W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 5 marca 2007 r. pełnomocnik skarżącego zarzucił art. 14 ust. 2, art. 100 ust. 2 oraz art. 149 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) niezgodność z art. 1, art. 2, art. 32, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. W ramach sprawy o odszkodowanie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Koszalinie – Wydział I Cywilny (sygn. Akt I C 517/02) postanowieniem z 2 października 2002 r. przyznano skarżącemu całkowite zwolnienie od kosztów sądowych. Wyrokiem z 28 kwietnia 2006 r. po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy – Wydział I Cywilny oddalił wniesione przez skarżącego powództwo (sygn. akt I C 765/04). Apelacja skarżącego złożona od powyższego postanowienia została odrzucona postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 6 grudnia 2006 r. (I ACa 702/06), doręczonym skarżącemu 15 grudnia 2006 r. W uzasadnieniu orzeczenia sąd wskazał na regulacje ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.), wprowadzające obowiązek uiszczania opłaty podstawowej w wysokości 30 zł, także w sytuacji, w której osoba, której opłata dotyczy, została zwolniona przez sąd w całości od kosztów sądowych. Nieuiszczenie tej opłaty obligowało sąd do odrzucenia wniesionego środka odwoławczego.

Z wydaniem wskazanego powyżej rozstrzygnięcia wiąże skarżący naruszenie: prawa do sądu, prawa do zaskarżania decyzji wydanych w pierwszej instancji, zasady równości wobec prawa, zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przezeń prawa, zakazu zamykania drogi sądowej oraz zasady ochrony praw słusznie nabytych. Wprowadzenie obowiązku uiszczenia od każdego pisma podlegającego opłacie, tzw. opłaty podstawowej w arbitralnie ustalonej wysokości i bez możliwości zbadania indywidualnej możliwości obywatela do poniesienia tej opłaty faktycznie wprowadza cenzus majątkowy uniemożliwiający określonej kategorii obywatelom skorzystanie z przysługujących im praw, w tym prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych przez sąd I instancji (art. 78 Konstytucji). Taka sytuacja prowadzi do podziału obywateli na tych, którzy posiadają środki majątkowe i mogą korzystać z przyznanego im w Konstytucji prawa oraz na takich, którzy ze względu na brak koniecznych ku temu środków zostali tego prawa pozbawieni. Ponadto skarżący wskazuje, iż zmiana stanu prawnego nastąpiła w toku prowadzonej przez niego sprawy, w momencie, w którym został on zwolniony postanowieniem Sądu Okręgowego w Koszalinie od kosztów sądowych. Nałożenie na skarżącego obowiązku uiszczenia opłaty podstawowej w takiej sytuacji, wynikające bezpośrednio z art. 149 ust. 1 zaskarżonej ustawy, stanowi w jego ocenie naruszenie zasady ochrony praw słusznie nabytych oraz podważa zaufanie obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 16 kwietnia 2007 r., wezwano skarżącego do uzupełnienia braku skargi konstytucyjnej poprzez określenie, w jaki sposób przepisy art. 100 ust. 2 i art. 149 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.), wpływając na treść wskazanego w skardze jako ostateczne rozstrzygnięcia, doprowadziły do naruszenia wskazanych w skardze konstytucyjnych praw i wolności.

W piśmie procesowym nadesłanym w celu uzupełnienia braku skargi konstytucyjnej skarżący wskazał, iż przedmiotem zaskarżenia jest cały art. 149 ustawy z 28 lipca 2005 r. Wykazując, w jaki sposób zastosowanie art. 149 ust. 2 ustawy (w połączeniu z innymi zaskarżonymi regulacjami) prowadzi do naruszenia przysługujących skarżącemu konstytucyjnych praw i wolności skarżący wywodzi, iż prowadzi on do nieuzasadnionego uprzywilejowania określonej w nim kategorii podmiotów, tj. takich, w których sprawach wszczęto już postępowanie egzekucyjne. Te podmioty – nie ponosząc opłaty podstawowej – mogą wnieść apelację lub zażalenie w toku postępowania egzekucyjnego przed sądem. Tymczasem skarżący został zobowiązany do uiszczenia tej opłaty, pomimo uzyskania wcześniej rozstrzygnięcia zwalniającego go od kosztów sądowych.

W końcowej części pisma skarżący cofnął zarzut naruszenia przez zaskarżony art. 100 ust. 2 oraz art. 149 ust. 1 i 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych następujących przepisów Konstytucji: art. 45 ust. 1, art. 32 – w części odnoszącej się do zakazu dyskryminacji, art. 64 ust. 2 – zasady słusznej ochrony praw nabytych oraz art. 77 ust. 2.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Przedmiotem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej – zgodnie z jednoznacznym brzmieniem art. 79 ust. 1 Konstytucji – może być tylko taki przepis ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego ostatecznie rozstrzygnięto o przysługujących skarżącemu konstytucyjnych prawach lub wolnościach.

Art. 149 ust. 2 zaskarżonej ustawy stanowi, iż w sprawach egzekucyjnych wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy dotychczasowe przepisy o kosztach sądowych stosuje się aż do zakończenia postępowania. Jest to zatem przepis przejściowy, wskazujący, jakie normy znajdują zastosowanie na etapie postępowania egzekucyjnego.

Sprawa, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, zakończyła się na etapie postępowania rozpoznawczego. Orzeczeniem, z którego wydaniem wiąże skarżący naruszenie przysługujących mu praw i wolności było postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie – Wydział I Cywilny z 6 grudnia 2006 r (sygn. akt I ACa 702/06) odrzucające wniesioną apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie z 28 kwietnia 2006 r. (sygn. akt I C 765/04), którym to oddalono powództwo skarżącego. W uzasadnieniu odrzucenia wniesionego środka odwoławczego wskazano na nieuiszczenie przez skarżącego opłaty podstawowej. Nie budzi zatem wątpliwości, iż rozstrzygniecie to, które zostało wydane w toku postępowania rozpoznawczego, nie mogło być oparte o art. 149 ust. 2 zaskarżonej ustawy. W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) należało odmówić nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej.

W zakresie art. 14 ust. 2, art. 100 ust. 2 oraz art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) skarga konstytucyjna została przekazana do merytorycznego rozpoznania.