W dniu 7 maja 2004 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Stowarzyszenia na Rzecz Demokracji i Antyklerykalizmu „Uniezależnienie” o stwierdzenie niezgodności art. 36 ust. 4, art. 40 ust. 1 pkt e, art. 40 ust. 5 pkt c oraz art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228, poz. 2255) z art. 2, art. 67 ust. 2 oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Pismem z 12 maja 2004 r. wezwano do sprecyzowania wniosku, a w szczególności do wyjaśnienia czy skierowane do Trybunału Konstytucyjnego pismo należy traktować jako wniosek w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm.

W odpowiedzi z 2 czerwca 2004 r. Prezes Stowarzyszenia potwierdził, że pismo z 29 kwietnia 2004 r. należy traktować jako wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją wskazanych przepisów ustawy.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. z 1997 r. Nr 102, poz. 643 ze zm.) wszczęcie postępowania przed Trybunałem następuje na podstawie wniosku pochodzącego od uprawnionego podmiotu. Okoliczność, czy wnioskodawca jest podmiotem uprawnionym do złożenia wniosku, podlega badaniu we wstępnym rozpoznaniu prowadzonym na podstawie art. 36 powołanej ustawy.

Art. 191 ust. 1 Konstytucji RP zawiera enumeratywne wyliczenie podmiotów, które mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawach określonych w art. 188 Konstytucji. Przepis ten wymienia dwie grupy podmiotów uprawnionych. Po pierwsze – z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188 Konstytucji wystąpić mogą podmioty legitymowane generalnie, wyliczone w art. 191 ust. l pkt l Konstytucji. Drugą grupę stanowią podmioty dysponujące legitymacją szczególną – to znaczy takie, które mogą wystąpić z wnioskiem jedynie w przypadku, gdy akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem ich działalności.

Z akt sprawy – a w szczególności z dołączonego statutu – jednoznacznie wynika, że wnioskodawca jest osobą prawną działającą w formie stowarzyszenia. Takim typom zrzeszeń ustrojodawca nie przyznał legitymacji do występowania z wnioskiem w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. Stowarzyszenie na Rzecz Demokracji i Antyklerykalizmu „Uniezależnienie” nie może być, w związku z tym, zakwalifikowane do żadnej z kategorii uprawnionych podmiotów wymienionych w art. 191 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny rozważył również, czy skierowane do Trybunału pisma wraz z załącznikami mogą być potraktowane jako skarga konstytucyjna. Art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym precyzując zasady, na jakich dopuszczalne jest występowanie ze skargą konstytucyjną, przewiduje, że skarga może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. W omawianej sprawie brak jest jakiegokolwiek wyroku czy ostatecznej decyzji.

Biorąc pod uwagę wskazane wyżej okoliczności Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.