W skardze konstytucyjnej z 24 maja 2003 r. skarżący zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 140 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: zaskarżona ustawa). Przepisowi temu skarżący zarzucił, że narusza konstytucyjną zasadę równości wobec prawa, jak również zasadę równej ochrony własności, innych praw majątkowych oraz prawa dziedziczenia. Zaskarżony przepis reguluje dopuszczalne granice potrąceń dokonywanych ze świadczeń emerytalno-rentowych w związku z należnościami określonymi w art. 139 zaskarżonej ustawy. Istotę niekonstytucyjności art. 140 ust. 1 tej ustawy upatruje skarżący w nierównym traktowaniu wierzyciela i dłużnika, polegającym na zbyt daleko idącej ochronie tego ostatniego. Zdaniem skarżącego, postępowanie egzekucyjne prowadzone wedle przepisów zaskarżonej ustawy nie jest w stanie doprowadzić do zaspokojenia wierzyciela.

Skarga konstytucyjna wniesiona została w związku z prawomocnym postanowieniem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kartuzach z 18 marca 2003 r. Postanowieniem tym umorzone zostało postępowanie egzekucyjne w sprawie z wniosku skarżącego, jednocześnie skarżącemu zwrócony został tytuł wykonawczy. W uzasadnieniu postanowienia stwierdzono, że przesłanką takiego rozstrzygnięcia jest nieuiszczenie przez wierzyciela (skarżącego) zaliczki na dalsze koszty egzekucyjne. W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej skarżący stwierdził, że z datą wydania opisanego wyżej postanowienia wyczerpana została droga prawna przewidziana w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, warunkująca możliwość wystąpienia ze skargą konstytucyjną.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Korzystanie z tego środka jest dopuszczalne w razie zastosowania wobec skarżącego zakwestionowanych w skardze przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego. Uprawnienie skarżącego do kwestionowania przepisów ocenianych przez skarżącego jako niezgodne z Konstytucją aktualizuje się dopiero w sytuacji uzyskania w indywidualnej sprawie skarżącego ostatecznego orzeczenia, dla którego przepisy te stanowiły normatywną podstawę. Rozwijając regulację przewidzianą w art. 79 Konstytucji, ustawodawca w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym upoważnił skarżącego do wniesienia skargi dopiero po wyczerpaniu drogi prawnej, w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego orzeczenia. Konieczność realizacji powyższej przesłanki obliguje skarżącego do skorzystania z takich przysługujących mu środków prawnych, które doprowadzą w jego indywidualnej sprawie do wyczerpania drogi prawnej, przez uzyskanie (w pierwszej kolejności) prawomocnego orzeczenia sądowego. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie skargi konstytucyjnej podkreślano już wielokrotnie nieprzypadkowy charakter wyliczenia zawartego w treści cyt. art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Akcentuje ono priorytetowy charakter tej formy rozstrzygania indywidualnych spraw skarżących przez sądy jako organy w pierwszej kolejności powołane do ochrony i gwarantowania ich praw i wolności.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego powyższe przesłanki występowania ze skargą konstytucyjną nie zostały w niniejszej sprawie spełnione. Przede wszystkim zwrócić należy uwagę, iż w sprawie – wbrew twierdzeniom zawartym w skardze konstytucyjnej – nie doszło do wyczerpania przysługującej skarżącemu drogi prawnej. Skarżący nie skorzystał z żadnych przysługujących w świetle przepisów kodeksu postępowania cywilnego środków odwoławczych od wydanego postanowienia. Zgodnie z art. 767 k.p.c. na postanowienie komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego. Z kolei w myśl art. 828 k.p.c. na postanowienie sądu co do umorzenia postępowania przysługuje zażalenie. Rezygnując z wykorzystania z tych środków prawnych skarżący nie doprowadził więc do wypełnienia przesłanki, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Tym samym nie doszło też do wydania w indywidualnej sprawie skarżącego ostatecznego orzeczenia, naruszającego jego konstytucyjne wolności lub prawa, o którym to orzeczeniu mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

W sprawie niniejszej nie został spełniony również warunek, aby przedmiotem skargi uczyniono przepis będący podstawą prawną orzeczenia, z którym wiąże skarżący zarzut naruszenia swych konstytucyjnych wolności lub praw. Z treści dołączonego do skargi konstytucyjnej postanowienia komornika sądowego wynika bowiem, że wydane zostało ono na podstawie przepisów regulujących kwestię skutków procesowych niedokonania czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania (art. 823 k.p.c.). Nie można wobec tego przyjąć, aby normatywną podstawą tego rozstrzygnięcia był art. 140 ust. 1 zaskarżonej ustawy.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.