W dniu 1 marca 2002 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych z dnia 28 lutego 2002 r. w sprawie zgodności art. 3 pkt 13 i 15 ustawy z dnia 17 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego oraz ustawy o ułatwianiu zatrudnienia absolwentów szkół wyższych (Dz. U. Nr 154, poz. 1793) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zarządzeniami sędziego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 marca i 17 kwietnia 2002 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia w terminie 7 dni braków formalnych poprzez doręczenie odpisu z sądowego rejestru stwierdzającego, że wnioskodawcą jest związek zawodowy o zasięgu ogólnokrajowym oraz kopii uchwały Rady Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego a także doręczenie 5 egzemplarzy aktualnego statutu Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych.

W dniach 2 i 23 kwietnia 2002 r. pełnomocnik skarżącego uzupełnił wskazane braki.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Art. 191 ust. l Konstytucji określa podmioty uprawnione do występowania z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. Przepis ten wymienia dwie grupy podmiotów uprawnionych. Po pierwsze, z wnioskiem w sprawach o których mowa w art. 188 Konstytucji wystąpić mogą podmioty legitymowane generalnie, wyliczone w art. 191 ust. l pkt l Konstytucji. Drugą grupę stanowią podmioty mające legitymację szczególną - to znaczy takie, które mogą wystąpić z wnioskiem jedynie w przypadku, gdy akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem ich działalności. Takie ukształtowanie legitymacji szczególnej wynika jasno z treści art. 191 ust. 2 Konstytucji.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalona została wykładnia dotycząca legitymacji obydwu grup podmiotów. Jak wielokrotnie twierdził Trybunał, uprawnienie wąskiego grona naczelnych organów państwa do inicjowania postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym stanowi istotny składnik pozycji ustrojowej tych organów, a jego realizacja jest nierozerwalnie związana z rolą jaką organ pełni w systemie organów państwa. Na tym tle już sam fakt przyznania prawa inicjowania postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym innym podmiotom, nawet w tak ograniczonym zakresie jaki wynika z treści art. 191 ust. 2 Konstytucji stanowi istotny wyłom. Dlatego też legitymacja podmiotów mogących wystąpić z wnioskiem o kontrolę aktu normatywnego objętego zakresem ich działania winna być rozumiana w sposób ścisły, a wszelka interpretacja rozszerzająca jest w tym zakresie niedopuszczalna (por. postanowienie TK z 28 czerwca 2000 r., sygn. akt. U 1/00, OTK ZU nr 5/2000, poz. 148).

W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją może wystąpić ogólnokrajowy organ związków zawodowych. Oznacza to, po pierwsze, że nie każdy związek zawodowy ma legitymację do występowania z takimi wnioskami do Trybunału; po drugie, nie każdy organ związku zawodowego obejmującego swoim zasięgiem działania całe terytorium kraju może zainicjować procedurę wystąpienia z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją.

W myśl art. 5 ust. 2 pkt 1 Statutu Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych ogólnokrajowym organem tegoż związku upoważnionym do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją jest Rada Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych.

W dniu 7 lutego 2002 r. Rada OPZZ podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności art. 3 pkt 15 ustawy z dnia 17 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego oraz ustawy o ułatwianiu zatrudnienia absolwentów szkół (Dz. U. Nr 154, poz. 1793).

W wyniku podjęcia tejże uchwały dnia 28 lutego 2002 r. został sporządzony wniosek, podpisany przez Przewodniczącego OPZZ, w którym rozszerzono zakres przedmiotowy wniosku o dodatkowy punkt 13 art. 3 kwestionowanej ustawy. W aktach sprawy brak jest uchwały Rady Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, której treścią byłoby wystąpienie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją punktu 13 art. 3 ustawy. W związku z tym należy uznać, że w tymże zakresie wniosek podpisany przez przewodniczącego OPPZ w sposób oczywisty nie pochodzi od podmiotu posiadającego czynną legitymację procesową przed Trybunałem w rozumieniu art. 191 Konstytucji.

Biorąc pod uwagę wskazane wyżej okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.