W skardze Hanny Czajkowskiej, Marka Czajkowskiego, Aleksandry Czajkowskiej i Anny Czajkowskiej zakwestionowano zgodność z Konstytucją art. 227 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.). Zaskarżonemu przepisowi skarżący zarzucili, że wskutek jego zastosowania naruszona została konstytucyjna zasada ochrony własności i innych praw majątkowych.

Postanowieniem z 16 sierpnia 2005 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Przesłanką takiego rozstrzygnięcia było stwierdzenie, że wskazany przez skarżących jako przedmiot wnoszonej skargi art. 227 prawa spółdzielczego nie może być uznany za podstawę ostatecznego orzeczenia, z wydaniem którego związana jest wniesiona skarga. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, wprawdzie zaskarżony przepis był normatywną podstawą utraty przez skarżących własnościowego prawa do lokalu, tym niemniej wygaśnięcie tego prawa nie nastąpiło wskutek wydania przez Sąd Okręgowy w Warszawie orzeczenia w przedmiocie eksmisji. Kwestionowany przepis kształtował jedynie stan faktyczny sprawy, w ramach którego uwzględniona musiała być okoliczność braku tytułu prawnego do zajmowanego przez skarżących lokalu. Tym samym, Trybunał Konstytucyjny ocenił, że wskazywane przez skarżących orzeczenia sądowe nie zostały wydane na podstawie zaskarżonego przepisu, a ponadto, nie można przyjąć, aby to z ich wydaniem wiązał się zarzut naruszenia praw konstytucyjnych potraktowanych w skardze za jej podstawę. Stwierdzając niespełnienie przesłanek warunkujących dopuszczalność skargi konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny uznał także za nieuzasadniony wniosek skarżących o wydanie postanowienia tymczasowego o wstrzymaniu wykonania wyroku eksmisyjnego oraz zawieszeniu postępowania toczącego się przed komornikiem sądowym.

Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego wniósł pełnomocnik skarżących. Oponując przeciwko stanowisku zajętemu w zaskarżonym postanowieniu stwierdził, że w jego ocenie kwestionowany przepis był podstawą prawną wyroku eksmisyjnego wydanego w sprawie skarżących, sam zaś wyrok w istocie doprowadził do ingerencji w ich prawo własności. W zażaleniu stwierdzono, że „wygaśnięcie spółdzielczego prawa do lokalu nie nastąpiło na skutek wydania wyroku eksmisyjnego, ale wyrok ten był skutkiem przyjęcia art. 227 prawa spółdzielczego za podstawę do utraty tytułu do zajmowanego mieszkania”. Ponadto pełnomocnik skarżących podkreślił, że „art. 227 prawa spółdzielczego był nie tyle normatywną podstawą utraty przez skarżących prawa do lokalu, ile był podstawą do wydania wyroku eksmisyjnego”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest prawidłowe, zaś zarzuty zawarte we wniesionym zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.

Przesłanką podjęcia przez Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnięcia o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej było stwierdzenie, że zakwestionowany w niej art. 227 prawa spółdzielczego nie był podstawą prawną ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, wydanego w sprawie skarżących. Niezależnie od tego, Trybunał zanegował stanowisko skarżących, jakoby to właśnie wydany w sprawie wyrok eksmisyjny stanowił przejaw niedozwolonej ingerencji w ich prawo własności. Kwestionując powyższe ustalenia, pełnomocnik skarżących podnosi, że art. 277 prawa spółdzielczego winien być uznany za podstawę prawną – zakwalifikowanego jako ostateczne orzeczenie – wyroku eksmisyjnego Sądu Okręgowego w Warszawie, wydanego w sprawie skarżących. Na poparcie tej tezy wskazuje, że wprawdzie „wygaśnięcie spółdzielczego prawa do lokalu nie nastąpiło na skutek wydania wyroku eksmisyjnego, ale wyrok ten był skutkiem przyjęcia art. 227 prawa spółdzielczego za podstawę do utraty tytułu do zajmowanego mieszkania”. Oceniając powyższą argumentację należy stwierdzić, że ponownie nie uwzględnia ona koniecznej zależności, jaka zachodzić winna między kwestionowanym w skardze konstytucyjnej przepisem, ostatecznym orzeczeniem wydanym w sprawie skarżących oraz kwestią ingerencji w przysługujące im prawa konstytucyjne. O ile można przyjąć, że art. 227 prawa spółdzielczego stanowił w istocie rzeczy normatywną podstawę wygaśnięcia własnościowego prawa do lokalu, o tyle nie może być on uznany za taką podstawę dla wydanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie wyroku z 11 października 2004 r. To uprzednie zastosowanie art. 227 prawa spółdzielczego wobec skarżących spowodowało zmianę ich sytuacji prawnej, w szczególności utratę tytułu prawnego do zajmowanego lokalu, co podlegało następnie ocenie sądu orzekającego w przedmiocie eksmisji. Taka zależność między kwestionowanym przepisem a ostatecznym orzeczeniem wydanym w sprawie skarżących nie spełnia jednak wymogu, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Konsekwentnie przyjąć dalej należy, iż podnoszony w skardze zarzut naruszenia art. 64 Konstytucji nie może być prawidłowo odnoszony do wydanego wyroku eksmisyjnego. Jeżeli bowiem naruszenie to wiążą skarżący z pozbawieniem ich własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, to stwierdzić należy, iż tego rodzaju ingerencja w ich prawa miała miejsce wskutek zastosowania przez organy Spółdzielni kwestionowanego art. 227 prawa spółdzielczego. Wydanie następnie przez Sąd Okręgowy orzeczenia o eksmisji nastąpiło w sytuacji, w której skarżący pozbawieni już zostali tytułu prawnego do zajmowanego lokalu. Tym samym, nie jest uzasadnione odnoszenie zarzutów sformułowanych w skardze konstytucyjnej do tego właśnie orzeczenia. Chociaż więc zasadnie wskazuje pełnomocnik skarżących, że wygaśnięcie spółdzielczego prawa do lokalu nie nastąpiło na skutek wydania wyroku eksmisyjnego, to jednak z tego stwierdzenia wyciąga błędny wniosek, jakoby wyrok ten był wydany na podstawie zakwestionowanego w skardze art. 227 prawa spółdzielczego.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.