Skarżący wniósł o zbadanie zgodności art. 404 w zw. z art. 403 § l pkt 2 w zw. z art. 407 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji, czyli prawem do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, bezstronny, niezależny i niezawisły sąd.

W dniu 3 czerwca 2003 r. do Sądu Okręgowego w Krakowie skarżący wniósł skargę o wznowienie postępowania w sprawie egzekucji z nieruchomości z art. 403 § 1, 2 i 3 k.p.c. w związku z art. 401 pkt l i 2 i w związku z art. 404 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowieniem z 8 lipca 2003 r. odrzucił skargę o wznowienie postępowania, podnosząc, że toczące się śledztwo przeciwko Komornikowi Rewiru X Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza i biegłym, którym komornik zlecił wykonanie opisu i oszacowania nieruchomości skarżącego, nie jest prawomocnie zakończone i nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania. Na postanowienie to skarżący złożył zażalenie do Sądu Najwyższego 26 września 2003 r. Sąd Najwyższy postanowieniem z 21 kwietnia 2004 r. (sygn. akt ID Cz 19/04) oddalił zażalenie skarżącego, przychylając się do uzasadnienia Sądu Okręgowego, że brak prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie karnej jest przeszkodą do wznowienia postępowania. Postępowanie karne przeciwko komornikowi i biegłym sądowym toczy się z wniosku skarżącego z 16 lipca 2002 r., wniesionego do Ministerstwa Sprawiedliwości przez skarżącego 17 lipca 2002 r. Oczekiwanie na prawomocne orzeczenie w sprawie karnej spowoduje uchybienie trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi o wznowienie z art. 407 k.p.c. Wynika stąd, iż przewlekające się postępowanie karne w efekcie nigdy nie pozwoli na wniesienie skargi o wznowienie postępowania, mimo że fakt zaistnienia przestępstwa jest bezsporny. Skarżący w takim przypadku nigdy nie może skorzystać z instytucji wznowienia, mimo że w jego sprawie nastąpił taki sam fakt przestępstwa, jak w przypadkach wyliczonych w art. 404 k.p.c. Powyższy fakt godzi w zasadę zawartą w art. 45 Konstytucji, bo śledztwo trwa już prawie trzy lata.

W uzasadnieniu skargi skarżący podnosi, że fakt popełnienia przestępstwa jest podstawą do wniesienia skargi o wznowienie tylko w przypadkach wymienionych w art. 404 k.p.c. i te przypadki faworyzuje, natomiast dyskryminuje pozostałe możliwe sytuacje prawne po ujawnieniu popełnionego przestępstwa. Oznacza to, że jeżeli śledztwo przewleka się w czasie, aż do przedawnienia, to skarga o wznowienie postępowania nie będzie mogła być nigdy wniesiona. Tymczasem, jeżeli w postępowaniu procesowym popełniono przestępstwo, to zdarzenie to rodzi skutki prawne nieważności. Żadne czynności procesu karnego po ujawnieniu przestępstwa nie powinny mieć wpływu na ocenę dopuszczalności co do faktu wniesienia skargi o wznowienie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarżący zarzuca, że oczekiwanie na orzeczenie w sprawie karnej spowoduje uchybienie trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi o wznowienie z art. 407 k.p.c. Zdaniem skarżącego żadne czynności podejmowane w procesie karnym, po ujawnieniu przestępstwa, nie powinny mieć wpływu na ocenę dopuszczalności wznowienia postępowania cywilnego.

Skarżący opiera jednak swą skargę na nieprawidłowej interpretacji art. 407 k.p.c. Z przepisu tego nie wynika wcale, że oczekiwanie na rozstrzygnięcie w sprawie karnej prowadzi do uchybienia trzymiesięcznemu terminowi, o którym mowa w art. 404 k.p.c. Sytuacja taka nie wystąpiła też w sprawie skarżącego.

Sąd powszechny, a następnie Sąd Najwyższy w postanowieniu z 21 kwietnia 2004 r. oceniały przede wszystkim podstawy wznowienia, o których mowa w art. 401 pkt 1 k.p.c. W tym zakresie Sąd Najwyższy stwierdził upływ terminu z art. 407 k.p.c. wskazując, że skarżący o odrzuceniu kasacji dowiedział się 28 stycznia 2003 r., a skargę o wznowienie złożył dopiero 4 czerwca 2003 r. W tym zakresie Sąd Najwyższy nie rozważał w ogóle podstaw wznowienia wskazanych w art. 404 k.p.c. Stwierdzenie upływu terminu nie odnosiło się więc do tych podstaw wznowienia.

Odnośnie podstaw wznowienia z art. 404 k.p.c. należy stwierdzić, że trzymiesięczny bieg terminu do złożenia skargi o wznowienie postępowania może się rozpocząć dopiero po wydaniu prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie karne. Sąd Najwyższy stwierdził, że orzeczenie takie nie zostało wydane, więc brak jest podstaw do wznowienia postępowania cywilnego. Tak więc w odniesieniu do podstaw wznowienia z art. 404 k.p.c. Sąd Najwyższy uznał niezasadność skargi o wznowienie postępowanie nie ze względu na upływ terminu z art. 407 k.p.c., lecz ze względu na brak prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie karne. Dopiero po wydaniu takiego orzeczenia rozpocznie bieg trzymiesięczny termin do złożenia skargi o wznowienie postępowania opartej na podstawach wskazanych w art. 404 k.p.c. Jak wynika z pisma procesowego samego skarżącego z 14 listopada 2004 r. postępowanie to nie zostało jeszcze zakończone, nie nastąpiło też w tej sprawie przedawnienie.

Z powyższego wynika, że skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna. Skarżący ma nadal możliwość złożenia skargi o wznowienie postępowania, o ile toczące się postępowanie karne zakończy się wydaniem orzeczenia spełniającego wymogi z art. 404 k.p.c.

Naruszenie praw skarżącego, którego źródłem miałby być art. 404 k.p.c. ma w chwili obecnej charakter potencjalny, nie jest naruszeniem bezpośrednim, co uniemożliwia przekazanie niniejszej skargi konstytucyjnej do merytorycznego rozpoznania.