty egzekucji, jest zgodny z art. 45 ust.
1 i art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, a także z art. 77 ust. 2 Konstytucji. W pozostałym zakresie postępowanie
podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK z powodu niedopuszczalności wydania orzeczenia.
Rozważając dopuszczalność skutecznego zainicjowania postępowania przez komornika w trybie skargi konstytucyjnej, Prokurator
Generalny w związku z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego stwierdził, że w sytuacji gdy z opłat egzekucyjnych komornik
sam pokrywa koszty swojej działalności, wysokość ustalonych w poszczególnych sprawach kosztów egzekucji ma wpływ na wysokość
jego dochodu. Podkreślił przy tym, że w tym zakresie chodzi „o majątkowy status komornika jako określonej osoby, tzw. piastuna
organu, który należy odróżnić od statusu komornika jako organu państwa”. W konsekwencji wyraził pogląd, że w badanej sprawie
komornik jest legitymowany do wystąpienia ze skargą konstytucyjną.
Nawiązując do określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji przesłanek skutecznego zainicjowania postępowania w trybie skargi konstytucyjnej,
Prokurator Generalny zauważył ponadto, że zaskarżony przepis był podstawą prawną orzeczenia o prawach i wolnościach skarżącego
w zakresie, w jakim umożliwił sądowi pierwszej instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania bez udziału komornika w charakterze
strony. Zakwestionowany przepis nie zawiera natomiast regulacji pozbawiającej komornika prawa do zaskarżenia postanowienia
sądu drugiej instancji, rozpoznającego zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji w sprawie ustalenia kosztów postępowania
egzekucyjnego. Oznacza to konieczność umorzenia postępowania w tym zakresie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
W dalszej części pisma Prokurator Generalny wskazał, że skarżący wiąże zarzut niekonstytucyjności zaskarżonego przepisu z
jego rozumieniem przyjętym w orzecznictwie sądowym, a mianowicie że komornik jest organem egzekucyjnym, a nie uczestnikiem
(stroną) postępowania egzekucyjnego.
W odniesieniu do zarzutu niekonstytucyjności art. 770 k.p.c., Prokurator Generalny wskazał, że na podstawie tego przepisu
komornik ma prawo do zaskarżenia postanowienia sądu pierwszej instancji, wydanego w wyniku rozpoznania skargi na jego postanowienie
w sprawie ustalenia kosztów egzekucji. Skarżący nie został zatem pozbawiony możliwości rozpoznania sprawy przez sąd. Przepis
ten nie ogranicza również jego prawa do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia przez sąd. Nie koliduje też z konstytucyjnymi
wymogami dotyczącymi rzetelnej procedury.
W dalszej części uzasadnienia, nawiązując do przepisów odnoszących się do wymogów formalnych postanowienia ustalającego koszty
egzekucji, Prokurator Generalny podkreślił, że zawiera ono m.in. argumentację komornika i „w zasadzie nie ma (…) potrzeby
uzupełniania tej argumentacji wyjaśnieniami komornika czy też innymi środkami dowodowymi w toku rozpoznawania skargi na to
postanowienie przez sąd rejonowy”. W tym kontekście, Prokurator Generalny przypomniał, że skarżący skierował do sądu odpowiedź
na skargę strony na postanowienie ustalające koszty egzekucji, w której przedstawił argumenty za zasadnością wydanego przez
siebie postanowienia. Zwrócił przy tym uwagę na obowiązujące uregulowania cywilnoprocesowe, które pozwalają sądowi na odebranie
od osoby wezwanej wyjaśnień także wówczas, gdy sprawa jest rozpoznawana na posiedzeniu niejawnym. W sytuacji gdy konieczne
jest ustalenie dodatkowych okoliczności, niezbędnych do prawidłowego rozstrzygnięcia skargi na postanowienie komornika, sąd
może wysłuchać komornika jako inną osobę na posiedzeniu niejawnym lub wyznaczyć rozprawę. Prokurator Generalny wskazał także
na możliwość żądania od komornika informacji na piśmie (art. 760 § 1 w związku z art. 759 § 2 k.p.c.).
W tym kontekście Prokurator Generalny podkreślił, że kwestionowane uregulowanie „nie narusza wymogu «bycia wysłuchanym», w
rozumieniu konstytucyjnej zasady rzetelnej i sprawiedliwej procedury”.
Art. 770 zdanie czwarte k.p.c. nie zamyka również komornikowi możliwości ochrony praw majątkowych w razie niekorzystnego dla
niego orzeczenia sądu pierwszej instancji, rozstrzygającego skargę na postanowienie ustalające koszty egzekucji. Komornik
ma bowiem możliwość uruchomienia kontroli instancyjnej orzeczenia sądu pierwszej instancji.
Prokurator Generalny zaznaczył, że sprawa dotycząca kosztów egzekucji jest rozpatrywana w dwóch instancjach. Wskazał przy
tym, że: „Negatywne dla Skarżącego w przedmiotowej sprawie rozstrzygnięcie sądu II instancji nie sprawia, że stało się ono
orzeczeniem pierwszoinstancyjnym, od którego musi przysługiwać środek odwoławczy”. Reformatoryjne orzeczenie sądu odwoławczego
nie przestaje być orzeczeniem odwoławczym. Sąd odwoławczy musi mieć bowiem możliwość korygowania błędów popełnionych przez
sąd pierwszej instancji. W tym zakresie Prokurator Generalny nawiązał do wyroku TK z 11 marca 2003 r., sygn. SK 8/02 (OTK
ZU nr 3/A/2003, poz. 20). Przypomniał przy tym, że „zarówno treść art. 45 ust. 1 Konstytucji, jak i innych postanowień ustawy
zasadniczej nie daje normatywnych podstaw dla konstruowania jakiegokolwiek powszechnego prawa strony do wnoszenia kasacji”.
Odnosząc się do kwestii ograniczenia udziału komornika w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji w kontekście zarzutu
naruszenia zasady proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji), Prokurator Generalny stwierdził, że „Konstytucja nie wyklucza
ustanawiania w ustawie pewnych ograniczeń prawa do sądu, jeśli nie prowadzą do zamknięcia sądowej drogi dochodzenia konstytucyjnych
wolności i praw”. Podkreślił przy tym, że ograniczenie możliwości występowania komornika w postępowaniu przed sądem pierwszej
instancji jest w pełni symetryczne do ograniczeń wynikających z przedmiotu sprawy rozpoznawanej przez sąd. Przyjęty model
rozpoznania przez sąd pierwszej instancji skargi na czynności komornika służy usprawnieniu postępowania i realizuje postulat
szybkości postępowania wyrażony w art. 6 k.p.c.
W ocenie Prokuratora Generalnego, zakwestionowane uregulowanie nie narusza również zasady „równości broni”. Ograniczenie udziału
komornika w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji jest w pełni uzasadnione naturą samego postępowania w sprawie rozpoznania
skargi na postanowienie komornika ustalające koszty egzekucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Określając przedmiot zaskarżenia w petitum skargi, skarżący wskazał art. 770 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296,
ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim umożliwia sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania egzekucyjnego z wyłączeniem
udziału komornika w charakterze strony w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji i ogranicza jego udział w charakterze
strony wyłącznie do postępowania zażaleniowego przed sądem drugiej instancji, oraz w zakresie, w jakim wyłącza zaskarżenie
przez komornika orzeczeń reformatoryjnych wydanych na skutek zażalenia podmiotów określonych w art. 770 zdanie czwarte k.p.c.
Taki zakres zaskarżenia wynika także z uzasadnienia badanej skargi konstytucyjnej.
Zaskarżony przepis ma następujące brzmienie: „Dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia
egzekucji. Koszty ściąga się wraz z egzekwowanym roszczeniem. Koszt egzekucji ustala postanowieniem komornik, jeżeli przeprowadzenie
egzekucji należy do niego. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie stronom oraz komornikowi”.
Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności art. 770 k.p.c. w zakresie, w jakim umożliwia sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
egzekucyjnego z wyłączeniem udziału komornika w charakterze strony w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji i ogranicza
jego udział w charakterze strony wyłącznie do postępowania zażaleniowego przed sądem drugiej instancji, skarżący wskazał,
że: „sąd pierwszej instancji (sąd rejonowy) może oddalić skargę i utrzymać postanowienie komornika, ale jeśli sąd drugiej
instancji dokona diametralnej zmiany stanowiska z naruszeniem prawa, to komornik nie ma żadnej możliwości jego wzruszenia”.
W tym kontekście, nawiązując do orzecznictwa Sądu Najwyższego, w uzasadnieniu skargi podkreślono, że komornik nie jest stroną
postępowania w sprawie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania egzekucyjnego, toczącego się przed sądem pierwszej instancji.
Komornik nie ma zatem możliwości ochrony swoich interesów w postępowaniu przed sądem rejonowym. Może jedynie wnieść zażalenie
na postanowienie wydane w postępowaniu, w którym nie bierze udziału.
Istota tak ujętego zarzutu sprowadza się do tego, że w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, toczącym się w sprawie rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania egzekucyjnego, skarżący nie miał statusu strony, co pozbawiło go możliwości podjęcia skutecznej ochrony
jego praw majątkowych.
Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności art. 770 k.p.c. w zakresie, w jakim wyłącza zaskarżenie przez komornika orzeczeń reformatoryjnych
wydanych na skutek zażalenia podmiotów określonych w art. 770 zdanie czwarte k.p.c., skarżący wskazał w szczególności na niemożność
zaskarżenia dotyczącego go postanowienia sądu drugoinstancyjnego za pomocą zwyczajnych środków odwoławczych. Powołał się w
tym kontekście na brzmienie art. 7674 k.p.c. oraz art. 3941 § 2 k.p.c. W odniesieniu do tego zarzutu aktualność zachowuje także przytoczona powyżej argumentacja, że skoro komornik nie
jest stroną w postępowaniu zainicjowanym skargą na jego czynność, to sąd pierwszej instancji może oddalić skargę i utrzymać
postanowienie komornika w mocy, ale w wypadku gdy sąd drugiej instancji „dokona diametralnej zmiany stanowiska z naruszeniem
prawa”, to komornik nie ma żadnej możliwości jego wzruszenia. Strona postępowania egzekucyjnego bierze udział w postępowaniu
dwuinstancyjnym, komornik natomiast zostaje zrównany w prawach ze stronami dopiero w postępowaniu przed sądem drugoinstancyjnym.
2. Jako wzorce kontroli konstytucyjnej obydwu wskazanych powyżej zarzutów skarżący powołał art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2
oraz art. 78 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Zgodnie z art. 45 ust. 1 Konstytucji: „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej
zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”.
Dokonując wykładni tej zasady konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny przyjmuje, że na jej treść składa się w szczególności:
prawo dostępu do sądu, tj. prawo do uruchomienia procedury przed sądem, który ma być organem niezależnym, niezawisłym, bezstronnym,
prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności, oraz prawo do wyroku
sądowego, tj. prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy przez sąd (por. np. wyroki TK: z 16 marca 1999 r.,
sygn. SK 19/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 36; z 2 kwietnia 2001 r., sygn. SK 10/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 52; z 20 września
2006 r., sygn. SK 63/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 108).
W uzasadnieniu skargi w odniesieniu do zarzutu niezgodności zaskarżonego przepisu z art. 45 ust. 1 Konstytucji skarżący sprecyzował,
że: „Motywem niniejszej skargi jest (…) naruszenie przez zaskarżony przepis k.p.c. co najmniej dwóch elementów konstytucyjnego
prawa do sądu: dostępności sądu oraz należytego ukształtowania procedury”.
Użycie przez skarżącego w przywołanym powyżej fragmencie uzasadnienia skargi wyrażenia „co najmniej” mogłoby wskazywać na
niewyczerpujące wyliczenie elementów zasady prawa do sądu, z którym kolidować ma zaskarżone uregulowanie.
W istocie zaskarżony przepis nie pozostaje w merytorycznym związku z tymi aspektami prawa do sądu, które dotyczą nakazu jawnego
rozpatrzenia sprawy i orzekania bez nieuzasadnionej zwłoki przez sąd właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły.
Z uzasadnienia skargi oraz z powołania art. 45 ust. 1 Konstytucji obok art. 78 Konstytucji wynika, że zgłoszony zarzut niezgodności
zakwestionowanego uregulowania z art. 45 ust. 1 Konstytucji odnieść należy do tego tylko aspektu zasady prawa do sądu, z którego
wynika gwarancja takiego ukształtowania procedury sądowej, ażeby spełniała wymogi sprawiedliwości w sensie sprawiedliwego
ukształtowania dostępu do sądu pierwszoinstancyjnego oraz do środków zaskarżenia.
Art. 77 ust. 2 Konstytucji, wskazany przez skarżącego obok art. 45 ust. 1 Konstytucji, „jako dopełnienie konstytucyjnego prawa
do sądu” stanowi, że: „Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw”.
Gwarantowana przez ten przepis możliwość inicjowania postępowania sądowego w celu dochodzenia naruszonych wolności lub praw
jest jednym z podstawowych elementów zasady prawa do sądu (por. wyrok TK z 8 marca 2004 r., sygn. SK 23/03, OTK ZU nr 3/A/2004,
poz. 18). Art. 45 ust. 1 Konstytucji pozytywnie formułuje prawo do sądu, zaś art. 77 ust. 2 Konstytucji wyraża zakaz zamykania
drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. W tym ujęciu art. 77 ust. 2 Konstytucji stanowi dopełnienie konstytucyjnej
gwarancji prawa do sądu wynikającej z art. 45 ust. 1 Konstytucji (por. wyrok TK z 20 września 2006 r., sygn. SK 63/05).
W rozpatrywanej sprawie art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji powołane są obok art. 78 Konstytucji. Jak już była o tym
mowa, tak ujęty zarzut wskazuje, że intencją skarżącego jest zakwestionowanie zaskarżonego przepisu z perspektywy sprawiedliwego
dostępu do dwuinstancyjnego postępowania sądowego.
Zgodnie z art. 78 Konstytucji, każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji.
O ile przedmiotem roszczenia na podstawie art. 45 ust. 1 Konstytucji jest „rozpatrzenie sprawy”, o tyle zasada instancyjności
dotyczy procesu decyzyjnego, a więc pierwszego rozstrzygnięcia w tej sprawie. Z istoty rzeczy odnosi się więc do pewnego etapu
rozpatrywania sprawy. Podniesiona do konstytucyjnej rangi kontrola ma zapobiegać pomyłkom i arbitralności w pierwszej instancji
(por. postanowienie TK z 11 czerwca 2008 r., sygn. SK 48/07, OTK ZU nr 5/A/2008, poz.93; zob. także Z. Czeszejko-Sochacki,
Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Ogólna charakterystyka), „Państwo i Prawo” nr 11-12/1997, s. 86).
Art. 78 Konstytucji, z zastrzeżeniem wyjątków określonych w ustawie zwykłej, gwarantuje każdej ze stron postępowania prawo
do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji.
Art. 31 ust. 3 Konstytucji został powołany w sprawie nie jako wzorzec samoistny, ale w związku z innymi wzorcami kontroli,
by wykazać brak proporcji w ingerencji w prawa i wolności konstytucyjne skarżącego, gwarantowane przez art. 45 ust. 1, art.
77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji.
3. Zważywszy na zakres zaskarżenia ujęty w petitum oraz w uzasadnieniu skargi, należy stwierdzić, że zarzuty podniesione przez skarżącego nie pozostają w związku z trzema pierwszymi
zdaniami art. 770 k.p.c., lecz w istocie odnoszą się wyłącznie do normy prawnej wynikającej z jego zdania czwartego.
Podkreślenia wymaga tu, że zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 9 czerwca 1999 r., sygn. akt III CZP 16/99 (OSNC nr 12/1999,
poz. 202), w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, zainicjowanym skargą na postanowienie komornika ustalające koszty
postępowania egzekucyjnego, komornik nie bierze udziału. Przyjmując, że komornik nie jest stroną postępowania toczącego się
przed sądem pierwszej instancji, Sąd Najwyższy wskazuje, że wynika to właśnie z brzmienia art. 770 k.p.c. Podkreśla przy tym,
że wskazany przepis przeciwstawia komornika stronom, nie określając jego pozycji. Ustawodawca przyznał komornikowi wyraźnie
jedynie wyjątkowe uprawnienie wniesienia zażalenia na postanowienie sądu zapadłe w pierwszej instancji.
Trybunał Konstytucyjny zauważa, że choć zarówno w petitum skargi konstytucyjnej, jak i w jej uzasadnieniu skarżący konsekwentnie wskazuje jako przedmiot zaskarżenia art. 770 k.p.c.
w całości, to w uzasadnieniu skargi, przytaczając zakwestionowany przepis, eksponuje graficznie właśnie jego zdanie czwarte.
4. Mając na uwadze powyższe ustalenia, Trybunał Konstytucyjny najpierw rozważył, czy komornik ma legitymację do wystąpienia
ze skargą konstytucyjną.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji: „Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach
określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu
normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach
albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji”.
Przywołany powyżej art. 79 ust. 1 Konstytucji, określając podmiot uprawniony do zainicjowania postępowania przed Trybunałem
Konstytucyjnym w trybie skargi konstytucyjnej posługuje się wyrażeniem „każdy”.
Prima facie wyraz „każdy” w art. 79 ust. 1 Konstytucji może sugerować, że krąg podmiotów uprawnionych do wniesienia skargi konstytucyjnej
jest nieograniczony. Należy jednak zauważyć, że wskazany przepis pomieszczony jest w rozdziale drugim Konstytucji, odnoszącym
się do wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela, w podrozdziale regulującym środki ochrony tych wolności i praw.
To usytuowanie ma istotne znaczenie dla wykładni wyrazu „każdy”, użytego w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Termin ten należy rozpatrywać
w kontekście praw i wolności konstytucyjnych, przed których naruszeniem ma właśnie chronić złożenie skargi konstytucyjnej
(por. postanowienie TK z 22 maja 2007 r., sygn. SK 70/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60).
Niezależnie od charakteru podmiotu wnoszącego skargę, samodzielną jej podstawę mogą stanowić jedynie takie przepisy, z których
treści można wyprowadzić publiczne prawo podmiotowe. Ponadto, również niezależnie od charakteru powoływanego w skardze prawa
lub wolności, skarżącym nie może być podmiot realizujący funkcję władzy publicznej (zob. postanowienia TK: z 26 października
2001 r., sygn. Ts 72/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 298; z 6 lutego 2001 r., sygn. Ts 188/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 74; z 6 lutego
2001 r., sygn. Ts 148/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 72 oraz z 20 grudnia 2007 r., sygn. SK 67/05, OTK ZU nr 11/A/2007, poz. 168;
zob. także. J. Trzciński, Podmiotowy zakres skargi konstytucyjnej, [w:] L. Garlicki red., Konstytucja. Wybory. Parlament, Warszawa 2000, s. 213, a także Zakres podmiotowy i podstawa skargi konstytucyjnej, [w:] J. Trzciński red., Skarga konstytucyjna, Warszawa 2000, s. 53; B. Banaszak, Skarga konstytucyjna i jej znaczenie w zakresie ochrony praw podstawowych, [w:] L. Wiśniewski red., Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, Warszawa 1997, s. 178 – dopuszczający złożenie skargi konstytucyjnej przez podmioty publiczne tylko w wypadku, gdy poruszają
się na gruncie prawa prywatnego).
Wolności i prawa konstytucyjne mają na celu ochronę jednostki przed nadmierną ingerencją organów władzy publicznej. Pełnią
funkcję ochronną, zapobiegając nadmiernej ingerencji organów władzy publicznej w sytuację jednostki. Podmiotem uprawnionym
jest jednostka, a podmiotem zobowiązanym – władza publiczna (por. postanowienie TK z 22 maja 2007 r., sygn. SK 70/05).
Istotą skargi konstytucyjnej jest ochrona przed nadmierną i nieuzasadnioną ingerencją państwa w konstytucyjne prawa i wolności,
których katalog został skonstruowany jako zespół obowiązków władzy publicznej, znajdujący odzwierciedlenie w zespole uprawnień
osób fizycznych lub osób prawnych niebędących elementem szeroko rozumianej władzy publicznej.
Podmioty realizujące funkcje władzy publicznej nie mogą składać skarg konstytucyjnych. Nie są bowiem adresatami uprawnień
wynikających z poszczególnych praw konstytucyjnych, lecz adresatami obowiązków związanych z realizacją praw innych podmiotów.
Konstrukcja konstytucyjnego prawa podmiotowego, którego beneficjentem miałby być podmiot władzy publicznej, prowadziłaby do
utożsamienia podmiotów ingerujących w prawa i wolności z ich nosicielami (por. postanowienia TK: z 6 lutego 2001 r., sygn.
Ts 148/00 oraz z 22 maja 2007 r., sygn. SK 70/05). Jeśliby dopuścić do możliwości skutecznego wniesienia skargi konstytucyjnej
przez podmiot prawa publicznego, wbrew art. 79 ust. 1 Konstytucji, skarga konstytucyjna przekształciłaby się w instrument
rozstrzygania sporów między poszczególnymi ogniwami władzy publicznej (por. postanowienie TK z 11 grudnia 2002 r., sygn. Ts
116/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 104 i z 17 marca 2003 r., sygn. Ts 116/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 105).
Zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191, ze zm.;
dalej: ustawa o komornikach), komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym (art. 1).
Ustawa o komornikach powierza komornikom w szczególności następujące zadania:
1) wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach o roszczenia pieniężne i niepieniężne oraz o zabezpieczenie roszczeń;
2) wykonywanie innych tytułów wykonawczych wydanych na podstawie odrębnych przepisów oraz tytułów egzekucyjnych, które zgodnie
z odrębnymi przepisami podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej bez zaopatrywania ich w klauzulę wykonalności;
3) sporządzanie protokołu stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia na zarządzenie
sądu lub prokuratora (art. 2 ust. 3).
Zgodnie z art. 2 ust. 4 ustawy o komornikach, poza zadaniami określonymi w ust. 3 komornik ma prawo:
1) doręczania zawiadomień sądowych, obwieszczeń, protestów i zażaleń oraz innych dokumentów za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem
daty,
2) na wniosek organizatora licytacji – sprawowania urzędowego nadzoru nad dobrowolnymi publicznymi licytacjami, z przybiciem
najniższej lub najwyższej oferty,
3) weryfikowania istnienia i treści tytułów wykonawczych wydanych w postępowaniach elektronicznych.
Jak wynika z art. 3a ustawy o komornikach: „Komornik na własny rachunek wykonuje czynności, o których mowa w art. 2”.
Trybunał Konstytucyjny wskazywał już w swoim orzecznictwie, że zdolność skargowa jest warunkowana zależnością „między charakterem
podmiotu i charakterem prawa, na które ten podmiot się powołuje”. Aby skarga była dopuszczalna, istotne znaczenie mają zatem
rozpatrywane łącznie: charakter naruszonego przepisu Konstytucji oraz charakter prawny skarżącego (por. postanowienia TK:
z 12 października 2004 r., sygn. Ts 35/04, OTK ZU nr 1/B/2005, poz. 25; z 22 maja 2007 r., sygn. SK 70/05 oraz z 20 grudnia
2007 r., sygn. SK 67/05).
Komornik jest organem samofinansującym się, ponoszącym ryzyko własnej działalności oraz odpowiedzialność osobistą za własną
działalność (por. wyrok TK z 16 czerwca 2009 r., sygn. SK 5/09, OTK ZU nr 6/A/2009, poz. 84).
Prokurator Generalny trafnie zauważył, że Trybunał Konstytucyjny wskazywał już w swoim orzecznictwie, że wyrażenie „wykonywanie
czynności na własny rachunek”, zawarte w art. 3a ustawy o komornikach, jest wyrazem swoistej prywatyzacji zawodu komornika
w zakresie dotyczącym finansowania jego działalności oraz jego wynagradzania (por. wyroki TK z: 17 maja 2005 r., sygn. P 6/04,
OTK ZU nr 5/A/2005, poz. 50; z 24 lutego 2009 r., sygn. SK 34/07, OTK ZU nr 2/A/2009, poz. 10).
Mając na uwadze tę okoliczność, że jako przedmiot kontroli w niniejszej sprawie art. 770 k.p.c. został wskazany w zakresie,
w jakim umożliwia sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania egzekucyjnego z wyłączeniem udziału komornika w charakterze
strony w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji i ogranicza jego udział w charakterze strony wyłącznie do postępowania
zażaleniowego przed sądem drugiej instancji, oraz w zakresie, w jakim wyłącza zaskarżenie przez komornika orzeczeń reformatoryjnych
wydanych na skutek zażalenia podmiotów określonych w art. 770 zdanie czwarte k.p.c., Trybunał Konstytucyjny uznaje legitymację
komornika do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Trafnie bowiem Prokurator Generalny wskazał, że w badanej sprawie komornik
nie działa w interesie publicznym, lecz w ochronie swojego interesu majątkowego.
5. Powyższe stwierdzenie nie rozstrzyga wszystkich problemów formalnych wiążących się z badaną skargą konstytucyjną.
Skarga konstytucyjna jako środek służący inicjowaniu postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym ma wymiar abstrakcyjno-konkretny.
W świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji skuteczne zainicjowanie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym poprzez wniesienie
skargi konstytucyjnej wymaga: wykazania naruszenia prawa podmiotowego, ostatecznego orzeczenia jako środka naruszenia (elementy
kontroli konkretnej), niekonstytucyjności podstawy prawnej orzeczenia (element kontroli abstrakcyjnej) oraz istnienia związku
pomiędzy naruszeniem prawa podmiotowego a pozostałymi przesłankami.
Z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika, że przesłanką skutecznego zainicjowania postępowania w trybie skargi konstytucyjnej jest
zakwestionowanie za pomocą tego środka prawnego takich uregulowań, których zastosowanie, jako podstawa prawna ostatecznego
rozstrzygnięcia w sprawie dotyczącej skarżącego, doprowadziło do naruszenia jego praw i wolności konstytucyjnych.
Zarzuty sformułowane przez skarżącego w odniesieniu do przywołanego powyżej art. 770 zdanie czwarte k.p.c. dotyczą dwóch kwestii,
ściśle rozdzielonych przez skarżącego w petitum badanej skargi. Pierwsza to możliwość rozstrzygnięcia o kosztach postępowania egzekucyjnego z wyłączeniem udziału komornika
w charakterze strony w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji i ograniczenie jego udziału w charakterze strony wyłącznie
do postępowania zażaleniowego przed sądem drugiej instancji. Druga to wyłączenie zaskarżenia przez komornika orzeczeń reformatoryjnych
wydanych na skutek zażalenia podmiotów określonych w art. 770 zdanie czwarte k.p.c. Jak wskazano powyżej, wzorce kontroli
konstytucyjnej w odniesieniu do obydwu zarzutów sformułowanych w odniesieniu do art. 770 k.p.c. są tożsame.
Wymaga podkreślenia, że pomimo wyodrębnienia przez skarżącego zarówno w petitum skargi, jak i w jej uzasadnieniu dwóch osobnych zarzutów odnoszących się do zaskarżonego art. 770 k.p.c., w istocie są one ze sobą ściśle powiązane. Skarżący
nie twierdzi bowiem, że standardy konstytucyjne gwarantowane przez przepisy wskazane jako wzorce kontroli w sprawie będą zrealizowane
wówczas, gdy w pierwszoinstancyjnym postępowaniu sądowym toczącym się w sprawie kontroli postanowienia komornika ustalającego
koszty postępowania egzekucyjnego komornik będzie miał status strony, a jednocześnie po uzyskaniu niekorzystnego dla siebie,
reformatoryjnego orzeczenia sądu drugoinstancyjnego będzie miał możliwość dalszego kwestionowania takiego orzeczenia.
Wobec powyższego jedynie ubocznie należy zauważyć, że kwestionowany przez skarżącego art. 770 zdanie czwarte k.p.c. nie odnosi
się do kwestii zaskarżalności orzeczeń reformatoryjnych sądu drugoinstancyjnego. Trafnie zwrócił na to uwagę Prokurator Generalny.
Odrębne badanie zarzutów sformułowanych przez skarżącego implikowałoby zatem konieczność umorzenia postępowania w sprawie
konstytucyjności art. 770 k.p.c. w zakresie, w jakim wyłącza zaskarżenie przez komornika orzeczeń reformatoryjnych wydanych
na skutek zażalenia podmiotów określonych w art. 770 zdanie czwarte k.p.c.
Łączne postrzeganie obydwu zarzutów wskazuje, że pierwszorzędne znaczenie w sprawie ma zarzut pierwszy, odnoszący się do możliwości
rozstrzygania przez sąd pierwszoinstancyjny o kosztach postępowania egzekucyjnego z wyłączeniem udziału komornika w charakterze
strony w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji oraz ograniczenia jego udziału w charakterze strony wyłącznie do postępowania
zażaleniowego przed sądem drugiej instancji. Drugi zarzut eksponuje istotę pierwszego, podkreślając niemożność dalszego kwestionowania
drugoinstancyjnego orzeczenia reformatoryjnego wydanego na skutek zażalenia podmiotów określonych w art. 770 zdanie czwarte
k.p.c.
Skarżącemu chodzi w istocie o to, że w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, zainicjowanym skargą na postanowienie komornika
ustalające koszty postępowania egzekucyjnego komornik nie ma statusu strony, a w konsekwencji pozbawiony jest prawa do dwuinstancyjnego
postępowania sądowego, ponieważ postępowanie toczące się przed sądem drugoinstancyjnym jest dla niego (jako podmiotu, który
w postępowaniu pierwszoinstancyjnym nie miał statusu strony) postępowaniem pierwszoinstancyjnym, a od orzeczenia sądu drugoinstancyjnego
nie przysługuje już środek odwoławczy.
Konfrontacja tak ujętego zarzutu ze stanem faktycznym, w związku z którym skarżący sformułował badaną skargę konstytucyjną,
wskazuje, że w postępowaniu przed sądem pierwszoinstancyjnym nie doszło do naruszenia prawa podmiotowego skarżącego.
Trybunał Konstytucyjny dostrzega, że sąd pierwszo instancyjny, rozpoznając skargę na postanowienie komornika ustalające koszty
postępowania egzekucyjnego, ma możliwość orzekania zarówno „na korzyść”, jak i „na niekorzyść” komornika. W sprawie, w związku
z którą została sformułowana badana skarga konstytucyjna, orzeczenie pierwszoinstancyjne, zapadłe w postępowaniu, w którym
nie jest przewidziany udział komornika w charakterze strony, było dla skarżącego korzystne.
Ze względu na abstrakcyjno-konkretny charakter skargi konstytucyjnej zarzut podniesiony przez skarżącego nie może zostać poddany
merytorycznej ocenie konstytucyjnej.
Zaskarżony art. 770 k.p.c. w sprawie dotyczącej skarżącego nie spowodował naruszenia konstytucyjnie gwarantowanego prawa podmiotowego.
Postanowieniem z 20 listopada 2007 r., sygn. akt I Co 3018/07, Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu oddalił bowiem
skargę na postanowienie komornika ustalające koszty postępowania egzekucyjnego, podzielając tym samym stanowisko zajęte przez
komornika. Podnoszony w skardze zarzut, że skarżący jako komornik nie uczestniczył w charakterze strony w postępowaniu pierwszoinstancyjnym,
przez co nie miał możliwości podjęcia skutecznej ochrony swoich praw majątkowych w dwuinstancyjnym postępowaniu sądowym, w
świetle stanu faktycznego sprawy, w związku z którą skarga została sformułowana, jawi się zatem jako oczywiście bezzasadny.
W rozpatrywanej sprawie nie są spełnione przesłanki art. 79 ust. 1 Konstytucji skutecznego zainicjowania postępowania przed
Trybunałem Konstytucyjnym w trybie skargi konstytucyjnej.
W świetle powyższego postępowanie ulega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale
Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Mając na uwadze wszystkie powyższe względy, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.