W skardze konstytucyjnej z 13 kwietnia 2006 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności przepisu art. 459 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) z art. 42 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 78, art. 176 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. Postanowieniem z 17 stycznia 2005 r. Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu – II Wydział Karny wydał europejski nakaz aresztowania wobec Zygmunta Nizioła. W dniu 14 listopada 2005 r. obrońca skarżącego wniósł wniosek o uchylenie nakazu europejskiego, jednak Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu – II Wydział Karny postanowieniem z 6 grudnia 2006 r. nie uwzględnił wniosku. Zarządzeniem z 27 grudnia 2005 r. Przewodniczący Wydziału II Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu odmówił przyjęcia zażalenia na postanowienie o nieuwzględnieniu wniosku o uchylenie nakazu europejskiego ze względu na jego niedopuszczalność, zaś Sąd Apelacyjny – II Wydział Karny w Rzeszowie postanowieniem z 24 stycznia 2006 r. utrzymał zarządzenie w mocy.

Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis art. 459 § 2 k.p.k. w części zawierającej zwrot „oraz na inne postanowienia w wypadkach wskazanych w ustawie”, w zakresie w jakim pomija kontrolę postanowienia w przedmiocie zastosowania europejskiego nakazu aresztowania jest niezgodny z konstytucyjnym prawem do sądu, obejmującym prawo do sądowej kontroli aktów godzących w konstytucyjne wolności i prawa. Brak takiego uregulowania w przekonaniu skarżącego narusza jego prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania karnego. Zaskarżony przepis narusza zatem także prawo do dwuinstancyjnego postępowania, o którym mowa w art. 176 ust. 1 Konstytucji i zamyka w niedopuszczalny sposób drogę do zaskarżenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji. Ograniczenie możliwości zaskarżania europejskiego nakazu aresztowania nie znajduje też w przekonaniu skarżącego uzasadnienia w treści art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Oznacza to, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia.

Istota zarzutów skarżącego związana jest z twierdzeniem, że przepis art. 459 § 2 k.p.k. niezgodny jest z wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi albowiem zdaniem skarżącego pomija kontrolę postanowienia w przedmiocie zastosowania europejskiego nakazu aresztowania. Takie twierdzenie skarżącego jest jednak oczywiście niezasadne. Przepisy art. 459 k.p.k. zawarte w rozdziale 50 kodeksu postępowania karnego określają bowiem jedynie rodzaje orzeczeń sądu na które przysługuje zażalenie. Zgodnie z ich treścią zażalenie przysługuje na wskazane kategorie postanowień, tj. postanowień zamykających drogę do wydania wyroku jeśli ustawa nie stanowi inaczej, postanowień co do środka zabezpieczającego, oraz innych postanowień w wypadkach przewidzianych w ustawie. Przepisy te zawierają więc ogólne normy kompetencyjne wskazujące zakres przedmiotowy zażalenia na postanowienie. Zgodnie z przyjętą systematyką przepisów procesowych nie jest to wyczerpujące wyliczenie sytuacji w których uprawnionym podmiotom przysługuje zażalenie, lecz jedynie wskazanie kategorii postanowień. Postanowienie w przedmiocie zastosowania europejskiego nakazu aresztowania nie należy do kategorii postanowień zamykających drogę do wydania wyroku, ani też nie jest bez wątpienia związane ze stosowaniem środków zabezpieczających, tym samym uznać należy, że zawierać się może w trzeciej grupie – tj. innych postanowień w wypadkach przewidzianych w ustawie. Przepis art. 459 § 2 k.p.k. nie wskazuje jednak wprost o jakich postanowieniach mowa. Rozwinięciem tej ogólnej kompetencji są bowiem pozostałe przepisy ustawy wskazujące szczegółowo sytuacje, w których postanowienie jest zaskarżalne zażaleniem. Przykładowo tylko wskazać można postanowienia: art. 22 § 2 – o zawieszeniu postępowania; art. 35 § 3 w kwestii właściwości sądu; art. 69 § 3 co do zabezpieczenia roszczenia; art. 85 § 1 określające obowiązek wyboru innego obrońcy w razie kolizji interesów albo wyznaczenia obrońcy z urzędu; art. 159 na odmowę udostępnienia akt w postępowaniu przygotowawczym; art. 290 § 2 w zakresie kar porządkowych; art. 306 § 1 zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa, zażalenie na postanowienie o jego umorzeniu; art. 420 § 4 dotyczące rozstrzygnięcia w zakresie tymczasowego aresztowania, zatrzymania, dowodów rzeczowych o których nie orzeczono w wyroku; art. 482 § 2 na nieuwzględnienie sprzeciwu od wyroku zaocznego; art. 547 § 1 oddalające wniosek o wznowienie postępowania lub pozostawieniu go bez rozpoznania; art. 611a § 5 w przedmiocie przejęcia lub przekazania orzeczenia do wykonania. Tym samym uznać należy, że przepisu wskazującego na dopuszczalność bądź niedopuszczalność kontroli postanowienia o zastosowaniu europejskiego nakazu aresztowania poszukiwać należałoby nie w treści art. 459 § 2 k.p.k. – który stanowi tylko reguły ogólne w tym zakresie, lecz w przepisach rozdziału 65a i 65b ustawy dotyczących bezpośrednio nakazu europejskiego. Zaskarżony przepis art. 459 § 2 k.p.k. nie zawiera przy tym żadnego wyłączenia dopuszczalności zaskarżenia postanowienia o stosowaniu europejskiego nakazu aresztowania, a tym samym nie sposób uznać by prowadził do pominięcia kontroli instancyjnej w tym zakresie. Jej istnienie lub brak uzależnione jest bowiem jedynie od kształtu szczegółowej regulacji w zakresie nakazu europejskiego. Przyjęcie innego założenia oznaczałoby konieczność zawarcia w treści przepisu art. 459 § 2 k.p.k. kazuistycznego i wyczerpującego wyliczenia wszystkich sytuacji, w których zażalenie przysługuje na inne postanowienia niż postanowienia dotyczące środków zabezpieczających i postanowień zamykających drogę do wydania wyroku. Tylko w takiej sytuacji, w której do czynienia mielibyśmy z owym enumeratywnym wyliczeniem możliwe byłoby przyjęcie, że brak w zaskarżonym przepisie postanowienia w przedmiocie europejskiego nakazu aresztowania oznacza jego pominięcie i tym samym spełnione zostałyby przesłanki do merytorycznego rozpoznania stawianych w skardze zarzutów. Tym samym uznać należy, że istota zarzutów skarżącego nie jest w sposób oczywisty związana z treścią zaskarżonego przepisu, co wyłącza dopuszczalność orzekania w tym zakresie.

W tym stanie rzeczy należy odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.