1. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł o ustalenie powszechnie obowiązującej wykładni art. 5, art. 91 ust. 3,
art. 79 ust. 3 i art. 87 ust. 4 ustawy z dnia 28 maja 1993 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz
art. 77 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu w związku z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1991 r. – Ordynacja wyborcza do
Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przez wyjaśnienie:
1) czy sformułowanie “potwierdza niezwłocznie otrzymanie oświadczenia”, użyte w art. 5 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu,
oznacza, że w celu takiego potwierdzenia Państwowa Komisja Wyborcza bada, czy komitet wyborczy, który złożył oświadczenie,
o jakim mowa w ust. 1 tego artykułu, jest rzeczywiście komitetem wyborczym zarejestrowanej organizacji mniejszości narodowej,
i w związku z tym może żądać przedłożenia przez ten komitet dokumentów innych niż wymienione w art. 81 ust. 5 pkt 1 Ordynacji,
na przykład statutu organizacji;
2) czy przez użyte w art. 91 ust. 3 Ordynacji wyborczej do Sejmu sformułowanie “komitet wyborczy organizacji mniejszości narodowych”
należy rozumieć tylko komitet wyborczy zarejestrowanej organizacji mniejszości narodowej, czy również komitet wyborczy koalicji
wyborczej utworzonej przez takie organizacje;
3) czy pod pojęciem “komitetu wyborczego partii, organizacji lub koalicji wyborczej”, użytym w art. 79 ust. 3 Ordynacji wyborczej
do Sejmu, należy rozumieć wyłącznie komitet wyborczy partii, organizacji lub koalicji, która w następnych wyborach występuje
pod tą samą nazwą, co w poprzednich, a w przypadku koalicji również w tym samym składzie;
4) czy uprawnienie, o którym mowa w art. 79 ust. 3 Ordynacji wyborczej do Sejmu, które na zasadzie tego przepisu przysługiwałoby
komitetowi wyborczemu partii lub organizacji, będzie przysługiwało również komitetowi wyborczemu koalicji wyborczej utworzonej
z udziałem tej partii lub organizacji;
5) czy sformułowanie “w razie rozwiązania komitetu wyborczego”, użyte w art. 87 ust. 4 Ordynacji wyborczej do Sejmu, obejmuje
także zmianę w składzie koalicji wyborczej, dokonaną po zarejestrowaniu listy okręgowej i powodującą zmianę komitetu wyborczego,
utworzonego przez koalicję w pierwotnym składzie;
6) czy prawo tworzenia koalicji wyborczych, przewidziane w art. 77 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu, ma odpowiednie zastosowanie
w wyborach do Senatu na zasadzie art. 1 ust. 1 Ordynacji wyborczej do Senatu;
7) czy – w razie odpowiedzi pozytywnej na pytanie poprzedzające – przesłanka “zgłoszenia wspólnych list kandydatów”, wyrażona
w art. 77 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu:
a) dopuszcza w wyborach do Senatu udział tej samej partii (organizacji) w różnych koalicjach wyborczych w różnych okręgach
wyborczych,
b) dopuszcza zachowanie przez partię (organizację) wchodzącą w skład koalicji prawa do samodzielnego zgłoszenia kandydatów
na senatorów w tych okręgach wyborczych, w których koalicja nie zgłosiła wspólnych kandydatów lub zgłosiła ich w liczbie mniejszej
od liczby wybieranych senatorów.
W uzasadnieniu wniosku prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wyraził następujące poglądy:
1) zgodnie z art. 5 ust. 1 i 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu komitetom wyborczym zarejestrowanych organizacji mniejszości narodowych,
które zarejestrowały listy kandydatów na posłów, przy podziale mandatów pomiędzy listy okręgowe przysługuje prawo do uwzględnienia
ich list bez konieczności uzyskania przez te listy 5% głosów ważnie oddanych w skali kraju albo zwolnienie z konieczności
uzyskania 7% głosów w skali kraju przy podziale mandatów pomiędzy listy ogólnopolskie (art. 3 ust. 1 i art. 4). Skorzystanie
z jednego z tych uprawnień następuje w wyniku oświadczenia komitetu wyborczego organizacji mniejszości narodowej, złożonego
Państwowej Komisji Wyborczej, która “potwierdza” otrzymanie oświadczenia, przez co staje się ono wiążące dla komisji wyborczych
(art. 5 ust. 2). Zwolnienie list kandydatów na posłów organizacji mniejszości narodowych z progów wyborczych obowiązujących
inne komitety wyborcze jest uprawnieniem, dla którego realizacji nie przewidziano w Ordynacji innych warunków poza złożeniem
Państwowej Komisji Wyborczej oświadczenia najpóźniej w 5 dniu przed dniem wyborów.
Ponieważ dokumenty, które komitety wyborcze obowiązane są dołączyć do zgłaszanych list kandydatów na posłów (art. 81 ust.
5 pkt 1), na ogół nie zawierają danych pozwalających stwierdzić, czy dana organizacja jest organizacją mniejszości narodowej,
powstaje pytanie, czy Państwowa Komisja Wyborcza ma obowiązek badać tożsamość organizacji podającej się za organizację mniejszości
narodowej oraz czy dokonując badania korzysta jedynie z dokumentów dostarczonych jej zgodnie z Ordynacją przez komitet wyborczy,
czy też mając wątpliwości powinna żądać przedłożenia przez komitet wyborczy innych dokumentów, w szczególności statutu organizacji,
i jakie skutki wywoła ewentualna odmowa ich przedłożenia.
Zdaniem wnioskodawcy wykładnia celowościowa wskazywałaby na zasadność pozytywnej odpowiedzi na powyższe pytania, co jednak
prowadziłoby do wniosku, że w razie odmowy przedłożenia żądanych dokumentów lub przedłożenia dokumentów, które nie stanowiłyby
potwierdzenia, że mamy do czynienia z organizacją mniejszości narodowej, Państwowa Komisja Wyborcza odmawia potwierdzenia
otrzymania oświadczenia.
2) w art. 5 ust. 1 Ordynacji wyborczej do Sejmu ustawodawca używa terminu “komitety wyborcze zarejestrowanych organizacji
mniejszości narodowych”, natomiast w art. 91 ust. 3 posługuje się terminem “komitet wyborczy organizacji mniejszości narodowych”.
Różnica między użytymi terminami rodzi pytanie, czy art. 91 ust. 3 dotyczy tylko komitetu wyborczego koalicji wyborczej utworzonej
przez organizacje mniejszości narodowych, czy również komitetu wyborczego organizacji mniejszości narodowej występującej samodzielnie.
Zdaniem wnioskodawcy założenie, że terminy te są równoznaczne, może prowadzić do wniosku, że zwolnienia, o których mowa w
art. 5 ust. 1, dotyczą zarówno komitetów wyborczych organizacji mniejszości narodowych, jak i koalicji utworzonych przez te
organizacje. Przeciwko takiemu rozumowaniu zdaje się przemawiać brak w art. 5 ust. 1 zwolnienia od warunków, o jakich mowa
w art. 3 ust. 2 Ordynacji, czyli zwolnienia od 8% progu dla koalicji wyborczych. Z drugiej jednak strony wnioskodawcy trudno
dopatrzyć się racjonalnych przesłanek uprzywilejowania koalicji wyborczej organizacji mniejszości narodowych przy zgłaszaniu
ogólnopolskich list kandydatów na posłów (konieczność zarejestrowania list okręgowych nie w co najmniej połowie okręgów wyborczych,
lecz tylko w co najmniej 5 okręgach) w sytuacji, gdy jednocześnie koalicja taka nie mogłaby korzystać ze zwolnienia od obowiązku
uzyskania 7% ważnie oddanych głosów w skali kraju jako warunków uczestniczenia w podziale mandatów pomiędzy listy ogólnopolskie
(art. 4 w związku z art. 5 ust. 1 Ordynacji wyborczej do Sejmu).
3) wątpliwość w interpretacji przepisu art. 79 ust. 3 Ordynacji wyborczej do Sejmu dotyczy zmian w statusie organizacyjnym
podmiotów (partii, organizacji lub koalicji wyborczej), które bezpośrednio po poprzednich wyborach zgłosiły Prezydium Sejmu
istnienie klubu liczącego co najmniej 15 posłów, co uprawniałoby je na tej podstawie do wystąpienia o uzyskanie zaświadczenia
Państwowej Komisji Wyborczej zwalniającego z obowiązku uzyskania poparcia podpisami wyborców zgłoszenia listy okręgowej kandydatów
na posłów.
W szczególności zachodzi pytanie, czy uprawnienie z art. 79 ust. 3 przysługuje koalicji wyborczej, której skład różni się
od składu koalicji wyborczej występującej w poprzednich wyborach, przy zachowaniu jednak nie zmienionej nazwy. Chodzi także
o to, czy zmiana nazwy i składu komitetu wyborczego partii lub organizacji wyłącza stosowanie art. 79 ust. 3.
4) przepis art. 79 ust. 3 nie określa także jednoznacznie, czy uprawnienie do rejestracji list okręgowych bez poparcia ich
podpisami wyborców odnosi się wyłącznie do komitetu wyborczego tej partii lub organizacji, która uzyskała zaświadczenie Państwowej
Komisji Wyborczej, czy też rozciąga się również na koalicję, jeśli taka partia lub organizacja wejdzie w skład koalicji wyborczej.
Zdaniem wnioskodawcy o odpowiedzi na pytania, o których była mowa w pkt. 3 i 4, ze względu na charakter zwolnień przewidzianych
w art. 79 ust. 3, powinna przesądzać wykładnia ścieśniająca.
5) w myśl art. 87 ust. 4 Ordynacji wyborczej do Sejmu rozwiązanie komitetu wyborczego, o którym mowa w art. 77 ust. 1 i 2
(a więc również utworzonego przez koalicję wyborczą) prowadzi do unieważnienia rejestracji list tego komitetu. Z Ordynacji
nie wynika natomiast, jakie skutki wywołują zmiany w składzie koalicji wyborczej, dokonane po zarejestrowaniu list wyborczych.
Wnioskodawca zauważa, że można postawić tezę, iż każda zmiana w składzie koalicji (wejście nowego podmiotu lub wyjście podmiotu
pierwotnie tworzącego koalicję) stanowi podstawę unieważnienia rejestracji list zgłoszonych wcześniej (przed zmianą) przez
komitet wyborczy tej koalicji.
6) na tle postanowień art. 77 ust. 1 i 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu oraz art. 9 Ordynacji wyborczej do Senatu powstaje wątpliwość,
czy brak w Ordynacji wyborczej do Senatu przepisu dotyczącego możliwości tworzenia koalicji był zamierzonym działaniem ustawodawcy
ze względu na odmienność wyborów do Senatu w porównaniu z wyborami do Sejmu. Oznaczałoby to, że art. 9 Ordynacji wyborczej
do Senatu jest uregulowaniem wyczerpującym w zakresie ustalenia podmiotów uprawnionych do zgłaszania kandydatów na senatorów.
Zdaniem wnioskodawcy za takim pojmowaniem przemawiałoby to, że ustawodawca zawarł w art. 9 Ordynacji wyborczej do Senatu treść
niemal identyczną jak w art. 77 ust. 1 Ordynacji wyborczej do Sejmu, mimo że objęta ona byłaby odesłaniem z art. 1 ust. 1
Ordynacji wyborczej do Senatu. Jednocześnie wnioskodawca zauważa, że można także powiedzieć, że w wyborach do Senatu mają
odpowiednie zastosowanie wszystkie przepisy dotyczące koalicji wyborczych z Ordynacji wyborczej do Sejmu, ponieważ Ordynacja
wyborcza do Senatu w ogóle milczy na temat koalicji wyborczych (choć stan taki może uprawniać także do wniosków przeciwnych).
7) jeżeli uznać, że w wyborach do Senatu mają odpowiednie zastosowanie przepisy Ordynacji wyborczej do Sejmu dotyczące koalicji
wyborczej, to powstaje pytanie, czy partia lub organizacja może wchodzić w skład różnych koalicji tworzonych dla zgłoszenia
wspólnych kandydatów w jednym lub kilku okręgach.
Dodatkowa trudność interpretacyjna, która wyłania się w związku z art. 2 ust. 3 i art. 10 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Senatu,
polega – zdaniem wnioskodawcy – na potrzebie rozstrzygnięcia, czy w okręgu wyborczym, w którym koalicja zgłosiła mniejszą
liczbę kandydatów na senatorów niż jest mandatów do obsadzenia, partia lub organizacja wchodząca w skład tej koalicji może
samodzielnie zgłosić swoich kandydatów w liczbie nie przekraczającej, łącznie z kandydatami zgłoszonymi przez koalicję, liczby
senatorów wybieranych w danym okręgu, a także czy taka partia lub organizacja może samodzielnie zgłaszać kandydatów w tych
okręgach wyborczych, w których koalicja nie zgłosiła wspólnych kandydatów na senatorów.
Jakkolwiek, w obu przedstawionych alternatywach, możliwa jest odpowiedź pozytywna, nie można – zdaniem wnioskodawcy – tracić
z pola widzenia tego, że senatorowie są reprezentantami nie województw, w których zostali wybrani, lecz całego Narodu (art.
6 w związku z art. 26 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą
i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym; Dz.U. Nr 84, poz. 426 ze zmianami).
2. W związku z wnioskiem Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego Prokurator Generalny przedstawił następujące stanowisko:
1) Państwowa Komisja Wyborcza, dokonując czynności określonej w art. 5 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu bada, czy oświadczenie,
o którym mowa w ust. 1 powołanego przepisu, złożone zostało przez uprawniony podmiot, a w razie wątpliwości w tym zakresie
może żądać udokumentowania tego uprawnienia;
2) przez użyte w art. 91 ust. 3 Ordynacji wyborczej do Sejmu sformułowanie “komitet wyborczy organizacji mniejszości narodowych”
należy rozumieć wyłącznie komitet wyborczy zarejestrowanej organizacji mniejszości narodowej. Powołany przepis nie dotyczy
komitetów wyborczych koalicji wyborczej utworzonej przez takie organizacje;
3) i 4) przepis art. 79 ust. 3 Ordynacji wyborczej do Sejmu należy rozumieć w ten sposób, że ustawowe zwolnienie z obowiązku
poparcia listy okręgowej podpisami wyborców dotyczy wyłącznie komitetów wyborczych, które uczestniczyły w poprzednich wyborach,
bezpośrednio po nich zgłosiły Prezydium Sejmu istnienie klubu liczącego co najmniej 15 posłów i w niezmienionej formie organizacyjnej
przystępują do następnych wyborów;
5) przepis art. 77 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu ma zastosowanie w wyborach do Senatu na podstawie art. 1 ust. 1 Ordynacji
wyborczej do Senatu;
Ponadto Prokurator Generalny:
6) wniósł o odmowę ustalenia powszechnie obowiązującej wykładni art. 87 ust. 4 Ordynacji wyborczej do Sejmu.
W uzasadnieniu powyższego stanowiska Prokurator Generalny stwierdził co następuje:
1) zarówno wykładnia gramatyczna jak i celowościowa ust. 1 i 2 art. 5 Ordynacji wyborczej do Sejmu, wskazują, że należy podzielić
stanowisko wnioskodawcy, co do rozumienia ich treści. Warunkiem ważności, a zatem i skuteczności oświadczenia, o którym mowa
w art. 5 ust. 1, jest to, aby zostało ono złożone przez podmiot uprawniony. Zatem obowiązkiem tego podmiotu jest udokumentowanie
swojej legitymacji do dokonania tej czynności. PKW potwierdza otrzymanie oświadczenia, ale tylko takiego, “o którym mowa w
ust. 1” (art. 5 ust. 2 Ordynacji), co oznacza, że musi ono pochodzić od uprawnionego podmiotu. Państwowa Komisja Wyborcza
obowiązana jest więc badać, czy złożone oświadczenie czyni zadość wymogom określonym ustawą. Natomiast w przypadku wątpliwości,
czy oświadczenie pochodzi od uprawnionego podmiotu, PKW może żądać udokumentowania tego uprawnienia. Oświadczenie takie złożone
przez nieuprawniony podmiot jest wadliwe, przez co nie może wywoływać skutków określonych w ust. 2 art. 5 Ordynacji wyborczej
do Sejmu i musi spotkać się z odmową potwierdzenia jego otrzymania. Zdaniem Prokuratora Generalnego sposób udokumentowania
legitymacji do złożenia oświadczenia należy wywodzić z treści art. 77 ust. 6 Ordynacji wyborczej do Sejmu, który stanowi,
że przez użyte w ustawie określenie “komitet wyborczy” rozumie się, w odniesieniu do partii i organizacji, o których mowa
w ust. 1 tego przepisu ich statutowe organy. Zatem wszelkie wątpliwości dotyczące legalności działania tych komitetów wyborczych
rozstrzygać należy w oparciu o treść statutu konkretnej partii czy organizacji.
2) w przypadku wątpliwości interpretacyjnych wnioskodawcy dotyczących art. 91 ust. 3, powołując się na wykładnię systemową
i celowościową Prokurator Generalny twierdzi, że sformułowania, którymi posługuje się Ordynacja wyborcza do Sejmu w art. 91
ust. 3 jak i art. 5 ust. 1, są tożsame i odnoszą się wyłącznie do komitetów pojedynczych, zarejestrowanych organizacji mniejszości
narodowych. Preferencje wyborcze dla mniejszości narodowych polegają na zwolnieniu list kandydatów, zgłaszanych przez komitety
wyborcze tych organizacji, z obowiązku osiągnięcia przez nie wymaganych przez Ordynację progów wyborczych, przy czym komitety
te mają do wyboru dwie opcje: skorzystać ze zwolnienia albo w odniesieniu do list okręgowych, albo list ogólnopolskich. Zdaniem
Prokuratora Generalnego możliwość ta uzasadniona jest zróżnicowaną sytuacją mniejszości narodowych na terytorium Polski, z
których jedne są rozproszone, inne zaś skupione i służyć ma zrównaniu praw różnych mniejszości narodowych. Jeżeli chodzi o
art. 91 ust. 3, to systematyka ustawy wskazuje, że przepis ten zamieszczony w części szczegółowej, ma charakter uzupełniający
w stosunku do art. 5 ust. 1. Logiczne bowiem jest to, że komitet wyborczy zarejestrowanej (pojedynczej) organizacji mniejszości
narodowej, chcąc w pełni skorzystać z przyznanych mu preferencji, musi mieć szansę zarejestrowania ogólnopolskiej listy kandydatów
na posłów. Trudno bowiem założyć, że komitety takie zdołałyby zarejestrować swoje listy okręgowe w co najmniej połowie okręgów
wyborczych. Bez możliwości rejestracji list ogólnopolskich wybór pomiędzy opcjami z art. 5 ust. 1 stałby się – zdaniem Prokuratora
Generalnego – wyborem iluzorycznym. Prokurator Generalny zauważa przy tym, że preferencje wyborcze dla organizacji mniejszości
narodowych są przywilejem i dlatego wykładnia przepisów o nich stanowiących nie może mieć charakteru rozszerzającego.
3) i 4) jeżeli chodzi o interpretację art. 79 ust. 3 Ordynacji wyborczej do Sejmu, to – zdaniem Prokuratora Generalnego –
wykładnia gramatyczna i celowościowa prowadzą do wniosku, że ustawowe zwolnienie z obowiązku poparcia listy okręgowej podpisami
wyborców dotyczy wyłącznie komitetów wyborczych tych partii, organizacji lub koalicji wyborczych, które uczestniczyły w poprzednich
wyborach, zarejestrowały bezpośrednio po nich kluby liczące co najmniej 15 posłów i w niezmienionej formie organizacyjnej
przystępują do następnych wyborów. Przepis ten określa warunki, które muszą być spełnione łącznie. Jego ratio legis wyraża się w formalnym ułatwieniu zgłaszania list okręgowych stabilnym partiom, organizacjom i koalicjom wyborczym. Natomiast
jeżeli w toku kadencji dokonują się zmiany organizacyjne takich podmiotów poprzez fuzję dwóch lub więcej partii czy organizacji,
albo przez ich podział bądź poprzez zmianę koalicjantów lub powstanie nowej koalicji, to takie zmiany kreują nowy podmiot,
który nie spełnia ustawowych warunków, bowiem jego komitet wyborczy nie istniał w czasie poprzednich wyborów, nie mógł więc
dokonać zgłoszenia istnienia klubu poselskiego.
5) rozważając wątpliwości interpretacyjne wnioskodawcy w odniesieniu do art. 1 ust. 1 Ordynacji wyborczej do Senatu w związku
z art. 77 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu, Prokurator Generalny, przypominając uchwałę Trybunału Konstytucyjnego z 16
czerwca 1993 r. (W. 4/93, OTK w 1993 r., cz. II, s. 442), uznał, że personalny i większościowy charakter wyborów do Senatu przemawia za odpowiednim
zastosowaniem przepisu art. 77 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu w wyborach do Senatu. Skoro bowiem w wyborach do Senatu
głosuje się na kandydata, to brak jest racjonalnych podstaw do przyjęcia, że partie lub organizacje, o których mowa w art.
9 Ordynacji wyborczej do Senatu, nie mogą wystawić wspólnego kandydata, jeżeli w tym celu utworzyły komitet wyborczy. W przeciwnym
wypadku mogłaby powstać taka sytuacja, że w jednym okręgu wyborczym partie lub organizacje nie mogłyby stworzyć koalicji dla
wspólnego zgłoszenia kandydata na senatora, ale każda z nich mogłaby zgłosić tę samą osobę jako kandydata.
6) zdaniem Prokuratora Generalnego, z punktu widzenia wymogów Ordynacji wyborczej do Senatu obojętne jest w jakiej konfiguracji
partie (organizacje) tworzą komitet wyborczy dla zgłoszenia kandydatów w różnych okręgach wyborczych, a nawet w tym samym
okręgu. Dlatego odpowiedź na pytanie zawarte w punkcie 7 wniosku jest pozytywna, z wyjątkiem części odnoszącej się do koalicji,
które nie zgłosiły wspólnych kandydatów na senatorów, bowiem takie koalicje nie mają prawa istnieć, skoro tworzy się je w
celu wspólnego zgłoszenia kandydatów na senatora.
7) Prokurator Generalny nie zgadza się ze stanowiskiem wnioskodawcy ani co do potrzeby ustalania powszechnie obowiązującej
wykładni przepisu art. 87 ust. 4 Ordynacji wyborczej do Sejmu, ani co do zasadności postawionej przez wnioskodawcę tezy, że
każda zmiana w składzie koalicji stanowi podstawę unieważnienia rejestracji list zgłoszonych przed taką zmianą. Przepis ten
nie budzi wątpliwości interpretacyjnych wymagających ustalenia powszechnie obowiązującej wykładni. Z treści tego przepisu
wynika jednoznacznie, że tylko rozwiązanie komitetu wyborczego utworzonego przez partie, organizacje społeczne i polityczne,
wyborców oraz koalicje wyborcze skutkuje unieważnieniem list tych komitetów. Komitety takie przy tym – zgodnie z art. 77 ust.
5 Ordynacji wyborczej do Sejmu – rozwiązują podmioty, które go utworzyły, zawiadamiając o tym niezwłocznie Państwową Komisję
Wyborczą. W tej sytuacji wszelkie zmiany w składzie koalicji wyborczej, o ile nie spowodowały podjęcia decyzji przez koalicjantów
o rozwiązaniu komitetu wyborczego, nie mogą wywołać skutku, o którym mowa w art. 87 ust. 4. Z tych powodów Prokurator Generalny
wnosi o odmowę ustalenia powszechnie obowiązującej wykładni art. 87 ust. 4 Ordynacji wyborczej do Sejmu.
3. Państwowa Komisja Wyborcza w piśmie z 17 marca 1997 r. poinformowała Trybunał Konstytucyjny, że wniosek Prezesa Naczelnego
Sądu Administracyjnego został przedstawiony z jej inicjatywy i w swojej treści jest zgodny z propozycjami i intencjami Komisji.
Komisja zwróciła uwagę, że pod rządami obowiązującej obecnie Ordynacji wyborczej do Sejmu zostały przeprowadzone tylko jedne
wybory – we wrześniu 1993 r. Z tego powodu nie ma jeszcze utrwalonych precedensów w stosowaniu niektórych przepisów, tym bardziej
iż w praktyce nie wystąpiły możliwe do przewidzenia stany faktyczne wymagające interpretacji prawa. Poza tym, już po wyborach
przeprowadzonych w 1993 r., znowelizowano Ordynację wyborczą do Senatu i pod rządami zmienionej ustawy wyborów powszechnych
nie przeprowadzono. Natomiast nowelizacja Ordynacji wyborczej do Sejmu, dokonana ustawą z dnia 22 września 1995 r. o zmianie
ustawy – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 132, poz. 640), nie zmieniła
przepisów ustalających sposób przeprowadzania wyborów.
W tej sytuacji Państwowa Komisja Wyborcza uznała za zasadne dokonanie przed zbliżającymi się wyborami do Sejmu i Senatu analizy
przepisów ordynacji wyborczych pod kątem ich stosowania w dających się przewidzieć stanach faktycznych. Efektem tej analizy
było ustalenie przepisów, których stosowanie, zdaniem Komisji, wymaga dokonania przed zbliżającymi się wyborami powszechnie
obowiązującej wykładni.
1. Wątpliwości zawarte w pierwszym pytaniu wniosku dotyczą zasad i trybu postępowania przy potwierdzaniu przez Państwową Komisję
Wyborczą otrzymania oświadczenia w sprawie korzystania przez komitety wyborcze zarejestrowanych organizacji mniejszości narodowych
z możliwości zwolnienia list tych komitetów z klauzul zaporowych (progów wyborczych) określonych w art. 3 ust. 1 albo w art.
4 Ordynacji wyborczej do Sejmu. Przede wszystkim powstaje pytanie, czy w związku z potwierdzaniem otrzymania takiego oświadczenia
Państwowa Komisja Wyborcza ma obowiązek podejmować, a jeżeli tak to jakie, czynności sprawdzająco–wyjaśniające. Wnioskodawca
ma wątpliwości, czy Państwowa Komisja Wyborcza ma obowiązek badać tożsamość organizacji podającej się za organizację mniejszości
narodowej oraz czy dokonując badania korzysta jedynie z uwierzytelnionego wyciągu z rejestru organizacji (art. 82 ust. 5 pkt
1), czy też mając wątpliwości powinna żądać przedłożenia przez komitet wyborczy innych dokumentów, a w szczególności statutu
organizacji, i jakie skutki wywoła ewentualna odmowa ich przedłożenia. Zdaniem wnioskodawcy wykładnia celowościowa wskazywałaby
na zasadność pozytywnej odpowiedzi na powyższe pytania. Stanowisko wnioskodawcy w sprawie rozumienia wykładanego przepisu
podziela Prokurator Generalny.
Trzeba przede wszystkim podkreślić, że u podstaw regulacji przewidzianej w art. 5 ust. 1 Ordynacji wyborczej leży wyrównanie
szans obywateli polskich należących do mniejszości narodowych w zakresie ich udziału w organach przedstawicielskich. Jednakże
przewidziana w tym przepisie możliwość skorzystania przez komitety wyborcze zarejestrowanych organizacji mniejszości narodowych
ze zwolnienia z progów wyborczych stanowi odstępstwo od zasady równości prawa wyborczego w znaczeniu materialnym. “W praktyce
otrzymanie zwolnienia oznacza, że komitet wyborczy, który zgłosił daną listę mniejszości narodowych, uczestniczy w podziale
mandatów w okręgu lub w skali kraju mimo nieprzekroczenia przez jego listę odpowiedniego progu. Rozwiązanie to daje wyraz
takiemu rozumieniu zasady równości, które prowadziłoby do wyrównania szans podmiotów uczestniczących w wyborach" (B. Banaszak,
Prawo wyborcze obywateli, Warszawa 1996, s. 33). Oznacza to uprzywilejowanie komitetów wyborczych zarejestrowanych organizacji mniejszości narodowych
w porównaniu z innymi komitetami wyborczymi. Przepisy dotyczące takiego uprzywilejowania, jako stanowiące wyjątek od zasady
równości nie mogą być interpretowane rozszerzająco. Po wtóre, art. 5 ust. 1 przyznaje przywilej zwolnienia z progów wyborczych
jedynie liście komitetu wyborczego zarejestrowanej lub zarejestrowanych organizacji mniejszości narodowej i tylko ten komitet
upoważnia do składania odpowiednich oświadczeń Państwowej Komisji Wyborczej. Podkreślić należy zarówno wskazanie na “zarejestrowane
organizacje mniejszości narodowych”, jak i działające w ich imieniu komitety wyborcze. Przywilej ten odnosi się bowiem do
tak zorganizowanych i działających organizacji “mniejszości narodowych”. Jak słusznie zauważa Prokurator Generalny, warunkiem
ważności, a zarazem skuteczności oświadczenia o skorzystaniu ze zwolnienia jest złożenie go przez podmiot uprawniony. Zatem
obowiązkiem tego podmiotu jest udokumentowanie swojej legitymacji do dokonania tej czynności. W praktyce oznaczać to będzie
obowiązek przedłożenia Państwowej Komisji Wyborczej takich dokumentów, które jednoznacznie wskazywać będą, że komitet wyborczy
składający oświadczenie jest podmiotem upoważnionym do jego złożenia, a więc komitetem wyborczym nie jakiejkolwiek organizacji,
lecz zarejestrowanej lub zarejestrowanych organizacji mniejszości narodowej. Zgodnie z art. 5 ust. 2 Państwowa Komisja Wyborcza
potwierdza niezwłocznie otrzymanie oświadczenia, o którym mowa w ust. 1, a więc tylko takiego oświadczenia, które zostało
złożone przez upoważniony podmiot. W związku z tym ma obowiązek zbadania, czy oświadczenie zostało złożone przez taki podmiot,
a w razie wątpliwości ma prawo żądać niezbędnych dokumentów potwierdzających jednoznacznie upoważnienie podmiotu do jego złożenia.
Jest to bowiem czynność rodząca skutki prawne i dlatego może uzasadniać potrzebę określonego badania. Na podobnym stanowisku
stanął Trybunał Konstytucyjny w sprawie W. 14/95 (OTK ZU Nr 2/1996, poz. 14) i do argumentów w tej uchwale powołanych należy
odpowiednio odwołać się i w sprawie niniejszej. W przypadku nie przedstawienia takich dokumentów Państwowa Komisja Wyborcza
nie może potwierdzić otrzymania oświadczenia, o którym mowa w ust. 1 art. 5. Istotnym warunkiem ważnego złożenia takiego oświadczenia
– poza złożeniem go w odpowiednim terminie właściwej komisji wyborczej – jest bowiem złożenie go przez upoważniony podmiot.
Państwowa Komisja Wyborcza nie bada natomiast treści oświadczenia, za którą ponosi odpowiedzialność komitet wyborczy.
Odrębnym zagadnieniem jest to, jakie dokumenty uzna Państwowa Komisja Wyborcza za potwierdzające upoważnienie komitetu wyborczego
do złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 5 ust. 1. Prokurator Generalny wywodzi sposób udokumentowania legitymacji do
złożenia takiego oświadczenia z przepisu art. 77 ust. 6 Ordynacji wyborczej do Sejmu, który stanowi, że przez użyte w ustawie
określenie “komitet wyborczy” rozumie się, w odniesieniu do partii i organizacji wyborczych, o których mowa w ust. 1 tego
artykułu ich statutowe organy. Przyjąć zatem należy, że Państwowa Komisja Wyborcza może zażądać przedstawienia odpowiednich
dokumentów, jak np. statutu partii, które pozwolą jej jednoznacznie stwierdzić, iż składającym oświadczenie jest komitet wyborczy
zarejestrowanej lub zarejestrowanych organizacji mniejszości narodowej.
2. Wątpliwości zawarte w pytaniu drugim dotyczą tego, czy przepis art. 91 ust. 3 Ordynacji wyborczej do Sejmu odnosi się tylko
do komitetu wyborczego zarejestrowanych, pojedynczych organizacji mniejszości narodowych, czy obejmuje także komitet wyborczy
koalicji wyborczej utworzonej przez takie organizacje. Źródłem tych wątpliwości są różnice sformułowań, którymi ustawodawca
posłużył się w art. 5 ust. 1 oraz w art. 91 ust. 3. W pierwszym z tych przepisów użył on sformułowania “komitety wyborcze
zarejestrowanych organizacji mniejszości narodowych”, w drugim zaś “komitet wyborczy organizacji mniejszości narodowych”.
Biorąc pod uwagę wykładnię systemową i celowościową Trybunał Konstytucyjny zajął stanowisko, zgodnie z którym oba sformułowania
odnoszą się wyłącznie do komitetów wyborczych zarejestrowanej lub zarejestrowanych organizacji mniejszości narodowej. O zajęciu
tego stanowiska przesądziły następujące argumenty. Po pierwsze, miejsce obu przepisów w systematyce ustawy. I tak art. 5 ust.
1, w którym występuje sformułowanie "komitety wyborcze zarejestrowanych organizacji mniejszości narodowych" znajduje się w rozdziale
1 Ordynacji wyborczej do Sejmu, zatytułowanym Zasady ogólne. Natomiast przepis art. 91 ust. 3 posługujący się sformułowaniem “komitet wyborczy organizacji mniejszości narodowych” został
umieszczony w części szczegółowej i powinien być traktowany jako rozwinięcie postanowień art. 5 ust. 1, nie jest to bowiem
wyjątek od zasady ogólnej. Tym samym przyznanie “komitetowi organizacji mniejszości narodowej” uprawnienia do zgłaszania listy
ogólnopolskiej, jeżeli zarejestrował listy okręgowe w co najmniej 5 okręgach wyborczych lub spełnia warunki określone w art.
79 ust. 3, stanowi konsekwentne rozwinięcie uprawnień, o których mowa w art. 5 ust. 1. Bowiem bez preferencji przy rejestrowaniu
list ogólnopolskich (art. 91 ust. 3) możliwość wyboru jaką posiadają komitety wyborcze zarejestrowanych organizacji mniejszości
narodowych między zwolnieniem z progów wyborczych w odniesieniu do list okręgowych albo list ogólnopolskich przewidziana w
art. 5 ust. 1 byłaby możliwością iluzoryczną. Po drugie, inne rozumienie art. 91 ust. 3 sprzeczne byłoby z celem założonym
przez ustawodawcę polegającym na dążeniu do wyrównania szans podmiotów biorących udział w wyborach, w tym wypadku grupy obywateli
stanowiących mniejszość narodową, czyli zbiorowość jednorodną etnicznie. Po trzecie, w art. 5 ust. 1 nie przewiduje się w
ogóle możliwości zwolnienia z uzyskania 8% progu wyborczego wymaganego przez ustawę w przypadku klasycznych koalicji wyborczych.
3. Na wstępie wykładni art. 79 ust. 3 Ordynacji Wyborczej do Sejmu warto zauważyć, że przepis ten był już w pewnym zakresie
przedmiotem powszechnie obowiązującej wykładni. W uchwale z 16 czerwca 1993r., W. 4/93 Trybunał Konstytucyjny ustalił, że
art. 79 ust. 3 i 5 wspomnianej Ordynacji należy rozumieć w ten sposób, że “w razie rozwiązania Sejmu z obowiązku poparcia
zgłoszenia listy okręgowej podpisami wyborców są zwolnione partie, organizacje lub koalicje wyborcze, które w dniu rozwiązania
Sejmu miały kluby liczące co najmniej 15 posłów”. W uzasadnieniu tej uchwały Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił, że z przywileju
określonego w ust. 3 art. 79 korzystają te komitety wyborcze, “które spełniły warunek posiadania klubu poselskiego złożonego
z 15 przynajmniej posłów w dniu rozwiązania Sejmu. Dotyczy to oczywiście i komitetów wyborczych, które takie kluby miały zarówno
bezpośrednio po poprzednich wyborach, jak i w dniu rozwiązania Sejmu” (OTK w 1993 r., cz. II, s. 449).
Wątpliwości interpretacyjne wnioskodawcy wyrażone w pytaniach trzecim i czwartym dotyczą wpływu zmian identyfikujących komitet
wyborczy partii, organizacji lub koalicji wyborczej, które zaszły (i mogą jeszcze nastąpić) w składzie lub w statusie organizacyjnym
tych podmiotów, które bezpośrednio po poprzednich wyborach zgłosiły Prezydium Sejmu istnienie klubu liczącego co najmniej
15 posłów, na uprawnienie do zwolnienia z obowiązku poparcie zgłoszonych przez taki komitet list okręgowych podpisami co najmniej
3000 wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym (art. 79 ust. 3 Ordynacji wyborczej do Sejmu). Swoje wątpliwości
wnioskodawca wyraził w dwóch pytaniach: 1) czy pod pojęciem “komitetu wyborczego partii, organizacji lub koalicji wyborczej”,
użytym w art. 79 ust. 3, należy rozumieć wyłącznie komitet wyborczy partii, organizacji lub koalicji, która w następnych wyborach
występuje pod tą samą nazwą, co w poprzednich, a w przypadku koalicji również w tym samym składzie, oraz 2) czy uprawnienie,
o którym mowa w art. 79 ust. 3, które na zasadzie tego przepisu przysługiwałoby komitetowi partii lub organizacji, będzie
przysługiwało również komitetowi wyborczemu koalicji wyborczej z udziałem tej partii lub organizacji.
Przed udzieleniem odpowiedzi na te pytania należy zaznaczyć, że w art. 79 ust. 1 sformułowana została zasada, zgodnie z którą
okręgowa lista kandydatów na posłów powinna być poparta podpisami co najmniej 3000 wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu
wyborczym. Ordynacja wyborcza do Sejmu przewiduje od tej zasady dwa wyjątki. Pierwszy wyjątek odnosi się do komitetu wyborczego,
który z zachowaniem tej zasady zarejestrował listy okręgowe w co najmniej połowie okręgów wyborczych. W takim przypadku komitet
ten uprawniony jest do zgłoszenia dalszych list bez poparcia zgłoszenia podpisami wyborców (art. 79 ust. 2).
Drugi wyjątek wprowadza – stanowiący przedmiot wątpliwości wnioskodawcy – art. 79 ust. 3. Analiza tego przepisu wskazuje na
to, że ustawodawca dopuścił odstępstwo od zasady poparcia okręgowej listy wyborców podpisami co najmniej 3 000 wyborców jedynie
po spełnieniu określonych w art. 79 ust. 3 warunków podmiotowych i przedmiotowych. Ustanowione w tym przepisie uprawnienie
do zwolnienia od wspomnianego ustawowego obowiązku poparcia list okręgowych podpisami wyborców przysługuje komitetom wyborczym
jedynie tych partii lub organizacji, które: 1) bezpośrednio po poprzednich wyborach, 2) zgłosiły Prezydium Sejmu, 3) istnienie
klubu 4) liczącego co najmniej 15 posłów. Wykładnia gramatyczna powołanego art.79 ust.3, a w szczególności użyty w nim wyraz:
“która”, wskazuje na to, że uprawnienie to dotyczy partii lub organizacji, o których mowa w art. 77 ust.1 zdanie pierwsze
Ordynacji Wyborczej do Sejmu. Zarówno wykładnia gramatyczna (“bezpośrednio po poprzednich wyborach”, “zgłosiły”), jak i systematyka
ustawy (Rozdział 7 Zgłaszanie list kandydatów na posłów) dowodzi, że z uprawnienia tego mogą skorzystać tylko te partie polityczne lub organizacje, które istniejąc i dokonując określonych
czynności bezpośrednio po poprzednich wyborach, w kolejnych wyborach spełniają wyżej przytoczone warunki ustawowe. Chodzi
tu więc o te partie polityczne lub organizacje, które zachowały tożsamość podmiotową, uprawniającą do skorzystania z uprawnienia
wymienionego w art. 79 ust. 3. Jest to możliwe wówczas, gdy mamy do czynienia z tą samą partią polityczną lub organizacją,
która brała udział w poprzednich wyborach i której klub liczący co najmniej 15 posłów nadal istnieje. Partii lub organizacji,
które nie zdołały zachować tożsamości podmiotowej, nie będzie przysługiwało uprawnienie, o którym mowa w art. 79 ust. 3.
Podobne uwagi odnieść należy do koalicji wyborczej. Koalicja wyborcza może więc skorzystać w kolejnych wyborach do Sejmu z
omawianego uprawnienia po spełnieniu warunków wymienionych w art. 79 ust. 3: zgłoszenia przez jej komitet wyborczy, bezpośrednio
po poprzednich wyborach, istnienia klubu, liczącego co najmniej 15 posłów i pod warunkiem, że skład tej koalicji nie uległ
zmianie.
Ocena, czy w konkretnym wypadku zostaje zachowana taka tożsamość podmiotowa należy do Państwowej Komisji Wyborczej. Jak to
bowiem trafnie stwierdziła PKW (Wyb. 0101–3/37/93) w związku z wyborami w 1993 r. “w razie zmian w samej partii sprawę należy
ocenić na podstawie konkretnych faktów. Decydujące jest czy zachowana została tożsamość podmiotowa, czy też na skutek zmian
powstał nowy podmiot. W razie powstania nowej partii następuje utrata uprawnienia”.
4. W związku z wątpliwościami podniesionymi przez wnioskodawcę w punkcie piątym wniosku, należy zauważyć, że w przepisie art.
87 ust. 4 Ordynacji wyborczej do Sejmu nakazuje się okręgowej komisji wyborczej unieważnić jedynie rejestrację listy rozwiązanego
komitetu wyborczego. O tym kto rozwiązuje komitety wyborcze utworzone przez wyborców lub koalicje wyborcze rozstrzyga jednoznacznie
Ordynacja wyborcza do Sejmu w art. 77 ust. 5. W myśl tego przepisu decyzja w sprawie rozwiązania komitetu wyborczego należy
wyłącznie do podmiotów, które go utworzyły, a więc do wyborców lub partii i organizacji politycznych oraz społecznych. O podjęciu
takiej decyzji podmioty te mają obowiązek zawiadomić niezwłocznie Państwową Komisję Wyborczą. W tej sytuacji zmiany w składzie
koalicji wyborczej, o ile nie spowodowały podjęcia decyzji przez koalicjantów o rozwiązaniu komitetu wyborczego, nie upoważniają
jeszcze okręgowej komisji wyborczej do unieważnienia rejestracji listy komitetu takiej koalicji.
Ponieważ Ordynacja wyborcza do Sejmu nie określa szczegółowo sposobu tworzenia i rozwiązywania komitetów wyborczych, na gruncie
niektórych jej postanowień można by bronić stanowiska, że jakakolwiek zmiana w składzie koalicji już po zarejestrowaniu listy
nosi znamiona rozwiązania komitetu wyborczego. Tym samym działający w imieniu zmienionej koalicji komitet nie jest już tym
samym komitetem, który dokonał zgłoszenia listy a poparcie udzielone przez wyborców dla kandydatów koalicji w pierwotnym składzie
nie może być kwalifikowane jako poparcie kandydatów nowej koalicji wyborczej. Wyborcy bowiem udzielają poparcia kandydatom
ściśle określonego komitetu wyborczego (art. 88 ust. 3) a brak wymaganego poparcia skutkuje odmową rejestracji listy. Na możliwość
postawienia takiej tezy zwraca uwagę również wnioskodawca. Jednak przyjęcie tezy wnioskodawcy, iż każda zmiana w składzie
koalicji (wejście nowego podmiotu lub wyjście podmiotu tworzącego pierwotnie koalicję) stanowi podstawę unieważnienia rejestracji
list zgłoszonych wcześniej, przed zmianą przez komitet wyborczy tej koalicji, a więc także niezależnie od rozwiązania komitetu
w trybie art. 77 ust. 5, byłoby niewątpliwie wykładnią rozszerzającą postanowień art. 87 ust. 4 i umożliwiłoby zbyt daleko
idącą władczą ingerencję komisji wyborczych w sferę stosunków politycznych. Lakoniczność postanowień Ordynacji wyborczej do
Sejmu odnoszących się do tworzenia i rozwiązywania komitetów wyborczych świadczy, że intencją ustawodawcy nie było wkraczanie
w tę sferę.
5. Pytanie szóste wniosku dotyczy wątpliwości, czy art. 77 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu ma odpowiednie zastosowanie
w wyborach do Senatu na zasadzie art. 1 ust. 1 Ordynacji wyborczej do Senatu. Wątpliwość ta powstaje w związku z porównaniem
treści art. 9 Ordynacji wyborczej do Senatu, w którym stwierdza się, że prawo zgłaszania kandydatów na senatorów przysługuje
wyborcom, partiom i organizacjom politycznym oraz organizacjom społecznym tworzącym w tym celu komitety wyborcze, z treścią
art. 77 ust. 1 i 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu, w którym poza tym, że prawo zgłaszania list kandydatów na posłów przysługuje
partiom, organizacjom politycznym oraz społecznym, a także wyborcom (ust. 1), stanowi się ponadto, że partie i organizacje,
o których mowa w ust. 1, mogą utworzyć koalicję wyborczą dla zgłoszenia wspólnych list kandydatów (ust. 2 zdanie 1). Rodzi
się pytanie, czy różnica w treści obu przepisów była zamierzonym działaniem ustawodawcy ze względu na istotną odmienność wyborów
do Senatu i Sejmu, a zatem postanowienie art. 9 Ordynacji wyborczej do Senatu stanowiłoby przesłankę wykluczającą odpowiednie
zastosowanie przepisów Ordynacji wyborczej do Sejmu, gdyż zgodnie z art. 1 ust. 1 Ordynacji wyborczej do Senatu wybory do
Senatu odbywają się przy odpowiednim zastosowaniu przepisów Ordynacji wyborczej do Sejmu, jeżeli Ordynacja wyborcza do Senatu
nie stanowi inaczej.
W związku z tym należy przypomnieć wcześniejsze ustalenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące tego zagadnienia. W sprawie
W. 4/93 (OTK w 1993 r., cz. II, s. 442) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że “Ordynacja wyborcza do Senatu zawiera uregulowania
dotyczące w zasadzie tylko szczególnych zagadnień związanych z wyborami do Senatu, w pozostałych zaś kwestiach odsyła do Ordynacji
wyborczej do Sejmu. Ta ostatnia jest więc podstawowym aktem prawnym, gdy chodzi o wybory do parlamentu, a Ordynacja wyborcza
do Senatu stanowi lex specialis w stosunku do tej ostatniej. Odesłanie w art. 1 ust. 1 Ordynacji wyborczej do Senatu jest odesłaniem generalnym, wskazuje
na to, że wybory do Senatu RP odbywają się przy odpowiednim zastosowaniu wszystkich przepisów Ordynacji wyborczej do Sejmu
RP, chyba, że nie dają się one pogodzić z przepisami Ordynacji wyborczej do Senatu oraz odmiennym charakterem wyborów do Senatu,
które oparte są na systemie większościowym, podczas gdy wybory do Sejmu odbywają się systemem proporcjonalnym.”
W tej sytuacji należało rozstrzygnąć, czy art. 77 ust. 2 przewidujący możliwość tworzenia koalicji wyborczych w wyborach do
Sejmu daje się pogodzić z przepisami Ordynacji wyborczej do Senatu, przede wszystkim z jej art. 9 oraz odmiennym, bo większościowym
a nie proporcjonalnym, charakterem wyborów do Senatu. Trybunał Konstytucyjny zgodził się w tym zakresie ze zdaniem Prokuratora
Generalnego, że personalny i większościowy charakter wyborów do Senatu przemawia za odpowiednim zastosowaniem art. 77 ust.
2 Ordynacji wyborczej do Sejmu w wyborach do Senatu. Skoro bowiem w wyborach tych głosuje się na kandydata, to brak racjonalnych
podstaw do przyjęcia, że partie lub organizacje, o których mowa w art. 9, nie mogą wystawić wspólnego kandydata, jeżeli w
tym celu utworzyły komitet wyborczy. Odmienne stanowisko mogłoby prowadzić do sytuacji, w której w jednym okręgu wyborczym
partie lub organizacje nie mogłyby stworzyć koalicji dla wspólnego zgłoszenia kandydata na senatora, ale każda z nich mogłaby
zgłosić tę samą osobę jako kandydata.
6. Wątpliwości wnioskodawcy związane ze stosowaniem art. 77 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Sejmu w wyborach do Senatu dotyczą
jeszcze dwóch innych kwestii. Pierwsza kwestia sprowadza się do pytania, czy możliwość tworzenia koalicji wyborczych w wyborach
do Senatu dopuszcza udział tej samej partii (organizacji) w różnych koalicjach wyborczych w różnych okręgach. W przypadku
drugiej kwestii chodzi o rozstrzygnięcie, czy w okręgu wyborczym, w którym koalicja zgłosiła mniejszą liczbę kandydatów na
senatorów niż jest mandatów do obsadzenia, partia lub organizacja wchodząca w skład takiej koalicji może samodzielnie zgłosić
swoich kandydatów w liczbie nie przekraczającej, łącznie z kandydatami zgłoszonymi przez koalicję, liczby senatorów wybieranych
w danym okręgu, a także czy partia lub organizacja wchodząca w skład koalicji może samodzielnie zgłaszać kandydatów w tych
okręgach, w których koalicja nie zgłosiła wspólnych kandydatów na senatorów.
Jeżeli chodzi o pierwszą kwestię, to zgodnie z przepisami Ordynacji wyborczej do Senatu nie ma znaczenia czy ta sama partia
(organizacja) uczestniczy w tej samej, czy różnych koalicjach w różnych okręgach wyborczych.
Natomiast w odniesieniu do drugiej kwestii, partia lub organizacja wchodząca w skład koalicji może samodzielnie zgłaszać kandydatów
tylko w tych okręgach, w których koalicja nie zgłosiła wspólnych kandydatów na senatorów. Nie do przyjęcia byłoby stanowisko,
zgodnie z którym partia lub organizacja wchodząca w skład koalicji mogłaby zgłaszać w tym samym okręgu wyborczym jednych kandydatów
jako członek koalicji a innych samodzielnie. Gdyby do tego założyć jeszcze, jak sugeruje Prokurator Generalny, że partia taka
mogłaby uczestniczyć w wielu koalicjach wyborczych w danym okręgu, to liczba kandydatów na senatorów zgłaszanych przez tę
partię mogłaby być teoretycznie nieograniczona. Tymczasem intencją ustawodawcy było ograniczenie liczby kandydatów zgłaszanych
przez jeden komitet wyborczy do liczby mandatów obsadzanych w danym okręgu (art. 10 ust. 2 Ordynacji wyborczej do Senatu).
W tych warunkach Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.