W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 16 kwietnia 2007 r., skarżące wniosły o stwierdzenie, iż art.
536 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535, ze zm.; dalej: pr.up.i n.) jest
niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji. Zaskarżony przepis ma charakter międzyczasowy i stwierdza, że w sprawach, w których
ogłoszono upadłość przed dniem wejścia w życie pr.up.i n. stosuje się przepisy dotychczasowe, tj. przepisy rozporządzenia
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934 r. – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512,
ze zm.; dalej: prawo upadłościowe z 1934 r.).
Skarżące podnoszą, że taki sposób określenia czasowego zakresu obowiązywania ustawy starej i nowej powoduje, że w sytuacji,
gdy upadłość została ogłoszona przed dniem 1 października 2003 r. nie jest możliwe zastosowanie do dłużnika instytucji umorzenia
niezaspokojonych zobowiązań upadłego, nawet jeżeli są spełnione przesłanki przewidziane w pr.up.i n. (art. 369 pr.up.i n.).
Prawo upadłościowe z 1934 r. nie przewidywało takiej możliwości, a zatem prawa do umorzenia niezaspokojonych zobowiązań nie
mają dłużnicy, w stosunku do których, zgodnie z zaskarżonym przepisem, stosuje się przepisy ustawy dawnej. Skarżące podnoszą,
że prowadzi to do naruszenia zasady demokratycznego państwa prawnego, zawartej w art. 2 Konstytucji oraz prawa do równego
traktowania obywateli znajdujących się w takiej samej sytuacji prawnej (art. 32 Konstytucji). Dłużnik nie ma możliwości wyboru,
w którym momencie zostanie wydane w stosunku do niego postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Prowadzi to do niczym nieuzasadnionego
powstania dwóch kategorii dłużników – „lepszych”, do których stosuje się ustawę nową i którzy mogą domagać się umorzenia swoich
zobowiązań, oraz „gorszych”, podlegających starej ustawie, bez możliwości umorzenia zobowiązań. W piśmie przygotowawczym,
złożonym do Trybunału Konstytucyjnego 8 czerwca 2007 r., wykonując zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 21 maja
2007 r. skarżące podtrzymały stanowisko, iż zaskarżony przepis narusza prawo do równego traktowania obywateli i różnicowania
ich jedynie ze względu na okoliczność rozpoczęcia i zakończenia postępowania upadłościowego.
Postanowieniem z 21 maja 2001 r. wydanym przez Sąd Rejonowy w Sieradzu (sygn. akt U 7/01, stosowana również do poniżej opisanych
orzeczeń tego Sądu) została ogłoszona upadłość Tekli Haliny Łuczak i Ewy Łuczak-Janik (skarżących) – wspólniczek spółki cywilnej
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe T.H.Ł. Sąd Rejonowy w Sieradzu postanowieniem z 29 września 2005 r. stwierdził ukończenie
postępowania upadłościowego wobec skarżących. Skarżące złożyły następnie wniosek o umorzenie pozostałych niezaspokojonych
zobowiązań w trybie art. 369 pr.up.i n., który został odrzucony postanowieniem sędziego-komisarza z 9 stycznia 2006 r. Sędzia-komisarz
uznał, że brak uregulowania zagadnienia związanego z umarzaniem zobowiązań w prawie upadłościowym z 1934 r. wskazuje na niedopuszczalność
drogi sądowej w tym zakresie, skoro postępowanie upadłościowe wobec skarżących toczyło się zgodnie z tymi przepisami. Postanowieniem
z 21 sierpnia 2006 r. Sąd Rejonowy w Sieradzu (sygn. akt V U 7/01) zmienił postanowienie sędziego-komisarza w ten sposób,
że oddalił wniosek skarżących o umorzenie zobowiązań, podzielając przedstawiony powyżej pogląd dotyczący możliwości zastosowania
wobec skarżących art. 369 pr.up.i n.; oddalenie uzasadniono względami proceduralnymi. Sąd Okręgowy w Łodzi postanowieniem
z 21 grudnia 2006 r. (sygn. akt X Gz 557/06) oddalił zażalenie skarżących, podzielając ustalenia dokonane uprzednio w toku
postępowania.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna stanowi kwalifikowany środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie uwarunkowane
zostało uprzednim spełnieniem szeregu przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych
w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm., dalej: ustawa o
TK). Szczególny charakter skargi konstytucyjnej przejawia się przede wszystkim w tym, że skarżący może domagać się zbadania
aktu normatywnego jedynie z tymi przepisami Konstytucji, które konstruują prawo podmiotowe. Wynika to zarówno bezpośrednio
z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, określającego konieczne elementy skargi konstytucyjnej.
Skarżące podnoszą, że art. 536 pr.up.i n. jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji, prowadzi do nierównego traktowania
dłużników ze względu tylko na datę rozpoczęcia postępowania upadłościowego i uniemożliwia dłużnikom, których postępowanie
upadłościowe toczyło się zgodnie z przepisami dawnymi skorzystanie z instytucji wprowadzonych dopiero w pr.up.i n. Trybunał
zwraca uwagę, że zasada równości wyrażona w art. 32 Konstytucji przybiera wprawdzie postać prawa podmiotowego, lecz jest to
prawo o szczególnym charakterze, „metaprawo”. Jego odmienność w stosunku do innych praw podmiotowych (np. prawa do sądu) przejawia
się w tym, że nie stanowi ono samodzielnej podstawy skargi konstytucyjnej, lecz dopiero wówczas, gdy pozostaje w ścisłym powiązaniu
z naruszeniem innego prawa podmiotowego (por. postanowienie TK z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz.
225). Skarżące nie wskazały jednak w niniejszej sprawie innych, powiązanych z prawem do równego traktowania, praw lub wolności
gwarantowanych Konstytucją. W szczególności znaczenia takiego nie można przypisać przywołanemu jako dodatkowy wzorzec kontroli
art. 2 Konstytucji. Trybunał wielokrotnie już podkreślał, iż art. 2 może stanowić źródło praw lub wolności, przy zastrzeżeniu,
że prawo to nie wynika z innych przepisów Konstytucji, a skarżący je wskaże i uzasadni jego naruszenie. Lakoniczne odwołania
się do art. 2 w skardze konstytucyjnej warunku tego nie spełniają. Skarżące nie wypełniły tym samym obowiązku wynikającego
z art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, co skutkuje odmową nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
Biorąc powyższe pod uwagę, należało orzec jak na wstępie.