W skardze konstytucyjnej Ryszarda J. złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 18 maja 2001 r. zarzucono, iż art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity Dz.U. z 1995 r. Nr 15, poz. 139 ze zm.) jest niezgodny z art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 3 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Jako ostateczne orzeczenie o przysługujących mu prawach i wolnościach konstytucyjnych skarżący wskazał prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 27 października 2000 r. (sygn. akt IACa 641/00), którym oddalono apelację skarżącego od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z 27 grudnia 1999 r. (sygn. akt IC 1831/98). Wyrokiem tym Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił powództwo skarżącego o zapłatę tytułem odszkodowania za nie wydanie mu pozwolenia na budowę na nieruchomości stanowiącej jego własność. Zdaniem skarżącego wskazany przez niego wyrok narusza przysługujące mu konstytucyjne prawo do ochrony własności oraz prawo do słusznego odszkodowania wywodzone z art. 21 oraz art. 64 Konstytucji RP. Precyzując sposób naruszenia tych praw skarżący stwierdził, iż sądy obu instancji wydając orzeczenie nie wyjaśniły wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla przedmiotu sporu, a ponadto nie wystąpiły z inicjatywą zawarcia ugody przez strony.

Określając, na czym polega niezgodność zakwestionowanej regulacji prawnej z Konstytucją RP, skarżący podniósł, iż narusza ona zasadę równości, różnicując sytuację prawną właścicieli nieruchomości w zakresie roszczeń odszkodowawczych związanych z niekorzystnymi ustaleniami planów zagospodarowania przestrzennego, w zależności od daty tego ustalenia. Ponadto zdaniem skarżącego art. 68 ust. 1 ustawy o planowaniu przestrzennym narusza wyrażoną w art. 77 ust. 1 Konstytucji RP zasadę, iż każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej mu przez niezgodne z prawem działanie organów władzy publicznej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wyczerpanie przez skarżącego przysługującej mu drogi prawnej. Droga ta obejmuje w szczególności wykorzystanie przewidzianych w ramach toku instancji środków zaskarżenia. Zgodnie z art. 392 kodeksu postępowania cywilnego zwykłym środkiem odwoławczym od wyroku wydanego przez sąd drugiej instancji jest kasacja do Sądu Najwyższego w sprawach szczegółowo określonych w art. 3921 § 1 kpc. W szczególności kasacja przysługuje w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia nie jest niższa niż 10.000 zł.

Jak wynika z treści orzeczeń sądowych wskazanych przez skarżącego, wartość przedmiotu sporu przekraczała kwotę, o której mówi art. 3921 § 1 kpc. Generalnie więc skarżącemu przysługiwała kasacja od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 27 października 2000 r., którego to wszakże środka skarżący nie wykorzystał. Tym samym nie został spełniony warunek wyczerpania drogi prawnej, określony w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym czyniąc niedopuszczalnym merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej.

Niezależnie od tej okoliczności należało stwierdzić, iż nie została także spełniona jedna z przesłanek wystąpienia ze skargą konstytucyjną wynikająca z treści art. 79 ust. 1 Konstytucji RP. Zgodnie z tym przepisem, zakwestionowana w skardze regulacja prawna powinna stanowić podstawę prawną orzeczenia, które zdaniem skarżącego prowadzi do naruszenia przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych. Ani wszakże z treści wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z 27 grudnia 1999 r., ani też wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 27 października 2000 r. nie wynika, by zakwestionowany art. 68 ust. 1 ustawy z 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym w jakikolwiek sposób determinował normatywnie podjęte przez sąd rozstrzygnięcia. Przepis ten stanowi, iż regulacje prawne zawarte w rozdziale 3 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym nie mają zastosowania do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy. Rozdział 3 ustawy z kolei wskazuje m.in. na kompetencję sądów powszechnych w sprawach o odszkodowanie za szkodę poniesioną przez właściciela nieruchomości w związku z uchwaleniem lub zmianą miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

O roszczeniach skarżącego orzekające w sprawie sądy wyrokowały natomiast na podstawie art. 417 kodeksu cywilnego oraz art. 153 i 160 kodeksu postępowania administracyjnego. Te właśnie regulacje skarżący przyjął za podstawę swoich żądań w postępowaniu sądowym, wymieniając je zresztą wprost w pismach kierowanych do sądów obu instancji.

Z uwagi na to, iż zakwestionowana przez skarżącego regulacja prawna nie stanowiła podstawy wydania orzeczeń sądowych wskazanych w skardze konstytucyjnej, także i z tej przyczyny merytoryczne rozpoznanie skargi stało się niedopuszczalne.

W tym stanie rzeczy należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.