W dniu 19 lipca 2004 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego o stwierdzenie niezgodności art. 6 ust. 2 i 3 oraz art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966) z art. 165 ust. 2 oraz art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji, art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2002 r. Nr 175, poz. 1440 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 58 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966) z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji, art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. Nr 96, poz. 593 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 62 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966) z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji, art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. Nr 86, poz. 789 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 70 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966) z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 9 września 2004 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia, braku formalnego wniosku, poprzez wskazanie umocowanego przedstawiciela do reprezentowania Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego przed Trybunałem Konstytucyjnym.

W dniu 27 września 2004 r. dostarczono do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonego przez Trybunał braku formalnego wniosku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez organ stanowiący samorządu terytorialnego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy złożony wniosek odpowiada wymogom formalnym, czy nie jest oczywiście bezzasadny, a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu.

Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego przysługuje kompetencja do inicjowania kontroli konstytucyjności norm. Wola sejmiku województwa jako organu kolegialnego znajduje wyraz w podejmowanych przez niego uchwałach. Tryb podjęcia uchwały regulują właściwe przepisy, zaś treść podjętej uchwały zostaje zapisana w protokole z sesji sejmiku. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tego organu (por. postanowienie TK z: 16 stycznia 2001 r., T 55/00, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 29; 10 października 2001 r., T 41/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 51; 10 marca 2004 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 9). Uchwała ta powinna wyrażać wolę wyeliminowania z porządku prawnego przepisu, który – zdaniem tego organu – jest niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Eliminacja taka następuje w wyniku wydania przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia stwierdzającego niezgodność danego przepisu z przepisem o wyższej mocy prawnej, co implikuje uprzednie wszczęcie i przeprowadzenie stosownego postępowania.

Trybunał Konstytucyjny wszczyna postępowanie na podstawie wniosku pochodzącego od uprawnionego podmiotu. Wniosek taki spełnia dwojaką funkcję. Po pierwsze, inicjuje postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, a przynajmniej – w przypadku wniosku pochodzącego od podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji – tzw. „wstępne rozpoznanie” (art. 36 ustawy o TK). Po drugie, wyznacza granice orzekania (art. 66 ustawy o TK). Wymagania formalne, jakie musi spełniać wniosek, określa art. 32 ustawy o TK, a w zakresie w nim nieuregulowanym – przepisy kodeksu postępowania cywilnego (art. 20 ustawy o TK). W konsekwencji wniosek powinien zawierać: 1) wskazanie organu, który wydał kwestionowany akt normatywny, 2) określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 3) sformułowanie zarzutu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części, 4) uzasadnienie postawionego zarzutu, z powołaniem dowodów na jego poparcie.

Dla ustalenia, że wniosek pochodzi od organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, a nie od osoby fizycznej, która go podpisała, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony na podstawie uchwały uprawnionego organu. Uzasadnia to wymaganie dołączenia do wniosku odpisu uchwały tego organu. Treść uchwały i wniosku musi być zbieżna, ale to nie oznacza, że sprecyzowane w ustawie o TK wymagania co do treści wniosku odnoszą się także do uchwały. Zbieżność treściowa uchwały i wniosku nie oznacza wymagania całkowitego pokrywania się ich treści. Minimalna zbieżność, która musi cechować wniosek i uchwałę, obejmuje wskazanie przedmiotu postępowania (kwestionowanego przepisu) przez odpowiednie oznaczenie aktu normatywnego, wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego wyższego rzędu, którym w przypadku ustawy może być Konstytucja lub ratyfikowana umowa międzynarodowa (por. postanowienie TK z 10 marca 2004 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 9).

2. Sejmik Województwa Świętokrzyskiego podjął 5 lipca 2004 r. uchwałę Nr XIX/186/04 w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów ustaw. Uchwały tej nie można jednak uznać za podstawę prawną wniosku Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego o kontrolę konstytucyjności norm, złożonego do Trybunału Konstytucyjnego 19 lipca 2004 r. (data wpłynięcia).

2.1. W myśl § 1 tejże uchwały: „Sejmik Województwa Świętokrzyskiego postanawia wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów ustaw zgodnie z treścią załączonego wniosku”. Skoro uchwała została podjęta 5 lipca 2004 r. i wyrażała wolę wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego „zgodnie z treścią załączonego wniosku”, to jest oczywiste, że sam wniosek, jako integralna merytorycznie część uchwały, został przygotowany najpóźniej w tymże dniu. Tymczasem, wniosek Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego, który wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego 19 lipca 2004 r., jest datowany na dzień 8 lipca 2004 r.

W ocenie Trybunału, powyższe okoliczności wskazują jednoznacznie, iż w dniu podjęcia przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego uchwały o wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego „z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów ustaw zgodnie z treścią załączonego wniosku”, sam „załączony wniosek” faktycznie nie istniał, co potwierdza data jego sporządzenia, tzn. 8 lipca 2004 r.

2.2. Wnioskodawcą w rozpatrywanej sprawie jest Sejmik Województwa Świętokrzyskiego, który w § 2 uchwały z 5 lipca 2004 r., udzielił Przewodniczącemu Sejmiku upoważnienia wyłącznie w zakresie „wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego”. Przy założeniu, iż uchwała Sejmiku wyrażająca wolę wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym została podjęta „zgodnie z treścią załączonego wniosku”, działanie Przewodniczącego sprowadziłoby się do wniesienia tego wniosku i reprezentowania Sejmiku przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Natomiast rozbieżność między datą podjęcia uchwały przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego (5 lipca 2004 r.) i datą sporządzonego na jej podstawie wniosku (8 lipca 2004 r.) uzasadnia, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji twierdzenie, iż rozpatrywany wniosek pochodzi od nieuprawnionego podmiotu i z tego względu nie może wywołać skutku w postaci wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (art. 32 ust. 1 ustawy o TK). W konsekwencji, należało odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.