W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 23 lutego 2007 r. skarżący wniósł o stwierdzenie sprzeczności z art. 2, art. 30, art. 31 ust. 1 i 3 oraz art. 41 ust. 1 i 4 Konstytucji następujących przepisów: art. 201 § 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.) – w zakresie, w jakim pozostawia Ministrowi Zdrowia uregulowanie warunków wykonywania środków zabezpieczających w drodze rozporządzenia, a przez to określenie praw i obowiązków osób internowanych oraz § 10 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu zakładów psychiatrycznych i zakładów leczenia odwykowego przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających oraz składu, trybu powoływania i zadań komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających (Dz. U. Nr 179, poz. 1854, ze zm.) – w zakresie, w jakim na internowanego w zakładzie o podstawowym zabezpieczeniu nakłada obowiązek przestrzegania regulaminu organizacyjno-porządkowego w części decydującej o jego prawach i obowiązkach.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Postanowieniem z 5 maja 2005 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku (sygn. akt III K 1029/05) na mocy art. 93 i art. 94 § 1 k.k. orzekł wobec skarżącego środek zabezpieczający w postaci umieszczenia go w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym. Orzeczenie to zostało utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Okręgowego w Białymstoku z 29 lipca 2005 r. (sygn. akt VIII Kz 425/05). Postanowieniem z 10 maja 2006 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku (sygn. akt III K 1029/05) nie uwzględnił wniosku skarżącego z 5 maja 2006 r. w przedmiocie udzielenia przepustki i przerwy w internacji, ustanowienia kuratora oraz przeniesienia z Oddziału V Ogólnopsychiatrycznego na Oddział II Rejonizacyjny, wskazując w uzasadnieniu, iż przepisy k.k.w. nie przewidują możliwości udzielenia internowanemu w trakcie wykonywania środka zabezpieczającego przerwy i przepustki, a także nie przewidują możliwości ustanowienia kuratora. Rozpatrując zażalenie złożone na powyższe postanowienie, Sąd Okręgowy przekazał Sądowi Najwyższemu do rozpatrzenia zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, a mianowicie, czy możliwe jest zastosowanie wobec sprawcy przebywającego w zakładzie psychiatrycznym per analogiam instytucji uregulowanych w art. 153 § 2 k.k.w. i 141 § 1 k.k.w. Postanowieniem z 28 września 2006 r. Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały (sygn. akt I KZP 23/06), wskazując w uzasadnieniu na brak podstaw zarówno do rozpoznania przez sąd rejonowy wniosku internowanego, jak i do złożenia zażalenia na to rozstrzygnięcie. Postanowieniem z 14 listopada 2006 r. (sygn. akt IV Kzw 345/06), doręczonym skarżącemu 24 listopada 2006 r., Sąd Okręgowy w Białymstoku uchylił zaskarżone postanowienie i umorzył postępowanie wykonawcze w przedmiocie udzielenia przepustki, przerwy w internacji, przeniesienia na inny oddział szpitalny oraz ustanowienia kuratora, odwołując się w uzasadnieniu do prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego z 11 września 2006 r., którym uchylono internację wobec skarżącego.

Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów, skarżący wskazał, iż przepisy k.k.w. nie regulują w sposób dostateczny zasad wykonywania środków zabezpieczających związanych z umieszczeniem sprawcy w zakładzie zamkniętym – przede wszystkim nie określają praw i obowiązków osób internowanych – przez co stwarzają zagrożenie dla wolności człowieka. W obowiązującym stanie faktycznym o prawach i obowiązkach decyduje akt podustawowy wydany na podstawie zaskarżonego przepisu oraz wydany na podstawie § 10 tego aktu regulamin organizacyjno-porządkowy obowiązujący wyłącznie na terenie danego zakładu. Zawarcie regulacji określających prawa i obowiązki internowanego w akcie rangi niższej niż ustawa jest sprzeczne z art. 2, art. 30, art. 31 ust. 3 i art. 41 ust. 1 Konstytucji.

Postanowieniem z 24 października 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze, stwierdzając w uzasadnieniu, iż zaskarżone przepisy nie stanowiły podstawy wskazanego w skardze jako ostateczne rozstrzygnięcia.

Na powyższe postanowienie skarżący wniósł osobiście zażalenie 7 listopada 2007 r., w którym wniósł m.in. o uchylenie zaskarżonego postanowienia, zarzucając sprzeczność rozumowania Trybunału, co do dopuszczalności skargi w niniejszej skardze i w skardze o sygn. Ts 36/07, w której także wskazano to samo orzeczenie, jako ostateczne rozstrzygnięcie. Ponadto, skarżący wskazuje na naruszenie art. 2, art. 32 i art. 79 ust. 1 Konstytucji poprzez uzależnienie nadania skardze dalszego biegu „od spełnienia przez skarżącego nieistniejącego obowiązku podważenia domniemania prawnego prawidłowości wydanych orzeczeń sądowych”.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

W myśl art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) zarówno skarga konstytucyjna, jak i zażalenie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej powinny być sporządzone przez adwokata lub radcę prawnego. Z treści pisma z 7 listopada 2007 r. wynika jednoznacznie, że skarżący samodzielnie sporządził i wniósł zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 24 października 2007 r. Z uwagi na to, że skarżący nie jest podmiotem legitymowanym, w świetle cytowanego przepisu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, do samodzielnego występowania z zażaleniem na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, należy wniesione przez niego zażalenie pozostawić bez rozpoznania.

Nie budzi wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, iż sporządzenie skargi konstytucyjnej i zażalenia na postanowienie odmawiające nadania jej dalszego biegu wymaga niewątpliwie odpowiedniej wiedzy prawniczej. Z tego względu ustanowiony został wymóg sporządzenia tych pism przez osobę mającą odpowiednie kwalifikacje, czyli przez adwokata lub radcę prawnego. Wprowadzenie tego wymogu służyć ma zwiększeniu skuteczności skargi, będąc tym samym gwarancją bardziej powszechnego i efektywnego korzystania z tego środka ochrony obywatelskich praw i wolności.

Na marginesie tylko wskazać należy, iż niezasadne jest twierdzenie skarżącego, co do niespójności tez prezentowanych w zaskarżonym postanowieniu oraz postanowieniu TK z 13 czerwca 2007 r. (sygn. Ts 36/07). Przedmiotem zaskarżenia w sprawie o sygn. Ts 36/07 były wyłącznie przepisy ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, które nie były kwestionowane w niniejszej skardze konstytucyjnej. Zasadniczo odmiennie ukształtowane zostały też wzorce konstytucyjne w obu sprawach, a co za tym idzie określone prawa, których ochrony domagał się skarżący w trybie wniesionego środka prawnego. Inne były też podstawy odmowy nadania dalszego biegu wniesionej skardze: w skardze o sygn. Ts 36/07 wskazano na niewykazanie naruszenia przysługujących skarżącemu konstytucyjnych praw i wolności; w niniejszej skardze na zaskarżenie przepisów, które nie stanowiły podstawy wskazanego w skardze – jako ostateczne – rozstrzygnięcia. Podnoszony w zażaleniu fakt, iż w obu sprawach wskazano jako ostateczne rozstrzygnięcie to samo orzeczenie nie uzasadnia w najmniejszym stopniu prezentowanej przez skarżącego tezy o „sprzeczności rozumowania Trybunału, co do dopuszczalności skargi”, która miałaby znajdować oparcie – jak się zdaje – w treści uzasadnień postanowień wydanych w obu sprawach. Nie budzi też wątpliwości Trybunału oczywista bezzasadność twierdzenia skarżącego, zawartego we wniesionym zażaleniu, iż Trybunał niezasadnie uzależnia nadanie dalszego biegu od wskazania właściwego przepisu, na podstawie którego doszło do wydania ostatecznego rozstrzygnięcia o prawie do przepustki skarżącego. Artykuł 79 Konstytucji w ustępie 1 stanowi wyraźnie, iż przedmiotem skargi może być wyłącznie zarzut niekonstytucyjności przepisu, na podstawie którego orzeczono o przysługujących skarżącemu konstytucyjnych prawach lub wolnościach. Zaś z art. 47 pkt 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym wynika, iż skarga powinna zawierać dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją. Ponieważ zgodnie z art. 66 tejże ustawy Trybunał – orzekając – jest związany granicami skargi, oczywistym wydaje się wniosek, iż wskazanie we wniesionej skardze nieprawidłowego przepisu nie może być skorygowane przez orzekający w sprawie skład Trybunału Konstytucyjnego i skutkuje odmową nadania jej dalszego biegu.

Biorąc powyższe pod uwagę, należało orzec jak na wstępie.