W skardze konstytucyjnej z 12 kwietnia 2002 r. (data nadania skargi w urzędzie pocztowym) pełnomocnik skarżącego – Piotra Satały, zakwestionował zgodność art. 186 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z art. 32 ust. 1 oraz art. 67 Konstytucji RP. Zaskarżonemu przepisowi ustawy zarzucił, że prowadzi on do niezgodnego z Konstytucją zróżnicowania praw obywateli do zabezpieczenia społecznego. W skardze podniesiono, że stosując kwestionowany przepis organy rentowe pozbawiły skarżącego – jako osobę prowadzącą samodzielnie działalność gospodarczą – możliwości ubiegania się o rentę, z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki.

Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Rybniku z 12 kwietnia 2000 r. (znak EWK-451924-2/25) odmówiono skarżącemu prawa do wcześniejszej emerytury, z tytułu opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki. Jako podstawę rozstrzygnięcia organ rentowy wskazał art. 186 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odwołanie skarżącego od powyższej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z 11 sierpnia 2000 r. (sygn. akt XVIII U 1978/00). Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 14 lutego 2001 r. (sygn. akt III AUa 1910/00) oddalona została także apelacja skarżącego od opisanego wyżej wyroku. W uzasadnieniu swojego orzeczenia Sąd Apelacyjny wskazał przy tym, że podstawę prawną roszczeń skarżącego stanowią przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. Nr 28, poz. 149 ze zm.). Rozporządzenie to wydane zostało na podstawie art. 27 ust. 3 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, zaś jego przepisy – na mocy art. 195 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – zostały po wejściu tej ustawy w życie utrzymane w mocy. Postanowieniem Sądu Najwyższego z 10 grudnia 2001 r. (sygn. akt II UKN 393/01) odrzucona została także kasacja skarżącego od opisanego wyżej wyroku Sądu Apelacyjnego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, nie spełnia ona bowiem przesłanek dopuszczalności występowania z tym środkiem prawnym.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji dopuszczalność występowania ze skargą konstytucyjną, jako środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw, warunkowana jest dochowaniem zasad określonych w ustawie. Art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym precyzuje, że skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. W dotychczasowym orzecznictwie dotyczącym skargi konstytucyjnej podkreślano przy tym wielokrotnie, że ustawowy, 3-miesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ma charakter materialnoprawny i jako taki nie podlega przywróceniu.

Z dokumentów dołączonych do skargi konstytucyjnej wynika jednoznacznie, że orzeczeniem wyczerpującym drogę prawną przysługującą skarżącemu w niniejszym postępowaniu, było postanowienie Sądu Najwyższego z 10 grudnia 2001 r. Jak to wskazano w treści uzasadnienia skargi konstytucyjnej orzeczenie to zostało doręczone skarżącemu 11 stycznia 2002 r. Zgodnie z treścią art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, w sprawach nie uregulowanych w ustawie, do postępowania przed Trybunałem stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Z kolei w myśl art. 165 1 kpc, terminy oblicza się według przepisów prawa cywilnego. Art. 112 Kodeksu cywilnego przewiduje, że termin oznaczony w miesiącach kończy się z upływem dnia, który datą odpowiada początkowemu dniowi terminu. Biorąc powyższe unormowania pod uwagę trzeba więc stwierdzić, że termin do wniesienia niniejszej skargi konstytucyjnej upływał 11 kwietnia 2002 r. Uwzględniając natomiast okoliczność, iż skarga konstytucyjna wniesiona została 12 kwietnia 2002 r. (jest to data nadania skargi w urzędzie pocztowym) stwierdzić należy przekroczenie ustawowego terminu do występowania z tego rodzaju środkiem prawnym. Uchybienie tego rodzaju samoistnie przesądza o konieczności odmowy nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Niezależnie od powyższej okoliczności, stwierdzić należy również wadliwość określenia przez pełnomocnika skarżącego przedmiotu niniejszej skargi konstytucyjnej. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, przedmiotem skargi winny być przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, które – stanowiąc podstawę ostatecznego orzeczenia sądu albo organu administracji publicznej – są jednocześnie źródłem naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw przysługujących skarżącemu. W tym zakresie przyjąć natomiast należy, że określenie przedmiotu niniejszej skargi nie jest adekwatne do treści zarzutów stawianych przez skarżącego. W skardze pominięte bowiem zostały postanowienia rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki. Za uzasadnione należy zaś uznać stanowisko prezentowane przez orzekające w sprawie sądy, iż to postanowienia tego aktu normatywnego stanowiły podstawowe źródło normatywne roszczeń zgłaszanych przez skarżącego.

Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.