W skardze konstytucyjnej z 14 czerwca 2000 r. zarzucono, iż art. 27a ust. 13 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity z 2000 r. Dz.U. Nr 14, poz. 176 ze zm.) jest niezgodny z art. 32 Konstytucji RP, wyrażającym zasadę równości wobec prawa, a także z art. 75 Konstytucji RP, zgodnie z którym władze publiczne popierają działania obywateli zmierzające do uzyskania własnego mieszkania.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 24 lipca 2000 r. skarżąca została wezwana do uzupełnienia braków formalnych skargi m.in. przez wskazanie, które z przysługujących jej praw lub wolności konstytucyjnych zostało naruszone, dokładne określenie sposobu ich naruszenia oraz wykazanie związku pomiędzy naruszonymi prawami a treścią zaskarżonego przepisu, a także dokładne określenie na czym polega niezgodność zaskarżonego przepisu z konstytucją.

W piśmie uzupełniającym skargę konstytucyjną pełnomocnik skarżącej ponownie wskazał na naruszenie zasady równości poprzez odmienne traktowanie obywatela, który wydatkował odpowiednie kwoty w jednej spółdzielni i obywatela, który wycofał wkład z jednej spółdzielni i wniósł go do innej. To nierówne traktowanie decyduje o niezgodności zaskarżonego przepisu z konstytucją.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W art. 79 ust. 1 Konstytucji RP skarga konstytucyjna została ukształtowana jako środek ochrony konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela przez eliminację z porządku prawnego przepisów niezgodnych z konstytucją. Kontrola zgodności przepisu prawnego z konstytucją wykonywana w trybie skargi konstytucyjnej może zostać uruchomiona wówczas, gdy przepis aktu normatywnego stał się podstawą ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej dotyczącego konstytucyjnych wolności, praw lub obowiązków skarżącego.

Fakt naruszenia przysługującego skarżącemu prawa lub wolności uzasadnia jego interes prawny w żądaniu zbadania konstytucyjności aktu normatywnego, który został wobec niego zastosowany. Skarżący powinien zatem wskazać, które z konstytucyjnych wolności lub praw i w jaki sposób zostały naruszone (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Brak tego wskazania lub też wskazanie prawa lub wolności, które nie ma rangi konstytucyjnej, stanowi brak formalny skargi konstytucyjnej, uniemożliwiający jej dalsze rozpoznanie.

Wskazanie naruszonego prawa konstytucyjnego wymaga odwołania się do przepisu konstytucji, który stanowi podstawę określenia treści danego prawa podmiotowego. Konstytucyjnych praw podmiotowych nie można wywodzić bezpośrednio z takich zasad, jak powołana przez skarżącą zasada równości. Odwołanie się do zasady równości musi być poprzedzone wskazaniem, w związku z którym z przysługujących skarżącemu praw lub wolności rangi konstytucyjnej zasada ta została naruszona (por. postanowienia z: 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 46/98, OTK ZU Nr I(30)/1999, poz. 39; 3 listopada 1998 r., sygn. Ts 116/98, OTK ZU Nr 1/1999, poz. 10; 30 listopada 1999 r., sygn. Ts 97/99, OTK ZU Nr 1/2000, poz. 19).

Skarżąca obok art. 32 wskazała dodatkowo art. 75 konstytucji. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego przepis ten może być podstawą kontroli konstytucyjności aktów normatywnych. Z przepisu tego można także wywodzić prawa podmiotowe (zob. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 12 stycznia 2000 r., sygn. Ts 62/99). Konkretne uprawnienia obywateli mogą znajdować oparcie zwłaszcza w końcowej części tego przepisu, gdzie mówi się o ciążącym na władzach publicznych obowiązku wspierania działań obywateli zmierzających do uzyskania własnego mieszkania. Art. 75 konstytucji nie jest więc jedynie pozbawioną sankcji prawnej dyrektywą adresowaną do organów władzy publicznej. Jednakże, interpretując art. 75 konstytucji, trzeba wziąć pod uwagę także art. 81 konstytucji, zgodnie z którym “praw określonych w (...) art. 74-76 (...) można dochodzić w granicach określonych w ustawie”. Treść tego ostatniego przepisu przesądza bowiem o ograniczeniu zakresu roszczeń, które mogą przysługiwać jednostce na podstawie art. 75 konstytucji. Znaczenie prawne art. 75 konstytucji polega zatem przede wszystkim na wskazaniu pewnych minimalnych obowiązków ustawodawcy. Dopiero wówczas, gdy regulacja ustawowa lub podustawowa zejdzie poniżej tego minimum i spowoduje, że dane prawo podmiotowe zostanie pozbawione rzeczywistej treści, możliwe jest postawienie takiej regulacji zarzutu niekonstytucyjności (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 października 2000 r., sygn. K. 12/00).

W niniejszej sprawie, mimo wezwania do uzupełnienia braków formalnych, skarżąca w istocie nie wykazała, że w jej sprawie doszło do naruszenia takiego prawa podmiotowego, które podlegałoby ochronie uzasadnionej treścią art. 75 ust. 1 konstytucji. W szczególności skarżąca nie wykazała bezpośredniego związku pomiędzy treścią art. 27a ust. 13 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a powołanym w skardze wzorcem kontroli.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że skarga konstytucyjna Grażyny C. nie spełnia przesłanek umożliwiających jej merytoryczne rozpoznanie. W tym stanie rzeczy na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) należało orzec, jak w sentencji.