1. Naczelna Rada Lekarska wniosła o stwierdzenie niezgodności 1 ust. 1 i 4, 2, 5, 6 i 7 rozporządzenia Ministra Zdrowia
i Opieki Społecznej z dnia 27 czerwca 1996 r. w sprawie książeczek usług medycznych (Dz.U. Nr 92, poz. 420) z art. 6 ust.
4 ustawy z dnia 27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne (Dz.U. Nr 94, poz. 422; zm.: z 1994
r. Nr 111, poz. 535; z 1995 r. Nr 138, poz. 684).
Zgodnie z brzmieniem art. 6 ust. 4 powołanej ustawy Minister Zdrowia i Opieki Społecznej może określić, w drodze rozporządzenia,
wzór książeczki usług medycznych, sposób rozprowadzania, dokonywania w niej wpisów oraz wysokość odpłatności za wydanie książeczki.
W uzasadnieniu wnioskodawca zarzucił Ministrowi Zdrowia i Opieki Społecznej przekroczenie zakresu upoważnienia ustawowego
przez objęcie przepisami rozporządzenia osób uprawnionych do bezpłatnej pomocy leczniczej na podstawie odrębnych przepisów.
Jak wskazuje Naczelna Rada Lekarska, uprawnienia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy
o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne, przysługują odpowiednio Ministrom: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych
w odniesieniu do tworzonych i utrzymywanych przez nich zakładów opieki zdrowotnej oraz Ministrowi Transportu i Gospodarki
Morskiej w odniesieniu do publicznych zakładów opieki zdrowotnej przedsiębiorstwa państwowego “Polskie Koleje Państwowe”,
w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej oraz po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Aptekarskiej i Naczelnej
Rady Lekarskiej (art. 6 ust. 6 ustawy). Niezgodnie zatem z zakresem upoważnienia ustawowego, zaskarżone rozporządzenie (§
1 ust. 1) objęło również osoby uprawnione do korzystania ze świadczeń resortowych zakładów opieki zdrowotnej, o których mowa
w art. 6 ust. 6 ustawy o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne.
Zarzut wadliwego wykonania upoważnienia ustawowego dotyczy także 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, wprowadzającego
wzór książeczki usług medycznych. Wzór książeczki, stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia zawiera rubrykę “Nr usługi”,
która nie może być wypełniona, gdyż brak jest numeracji usług świadczonych przez zakłady opieki zdrowotnej. Rozporządzenie
wprowadza zatem jako obowiązujący formularz, który nie może być prawidłowo uzupełniony. Uzasadnia to, zdaniem NRL zarzut wadliwego
wykonania upoważnienia ustawowego.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej wprowadza ponadto w § 1 ust. 4 obowiązek rejestrowania w książeczce oprócz
usług medycznych także innych usług niezbędnych do realizacji świadczenia zdrowotnego, podczas gdy art. 6 ust. 4 ustawy z
27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne zawiera upoważnienie dla Ministra Zdrowia i Opieki
Społecznej do wydania rozporządzenia dotyczącego książeczki usług medycznych. Objęcie dyspozycją § 1 ust. 4 rozporządzenia
bliżej nie określonych usług stanowi, w ocenie wnioskodawcy, przekroczenie upoważnienia ustawowego wyrażonego w art. 6 ust.
4 ustawy o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne.
Naczelna Rada Lekarska podniosła także w uzasadnieniu, iż wzór formularza książeczki usług medycznych, stanowiący załącznik
numer 1 do rozporządzenia zawiera rubrykę “Nr MKCH”, czyli numer Międzynarodowej Kwalifikacji Chorób, pozwalający na oznaczenie
przy pomocy symbolu cyfrowego określonego stanu chorobowego pacjenta. Symbol ten może być łatwo rozszyfrowany przez wszystkie
osoby mające dostęp do wypełnionego formularza. Nie wszystkie z nich należą do fachowego personelu medycznego. Nie zapewniono
więc należytej ochrony danych dotyczących stanu zdrowia i leczenia pacjenta, do czego zobowiązany jest zakład opieki zdrowotnej
na podstawie art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.).
Ostatnim zarzutem podniesionym przez wnioskodawcę jest naruszenie przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej upoważnienia
ustawowego w treści 7 rozporządzenia. Przepis ten zdaniem NRL upoważnia lekarzy do odmowy udzielania świadczeń medycznych
pacjentowi, który nie może okazać książeczki usług medycznych. Jak podkreśla wnioskodawca, uprawnienia do bezpłatnych świadczeń
zdrowotnych są ich uprawnieniem podmiotowym, które nie może być odebrane ani ograniczone zaskarżonym rozporządzeniem.
2. Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 23 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U.
z 1991 r. Nr 109, poz. 470 ze zm.) postanowieniem z dnia 6 stycznia 1996 r. (sygn. T. 63/96) nadał dalszy bieg wnioskowi w zakresie stwierdzenia zgodności § 7 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z
dnia 27 czerwca 1996 r. w sprawie książeczek usług medycznych (Dz.U. Nr 92, poz. 420) z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 27 września
1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne (Dz.U. Nr 94, poz. 422 ze zm.) oraz na podstawie art. 23 ust.
3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym odmówił nadania biegu wnioskowi w zakresie stwierdzenia zgodności § 1 ust. 1 i 4, 2,
5, 6 rozporządzenia z art. 6 ust. 4 ustawy z 27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne.
3. Po rozpatrzeniu zażalenia Naczelnej Rady Lekarskiej Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 23 ust. 1 i 3 ustawy z dnia
29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym, postanowieniem z 5 marca 1997 r. (sygn. T. 63/96) - postanowił zażalenie uwzględnić i nadać dalszy bieg wnioskowi także w zakresie stwierdzenia zgodności § 1 ust. 4 i § 2
rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 27 czerwca 1996 r. w sprawie książeczek usług medycznych (Dz.U.
Nr 92, poz. 420) z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne (Dz.U.
Nr 94, poz. 422 ze zm.).
4. Trybunał Konstytucyjny zwrócił się na podstawie art. 21 uchwały Sejmu z dnia 31 lipca 1985 r. w sprawie szczegółowego trybu
postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 39, poz. 184 ze zm.) o zajęcie stanowiska w sprawie przez Ministra
Zdrowia i Opieki Społecznej. Minister w swoim piśmie ustosunkował się do poszczególnych zarzutów zgłoszonych przez Naczelną
Radę Lekarską.
Za słuszny uznał jedynie zarzut, że brak numeracji usług świadczonych przez zakłady opieki zdrowotnej nie pozwala na właściwe
wypełnienie książeczek usług medycznych. Nadmienił, iż projekt uregulowań w tym zakresie ma być przekazany w najbliższym czasie
do uzgodnień międzyresortowych.
Minister Zdrowia i Opieki Społecznej nie zgodził się natomiast z zarzutem przekroczenia upoważnienia ustawowego poprzez wprowadzenie
obowiązku rejestracji w książeczce usług medycznych również innych bliżej nieokreślonych usług, niezbędnych do realizacji
świadczenia zdrowotnego ( 1 ust. 4 rozporządzenia). Podkreślił, iż ustawa o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne
operuje sformułowaniem “usługi medyczne”, toteż nie ma podstaw do ograniczania regulacji rozporządzenia wyłącznie do “świadczeń
zdrowotnych”, które jest pojęciem węższym niż pojęcie usługi medyczne. Istnieją natomiast usługi nie stanowiące świadczenia
zdrowotnego w świetle ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, które są niezbędne dla prawidłowego przebiegu procesu leczniczego,
rehabilitacji, a także dla całościowego liczenia kosztów ponoszonych przez państwo na ochronę zdrowia - do nich zaliczyć należy
np. koszt refundacji leków lub koszty przewozu pacjenta. Bezspornym jest zatem, że pojęcie “usługi medyczne” obejmuje nie
tylko świadczenia zdrowotne, ale także inne usługi niezbędne w procesie leczenia.
Kolejny zarzut, do którego ustosunkował się Minister Zdrowia i Opieki Społecznej dotyczył naruszenia obowiązku ochrony danych
dotyczących stanu zdrowia i sposobu leczenia pacjenta. Zwrócił uwagę, iż zgodnie z brzmieniem art. 18 ustawy dnia 30 sierpnia
1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.), obowiązek ochrony w tym zakresie spoczywa na wszystkich
pracownikach zakładu opieki zdrowotnej. Tak więc odnoszenie tego obowiązku, wbrew wyraźnym postanowieniom ustawy, wyłącznie
do fachowego personelu medycznego wydaje się niezasadne i sprzeczne z art. 18 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Wszyscy
pracownicy zakładu opieki zdrowotnej odpowiedzialni są za zapewnienie ochrony danych, a umyślne ich ujawnienie może skutkować
przyznaniem poszkodowanemu odpowiedniej sumy pieniężnej (art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki
zdrowotnej).
W nawiązaniu do zarzutu przekroczenia upoważnienia ustawowego w treści § 7 rozporządzenia, Minister Zdrowia i Opieki Społecznej
wyjaśnił, iż nie było jego zamiarem kształtowanie uprawnień pacjentów do świadczeń. Rozporządzenie reguluje jedynie warunki
dokonania wpisu do książeczek. Potwierdzeniem intencji Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej jest projekt rozporządzenia zmieniającego
m.in. brzmienie § 7.
5. Prokurator Generalny w piśmie z 22 kwietnia 1997 r. zajął następujące stanowisko:
a) przepis § 1 ust. 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 27 czerwca 1996 r. w sprawie książeczek usług
medycznych (Dz.U. Nr 92, poz. 420), w części dotyczącej rejestrowania w książeczce usług medycznych “wszelkich innych usług
niezbędnych do realizacji świadczenia zdrowotnego”, koliduje z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 1991 r. o zasadach odpłatności
za leki i artykuły sanitarne (Dz.U. Nr 94, poz. 422; zm.: z 1994 r. Nr 111, poz. 535; z 1995 r. Nr 138, poz. 684),
b) przepis § 2 i § 7 rozporządzenia wymienionego w pkt a zgodne są z art. 6 ust. 4 ustawy przytoczonej w pkt. a.
W uzasadnieniu swego stanowiska Prokurator Generalny na wstępie wyraził pogląd, że wniosek Naczelnej Rady Lekarskiej nie spełnia
warunków do merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny, gdyż Prezes NRL nie jest uprawniony do samodzielnego
(bez właściwego upoważnienia) skierowania wniosku o kontrolę aktu prawnego. Unormowania wynikające z ustawy z dnia 17 maja
1989 r. o izbach lekarskich (Dz.U. Nr 30, poz. 158 ze zm.), dotyczące trybu działania naczelnych organów samorządu lekarskiego
wskazują na konieczność dalszej konwalidacji wniosku przez NRL.
Odnosząc się do zaskarżonych przepisów Prokurator Generalny stwierdził, że upoważnienie zawarte w art. 6 ust. 4 ustawy o zasadach
odpłatności za leki i artykuły sanitarne nie daje Ministrowi Zdrowia i Opieki Społecznej podstaw do regulacji w rozporządzeniu
obowiązku odnotowywania “wszelkich innych usług niezbędnych do realizacji świadczenia zdrowotnego”, o których mowa w § 1 ust.
4 rozporządzenia. W myśl upoważnienia Minister mógł określić tylko wzór książeczki usług zdrowotnych, nie zaś rodzaj tych
usług, tym bardziej, że także omawiana ustawa nie reguluje tej problematyki. Mając na uwadze konieczność ścisłego wykonywania
upoważnienia, Minister Zdrowia i Opieki Społecznej nie mógł w akcie wykonawczym dokonywać klasyfikacji usług zdrowotnych,
skoro problematykę tę reguluje m.in. ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408
ze zm.). Tym samym zaskarżony przepis jest, w ocenie Prokuratora Generalnego, niezgodny z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 27 września
1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne (Dz.U. Nr 94, poz. 422 ze zm.).
Rozpatrując zarzut sprzeczności § 2, a w istocie fragmentu załącznika nr 1 rozporządzenia z upoważnieniem ustawowym, Prokurator
Generalny wyraził pogląd, że zamieszczenie w książeczce rubryk: “Nr usługi” i “Nr MKCH” stanowi istotne ułatwienie dla służb
medycznych. Podkreślił przy tym, że zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej wszystkie
osoby zatrudnione w zakładach opieki zdrowotnej, a nie tylko personel medyczny, zobowiązane są do zachowania tajemnicy danych
dotyczących stanu zdrowia i sposobu leczenia pacjenta. W tych warunkach zarzut nielegalności załącznika nr 1 w zaskarżonej
części wydaje się być niezasadny.
Również chybiony - zdaniem Prokuratora Generalnego - jest zarzut sprzeczności § 7 rozporządzenia z upoważnieniem ustawowym.
Zaskarżony przepis nie ma bowiem charakteru prawotwórczego, ale porządkowy, przypominający i objaśniający zasady postępowania
lekarza w sytuacjach wymagających udzielenia natychmiastowej pomocy medycznej. Brak książeczki usług medycznych nie może powodować
odmowy świadczenia, zwłaszcza, że wpisu można dokonać w późniejszym czasie. Zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 5 grudnia 1996
r. o zawodzie lekarza (Dz.U. z 1997 r. Nr 28, poz. 152), lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku,
gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju
zdrowia oraz w innych przypadkach nie cierpiących zwłoki. Obowiązek ten wynika również z zasad etyki lekarskiej. Treść 7
rozporządzenia pozostaje zatem w zgodności z art. 6 ust. 4 ustawy z 27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły
sanitarne.
6. W nawiązaniu do stanowiska Prokuratora Generalnego, Trybunał Konstytucyjny zwrócił się do Naczelnej Rady Lekarskiej z prośbą
o uzupełnienie wniosku przez nadesłanie uchwały NRL w sprawie wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie
niezgodności przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 27 czerwca 1996 r. w sprawie książeczek
usług medycznych (Dz.U. Nr 92, poz. 420) z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki
i artykuły sanitarne (Dz.U. Nr 94, poz. 422; zm.: z 1994 r. Nr 111, poz. 535; z 1995 r. Nr 138, poz. 684). W odpowiedzi Naczelna
Rada Lekarska przesłała wyciągi z protokołów posiedzeń Naczelnej Rady Lekarskiej, w trakcie których podjęto uchwałę o skierowaniu
wniosku do Trybunału Konstytucyjnego.
Ponadto w piśmie z 21 października 1997 r. Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej wniósł o rozważenie wstrzymania rozpoznania wniosku
przez Trybunał Konstytucyjny do czasu udzielenia przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej informacji na temat projektu nowelizacji
zaskarżonego rozporządzenia.
7. Po wszczęciu postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, na mocy ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. o zmianie ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 661) została znowelizowana między innymi ustawa
z 27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. została ogłoszona
w Dzienniku Ustaw z 4 września 1997 r. i weszła w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 5 grudnia 1997 roku.
Na mocy art. 6 tejże ustawy został zmieniony art. 6 ust. 4 ustawy z 27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły
sanitarne, zawierający dotychczas upoważnienie dla Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej. Przepis ten w aktualnym brzmieniu
dotyczy rejestracji leków w rejestrze usług medycznych i nie zawiera już upoważnienia dla Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej
do wydania rozporządzenia w sprawie określenia wzoru książeczki usług medycznych. Upoważnienie takie zostało zamieszczone
w art. 32e ust. 9 pkt 2, dodanym do ustawy o zakładach opieki zdrowotnej na mocy nowelizacji z 20 czerwca 1997 r. (art. 1
pkt 40 ustawy nowelizującej). Minister Zdrowia i Opieki Społecznej został upoważniony do określenia (w porozumieniu z Ministrem
Obrony Narodowej, Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministrem Transportu i Gospodarki Morskiej) w rozporządzeniu
wzoru książeczki usług medycznych i kuponu wolnego, sposobu ich wydawania i posługiwania się nimi oraz wysokości opłaty za
ponowne wydanie książeczki w przypadku jej utraty. Natomiast zasadnicze przepisy dotyczące rejestru usług medycznych stały
się przedmiotem regulacji ustawowej w rozdziale 3a ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.
Nr 91, poz. 408 ze zm.).
Zgodnie z tymi przepisami, obowiązującymi od dnia 5 grudnia 1997 r., świadczenia zdrowotne i związane z ich udzielaniem usługi,
podlegają rejestrowaniu i monitorowaniu w systemie ewidencyjno-informatycznym. Ponadto publiczny zakład opieki zdrowotnej
oraz podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych na zasadach określonych w art. 35 i 35a ustawy, obowiązane są dokumentować
udzielenie usługi medycznej w książeczce usług medycznych lub kuponie wolnym. Kupon wolny jest wydawany, jeżeli usługa medyczna
jest udzielana osobie nie mogącej okazać książeczki. Ustawa określa także organ upoważniony do wydawania książeczki usług
medycznych.
8. Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej oraz o zmianie niektórych
innych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 661) do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie stosuje się przepisy
dotychczasowe z uwzględnieniem zmian wynikających z ustawy, nie dłużej jednak niż przez sześć miesięcy od dnia wejścia w życie
tejże ustawy. Ustawa weszła w życie 5 grudnia 1997 r., a rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 27 czerwca
1996 r. przestało obowiązywać 6 czerwca 1998 r. Przepisy rozporządzenia mogły być zatem stosowane, w okresie między 5 grudnia
1997 r. a 5 czerwca 1998 r., ale z uwzględnieniem zmian wynikających z działu 3a ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, dotyczącego
rejestracji usług medycznych. Zakres pozostających w tym okresie w mocy przepisów rozporządzenia i kierunek ich wykładni wyznaczyła
nowa regulacja ustawowa dotycząca książeczek usług medycznych oraz upoważnienie zawarte w art. 32e pkt 9 ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej, pozostawiające do uregulowania w rozporządzeniu jedynie zagadnienia techniczne i organizacyjne.
9. Utrata mocy obowiązującej rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 27 czerwca 1996 r. w sprawie książeczek
usług medycznych (Dz.U. Nr 92, poz. 420), w tym przepisów objętych wnioskiem Naczelnej Rady Lekarskiej, przed wydaniem orzeczenia
przez Trybunał Konstytucyjny wywołała ten skutek, że usunęła przesłankę do dalszego prowadzenia sprawy. Ponadto przepisy rozporządzenia,
zakwestionowane przez Naczelną Radę Lekarską miały charakter organizacyjny i porządkowy, i w związku z tym nie wchodzi w grę
inny problem, często rozważany przez Trybunał Konstytucyjny, a mianowicie kwestia stosowania przepisu, który został uchylony,
do sytuacji z przeszłości. Ewentualne problemy dotyczące naruszenia dóbr osobistych pacjenta przez kwestionowane przepisy
rozporządzenia władne są rozstrzygnąć sądy powszechne i Sąd Najwyższy, rozwiązując kolizję pomiędzy przepisami rozporządzenia
a przepisami ustawy zapewniającymi ochronę dóbr osobistych przy uwzględnieniu przepisów konstytucji. Zgodnie z art. 178 Konstytucji
RP z 2 kwietnia 1997 r. sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko konstytucji oraz ustawom. Konstytucja
jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba ze ona sama stanowi inaczej
(art. 8). Oznacza to, iż “w tych wszystkich wypadkach, gdy postanowienia konstytucyjne są sformułowane w sposób na tyle precyzyjny
i jednoznaczny, by możliwe było ich odniesienie do konkretnych sytuacji zachodzących w rzeczywistości prawnej, podmiot stosujący
prawo powinien oprzeć swe działania (rozstrzygnięcia) bezpośrednio na takim postanowieniu konstytucyjnym, a dopiero w drugiej
kolejności powinien powołać odpowiednie postanowienia ustaw zwykłych. Przy takiej koncepcji konstytucja znajdować może ciągłe
zastosowanie w działalności wszystkich organów władzy publicznej, a podstawowa rola w tym zakresie musi przypaść sądowi” (por.
Polskie prawo konstytucyjne, cz. I, Warszawa 1997, s.60).
Konstytucja z 2 kwietnia 1997 r. zapewnia każdemu prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia
oraz do decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47). Obok wyrażonego wprost w konstytucji prawa do prywatności, w art. 51
ustanowiono prawo jednostki do ochrony danych osobowych. Na istotny związek prawa do prywatności oraz ochrony danych osobowych
wskazał Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z 24 czerwca 1997 r. (sygn. K. 21/96, OTK ZU Nr 2/1997, poz. 23). Uznał, iż art. 1 dawnych przepisów konstytucyjnych daje podstawy do sformułowania konstytucyjnego
prawa do prywatności, rozumianego m.in. jako prawo do zachowania w tajemnicy informacji o swoim życiu prywatnym. Przyznanie
prawu do prywatności rangi konstytucyjnej nie wymaga już odwoływania się do klauzuli generalnej demokratycznego państwa prawnego.
W orzeczeniu z 18 maja 1998 r. (sygn. U. 5/97) Trybunał Konstytucyjny wyraził pogląd, że prawo do prywatności statuowane w art. 47, zagwarantowane jest m.in. w aspekcie
ochrony danych osobowych, przewidzianej w art. 51 konstytucji. Ten ostatni, rozbudowany przepis, stanowi też konkretyzację
prawa do prywatności w aspektach proceduralnych. W orzeczeniu tym Trybunał Konstytucyjny uznał, że § 5 ust. 1 rozporządzenia
Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 17 maja 1996 r. w sprawie orzekania o czasowej niezdolności do pracy (Dz.U. Nr
63, poz. 302) w zakresie, w jakim zobowiązuje do uwidocznienia w zaświadczeniu lekarskim numeru statystycznego choroby - jest
niezgodny z art. 31 ust. 3, art. 47, art. 51 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
oraz z art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności i z art. 17 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich
i Politycznych, ponieważ ustanawia ograniczenie w zakresie korzystania z konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich, zastrzeżone
do wyłączności ustawowej. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego informacja o stanie zdrowia, podana w zaświadczeniu lekarskim
w postaci numeru statystycznego choroby, należy do sfery życia prywatnego jednostki.
Mając powyższe na uwadze oraz fakt utraty mocy obowiązującej kwestionowanego aktu normatywnego Trybunał Konstytucyjny postanowił,
zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o TK w związku z art. 90 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale
Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643) umorzyć postępowanie.
Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.