W skardze konstytucyjnej z 13 kwietnia 2006 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 czerwca 2003 r. w sprawie warunków i trybu usprawiedliwiania niestawiennictwa oskarżonych, świadków i innych uczestników postępowania karnego z powodu choroby oraz sposobu wyznaczania lekarzy uprawnionych do wystawiania zaświadczeń potwierdzających niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie (Dz. U. Nr 110, poz. 1049) z art. 41 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji.

Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis, w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości usprawiedliwiania przez organ prowadzący postępowanie karne niestawiennictwa oskarżonego z powodu choroby po przedłożeniu przezeń zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawiennictwa wystawionego przez lekarza uprawnionego do poświadczania niemożności stawienia się z powodu choroby przed organem prowadzącym postępowanie karne państwa członkowskiego Unii Europejskiej narusza zawarte w art. 42 ust. 2 Konstytucji prawo skarżącego do obrony. Przepis ten, w zakresie, w jakim różnicuje sytuację oskarżonych niezdolnych do stawienia się na wezwanie organu procesowego w zależności od faktu czy zaświadczenie o niemożności stawiennictwa wystawione zostało przez lekarza polskiego czy lekarza państwa członkowskiego Unii Europejskiej niezgodne jest z konstytucyjną zasadą równości. Tym samym kwestionowany przepis jest zdaniem skarżącego niezgodny z art. 41 ust. 1 Konstytucji, w sposób niedopuszczalny ogranicza bowiem zawartą w tym przepisie gwarancję nietykalności osobistej i wolności osobistej.

Postanowieniem z 14 czerwca 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Za zasadniczy powód niedopuszczalności nadania biegu skardze konstytucyjnej Trybunał uznał fakt, że wskazana przez skarżącego decyzja procesowa nie może być uznana za ostateczne orzeczenie o wolnościach i prawach, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny odwołał się do wcześniejszych orzeczeń dotyczących stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania (m.in. postanowienie z 10 stycznia 2001 r., SK 2/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 6). Trybunał przywołał powtarzane wielokrotnie stanowisko, że „istotą skargi konstytucyjnej jest jej nadzwyczajny i subsydiarny charakter”. Oznacza to dopuszczenie skargi dopiero w momencie, „gdy skarżący nie dysponuje już żadną proceduralną możliwością uruchomienia dalszego postępowania przed sądem bądź organem administracji publicznej w swojej sprawie”. Tak więc orzeczenie nie jest tak długo ostateczne w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak długo toczy się postępowanie, w ramach którego orzeczenie to może zostać zmienione lub uchylone. Skarżącemu w toku postępowania przysługują dalsze środki ubiegania się o uchylenie tymczasowego aresztowania, w każdym czasie złożyć może wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. Postanowienie o tymczasowym aresztowaniu lub jego przedłużeniu, niezależnie od etapu postępowania karnego, na którym zostało wydane, nie ma charakteru ostatecznego rozstrzygnięcia. O tymczasowości aresztowania stanowi nie tylko jego nazwa, ale jego istotę oddaje art. 254 k.p.k. stanowiący, że „oskarżony w każdym czasie może składać wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego”. Z przepisów wynika w sposób oczywisty, że w toku postępowania karnego przeciwko określonej osobie może zapaść korzystna dla podejrzanego, merytoryczna decyzja prokuratora. Trybunał podkreśla: decyzja ta może zapaść w toku tego samego etapu postępowania, tj. postępowania przygotowawczego.

Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego, zarzucając dokonanie przez Trybunał Konstytucyjny błędnej wykładni przepisu art. 79 ust. 1 Konstytucji i niezasadne uznanie postanowienia o pozostawieniu bez uwzględnienia wniosku obrońcy o uchylenie stosowania tymczasowego aresztowania za orzeczenie nie będące „ostatecznym orzeczeniem” o prawach i wolnościach skarżącego. W uzasadnieniu zażalenia skarżący odwołał się w istocie do argumentów podniesionych w skardze konstytucyjnej, przytaczając raz jeszcze zaprezentowaną tam argumentację. Skarżący podniósł, że postępowanie w przedmiocie środka zapobiegawczego stanowi odrębne od postępowania przygotowawczego postępowanie incydentalne, zaś każdorazowe złożenie wniosku o zmianę lub uchylenie środka oznacza w istocie zainicjowanie nowego, w pełni samoistnego postępowania. Ponadto możliwość ponawiania wniosków jest ze swej istoty ograniczona, gdyż ich podstawę stanowić może z zasady zmiana okoliczności faktycznych. Skarżący wskazał ponadto, że przyjęta przez Trybunał wykładnia przepisu art. 79 ust. 1 Konstytucji cechuje się „znacznym stopniem dysfunkcjonalności” i prowadzi do nadmiernego i nieuzasadnionego ograniczenia w zakresie ochrony konstytucyjnych praw i wolności.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w przedmiotowym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.

Zarzuty sformułowane w zażaleniu stanowią w istocie powtórzenie stanowiska skarżącego zawartego w skardze konstytucyjnej, dotyczącego charakteru postanowienia wydanego w niniejszej sprawie oraz sposobu rozumienia pojęcia „ostatecznego orzeczenia”. Zasadniczym powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej było uznanie, że orzeczenie zapadłe w sprawie skarżącego nie może być uznane za ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, albowiem skarżącemu nadal przysługują środki służące wzruszeniu rozstrzygnięcia oraz jego zmianie. Argumenty podniesione w skardze konstytucyjnej, a następnie w zażaleniu wskazują na incydentalny charakter postępowania w przedmiocie tymczasowego aresztowania, a także na swoistą samoistność każdorazowego postępowania inicjowanego i prowadzonego w tym zakresie. Należy jednak podkreślić, Trybunał nie kwestionował formalnej samoistności postępowania w przedmiocie tymczasowego aresztowania wskazując na inną cechę tej procedury, która ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej. Jest nią zaś fakt, że negatywne rozpoznanie wniosku strony nie zamyka jej drogi do dalszego postępowania i dalszego kwestionowania zasadności rozstrzygnięcia. Trybunał odniósł się do tego w zaskarżonym postanowieniu, w tym miejscu należy więc odwołać się jedynie do przytoczonych tam orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Obowiązujący model skargi konstytucyjnej, w kształcie określonym przez przepisy art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, uzależnia kontrolę konstytucyjności przepisu stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia w indywidualnej sprawie od ostateczności owego rozstrzygnięcia. Inaczej mówiąc skarga konstytucyjna spełnia przesłankę przewidzianą w art. 79 ust. 1 Konstytucji dopiero wtedy, gdy nie istnieją już żadne możliwości poddania wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia przewidzianej procedurą kontroli (por.: postanowienie TK z 20 maja 1998 r., Ts 76/98). Jeśli więc zgodnie z obowiązującymi przepisami strona wyposażona jest w możliwość dalszego kwestionowania i żądania zmiany rozstrzygnięcia, tak jak ma to niewątpliwie miejsce w niniejszej sprawie, nie można przyjąć aby ostatecznie rozstrzygnięta została kwestia jej praw lub wolności, a tym samym niedopuszczalnym jest rozpoznanie skargi konstytucyjnej. Przesądza to jednoznacznie o niezasadności argumentów podnoszonych przez skarżącego w zażaleniu.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.