W skardze konstytucyjnej z 15 stycznia 2004 r. skarżący sformułowali zarzut niekonstytucyjności art. 83d ust. 3 ustawy z 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (dalej: ordynacja wyborcza). Istoty niezgodności skarżący upatrują w ustawowym ograniczeniu praw wyborczych osób nie posiadających własnych kont bankowych. Zdaniem skarżących kwestionowana regulacja, zgodnie z którą wpłata środków finansowych od osoby fizycznej na rzecz komitetu wyborczego dokonywana może być jedynie czekiem, przelewem lub kartą płatniczą, narusza art. 32 ust. 2 oraz art. 62 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Przedłożone przez jedną z osób skarżących – występującą w charakterze pełnomocnika finansowego komitetu wyborczego – sprawozdanie finansowe zostało odrzucone postanowieniem Komisarza Wyborczego w Legnicy. W uzasadnieniu stwierdzono, że komitet wyborczy pozyskał środki finansowe z naruszeniem art. 83d ust. 3 ordynacji wyborczej. Odwołanie pełnomocnika od powyższego postanowienia zostało oddalone orzeczeniem Sądu Okręgowego w Legnicy. Następnie, postanowieniem z 29 sierpnia 2003 r. (sygn. akt I Ns 107/03) Sąd Okręgowy w Legnicy orzekł o przepadku na rzecz Skarbu Państwa korzyści majątkowych przyjętych przez komitet wyborczy z tytułu naruszenia zakwestionowanego w skardze konstytucyjnej przepisu. Opisane wyżej postanowienie Sądu – wobec niezłożenia przez pełnomocnika komitetu wyborczego apelacji – uprawomocniło się z dniem 20 września 2003 r. Skarżący skierowali następnie 31 października 2003 r. pismo do Rzecznika Praw Obywatelskich, w którym wnieśli o zaskarżenie tego postanowienia. W odpowiedzi Biura RPO (pismo z 8 grudnia 2003 r.) skarżący poinformowani zostali o braku prawnych możliwości wzruszenia kwestionowanego orzeczenia.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano skarżących do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, m.in. przez wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób – ich zdaniem – zostały naruszone przez zakwestionowany przepis ordynacji wyborczej. W piśmie z 10 marca 2003 r. skarżący powtórzyli zarzuty naruszenia art. 32 ust. 2 oraz art. 62 ust. 1 Konstytucji. Ponadto, jednakże bez bliższego uzasadnienia, wskazali jeszcze na niezgodność kwestionowanej regulacji ustawowej z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, który służy wyeliminowaniu z systemu prawnego przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej. Zasady korzystania z tego środka prawnego precyzuje ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Zgodnie z art. 46 ust. 1 tej ustawy, skargę konstytucyjną wnieść można po wyczerpaniu przez skarżącego przysługującej w sprawie drogi prawnej. Powyższy wymóg stanowi gwarancję respektowania konstytucyjnej przesłanki „ostateczności” orzeczenia, z wydaniem którego wiążą się zarzuty wnoszonej skargi. W szerszej perspektywie stanowi on konieczne zabezpieczenie subsydiarnego – względem innych środków ochrony praw – charakteru skargi konstytucyjnej. W świetle powołanego wyżej przepisu konstytucji nie ulega też wątpliwości, iż skarga służyć ma ochronie tych praw lub wolności, których naruszenie spowodowane zostało zastosowaniem w sprawie skarżącego kwestionowanego unormowania. Z założeniem tym koresponduje ściśle nałożony przez ustawodawcę na skarżącego obowiązek wskazania, jakie przysługujące mu wolności lub prawa doznały niedozwolonego uszczerbku (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Ocena dopełnienia powyższych wymogów realizowana jest na etapie wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej, zmierzającej do stwierdzenia, czy skarga nie wykazuje braków formalnych, bądź też, czy sformułowane w niej zarzuty nie są oczywiście bezzasadne.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego powyższe przesłanki nie zostały w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej spełnione. Przede wszystkim stwierdzić należy, iż skarżący nie wyczerpali drogi prawnej przysługującej im w sprawie, w związku z którą sformułowana została skarga do Trybunału Konstytucyjnego. Z treści skargi konstytucyjnej wynika jednoznacznie, iż zarzut naruszenia konstytucyjnych praw wiążą skarżący z podjętym przez Sąd Okręgowy w Legnicy postanowieniem z 29 sierpnia 2003 r. orzekającym o przepadku na rzecz Skarbu Państwa korzyści majątkowych przyjętych przez komitet wyborczy reprezentowany przez skarżących. Skarżący nie skorzystali jednakże z możliwości wniesienia apelacji od tego orzeczenia, a więc nie doprowadzili do spełnienia przesłanki, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Tym samym, nie można przyjąć, iż orzeczenie Sądu Okręgowego uzyskało konieczny – w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – walor ostateczności.

Niezależnie od powyższej okoliczności, samoistnie przesądzającej o niedopuszczalności nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu, stwierdzić należy, że skarga nie spełnia jeszcze jednego z warunków formalnych, a mianowicie nie została złożona z dochowaniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę należało orzec, jak w sentencji.