W skardze konstytucyjnej Danuty Formella z 14 marca 2003 r. zarzucono, iż art. 394 § 1 w związku z art. 397 § 2 oraz art. 370 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.), w zakresie, w jakim pozbawia możliwości wniesienia zażalenia na postanowienia sądu naruszające prawa i wolności stron postępowania jest niezgodny z art. 21 ust. 1, art. 64 ust. 1-3 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżąca wskazała, iż postanowieniem z 9 maja 2002 r. (sygn. akt. I Ns 514/01) Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości, dopuścił dowód z opinii biegłego geodety na okoliczność wydzielenia działki gruntu z nieruchomości wpisanej w księdze wieczystej jako własność skarżącej. Na powyższe postanowienie skarżąca wniosła zażalenie, które zostało odrzucone postanowieniem Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim z 21 maja 2002 r., zaś Sąd Okręgowy w Gdańsku postanowieniem z 16 grudnia 2002 r. (sygn. akt III Cz 1803/02) oddalił zażalenie skarżącej na postanowienie Sądu Rejonowego.

Zdaniem skarżącej orzeczenia przyjęte za podstawę skargi konstytucyjnej prowadzą do naruszenia konstytucyjnego prawa własności, albowiem dopuszczają do dokonania pomiaru nieruchomości skarżącej oraz włączenia jej części do nieruchomości stanowiącej własność innej osoby. Skarżąca zarzuciła, iż wskazane przez nią incydentalne postanowienie sądu stanowi niedopuszczalną ingerencję w chronione prawo własności, polegającą na spowodowaniu podziału nieruchomości bez wyroku sądowego. Ponadto nie przysługuje na to postanowienie zażalenie, co narusza konstytucyjne prawo do zażalenia na rozstrzygnięcia naruszające prawa i wolności obywateli oraz zasadę dwuinstancyjności (art. 176 ust. 1 Konstytucji RP).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Przyjęte przez skarżącą za podstawę skargi konstytucyjnej postanowienie Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim z 9 maja 2002 r. dotyczy dopuszczenia dowodu w postaci opinii biegłego. Przeprowadzenie tego dowodu w żadnym wypadku nie spowoduje podziału nieruchomości, którą skarżąca uważa za swoją własność, ani też nie spowoduje włączenia części tej nieruchomości do działki stanowiącej własność innej osoby. Opinia biegłego nie ma bowiem charakteru rozstrzygnięcia w sferze praw lub wolności o charakterze podmiotowym. Skarżąca w żadnym zakresie nie wykazała, iżby opinia ta miała charakter władczy i prowadziła do ograniczenia prawa własności. Tym bardziej nie ma takiego charakteru postanowienie o przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego w związku z koniecznością uzyskania przez sąd informacji wymagającej wiedzy specjalnej. Twierdzenie skarżącej, iż przeprowadzenie tej opinii spowoduje dokonanie podziału nieruchomości, a tym samym naruszy przysługujące jej prawo własności, jest więc oczywiście bezzasadne.

Podobnie bezzasadne jest przekonanie skarżącej, iż postanowienie Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim nie podlega kontroli instancyjnej. Jak każda czynność w postępowaniu, także i to postanowienie dowodowe może być przedmiotem zaskarżenia w ramach środka odwoławczego na orzeczenie kończące rozpoznawanie sprawy w danej instancji. Przewidziana w art. 176 Konstytucji RP zasada dwuinstancyjnego co do zasady postępowania sądowego nie odnosi się do wszelkich możliwych rozstrzygnięć incydentalnych podejmowanych w trakcie postępowania, zwłaszcza, jeżeli podlegają one kontroli w ramach środka odwoławczego od orzeczenia kończącego postępowanie w danej instancji.

W tym stanie rzeczy, należało uznać podniesione w skardze konstytucyjnej zarzuty za oczywiście bezzasadne i na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) odmówić nadania tej skardze dalszego biegu.