W dniu 15 września 2004 r. Rada Miasta Chorzów złożyła do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie zgodności art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 15 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592) z art. 21 ust. 1, art. 32 i art. 165 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie zgodności aktów normatywnych (ich części) z aktami normatywnymi mającymi wyższą rangę w hierarchicznie zbudowanym systemie źródeł powszechnie obowiązującego prawa. Jednakże legitymacja tych podmiotów została – w porównaniu z uprawnieniami przysługującymi podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji – ograniczona przez ustrojodawcę w ten sposób, że przedmiotem wniosku mogą być tylko takie przepisy, które dotyczą spraw objętych „zakresem działania wnioskodawcy” (art. 191 ust. 2 Konstytucji).

Zakres działania samorządu terytorialnego wyznaczają przepisy Konstytucji i ustaw. Ponieważ organy jednostek samorządu terytorialnego są organami władzy publicznej, w pełni odnosi się do nich zasada legalizmu, wyrażona w art. 7 Konstytucji. Dlatego ocena, czy dana "sprawa" należy do zakresu działania organu jednostki samorządu terytorialnego, jako podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm, musi odbywać się na podstawie Konstytucji i ustaw.

Legitymacja procesowa przewidziana dla organów jednostek samorządu terytorialnego doznaje – z mocy Konstytucji – dwojakiego rodzaju ograniczeń. Po pierwsze, z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego może wystąpić jedynie organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, niezależnie od ustawowo – a w granicach upoważnienia ustawowego także i statutowo – określonej struktury organizacyjnej danej jednostki samorządu terytorialnego. Po drugie, przedmiot kontroli oraz powoływane wzorce kontroli muszą mieścić się w konstytucyjnie i ustawowo określonym katalogu spraw należących do zakresu działania samego organu stanowiącego tejże jednostki samorządu terytorialnego.

2. Trybunał Konstytucyjny, po wstępnym rozpoznaniu wniosku Rady Miasta Chorzów, stwierdza oczywistą bezzasadność powołania konstytucyjnej zasady równości wszystkich wobec prawa (art. 32) jako wzorca kontroli art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 15 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592).

2.1. Rada Miasta Chorzów przedstawiając argumenty świadczące o naruszeniu przez przepis objęty wnioskiem art. 32 Konstytucji, ograniczyła się do twierdzenia, iż „uregulowania przyjęte w kwestionowanym akcie prawnym uprawniają osoby objęte dyspozycją art. 1 ust. 1 ww. ustawy do bezpłatnego nabycia prawa własności. Skutkuje to uprzywilejowaniem tej grupy osób wobec osób, które wcześniej zgodnie z przepisami dokonały za odpłatnością przekształcenia ww. prawa. Jest to sprzeczne z zasadą równości obywateli wobec prawa, o czym stanowi art. 32 ust. 1 Konstytucji”.

2.2. Mając na uwadze powyższe wyjaśnienie, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wniosek Rady Miasta Chorzów w części odnoszącej się do zbadania zgodności zaskarżonego przepisu, wskazuje jako podstawę kontroli art. 32 Konstytucji, a więc wzorzec, który nie pozwala uznać, że rozpatrywana sprawa mieści się w zakresie działania Rady Miasta Chorzów.

Trybunał Konstytucyjny przypomina, że organ stanowiący samorządu terytorialnego może wnieść wniosek w sprawach dotyczących interesu publicznego – dobra wspólnego, ale nie w sprawach interesów indywidualnych. Interes publiczny powinien mieć zarazem znamiona lokalne, tak by można było odróżnić ograniczoną legitymację tego podmiotu od ogólnej legitymacji podmiotów określonych w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji. Chodzi przy tym o zbadanie zaskarżonego przepisu w związku z zakresem kompetencji rady, przesądzającym o istocie samorządu. Zdaniem Trybunału, argumentacja naruszenia konstytucyjnej zasady równości obywateli wobec prawa, przedstawiona we wniosku Rady Miasta Chorzów, jednoznacznie wskazuje na brak powiązania sprawy z interesem prawnym organu stanowiącego tej jednostki samorządu terytorialnego. W konsekwencji, wnioskodawca występując o kontrolę zgodności art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 15 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592) z art. 32 Konstytucji, działa z zamiarem osiągnięcia celu ogólnospołecznego, co stanowi wyraźne przekroczenie granic legitymacji szczegółowej, wyznaczonej przez art. 191 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy zasadniczej, i uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi w tym zakresie.

2.3. W świetle wyżej przedstawionej argumentacji, należy uznać nieadekwatność wskazanej przez wnioskodawcę podstawy kontroli, tzn. konstytucyjnej zasady równości wszystkich wobec prawa (art. 32). Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że właściwymi wzorcami badania zgodności zaskarżonego przepisu, pozostają art. 21 ust. 1 oraz art. 165 ust. 1 Konstytucji, powołane w petitum wniosku Rady Miasta Chorzów.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił, jak w sentencji.