W skardze konstytucyjnej z 12 lutego 2009 r. zaskarżono wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi III – Wydział Cywilny Odwoławczy z 16 października 2008 r. (sygn. akt III Ca 974/08), utrzymujący w mocy wyrok Sądu Rejonowego w Zgierzu – I Wydział Cywilny z 21 lutego 2008 r. (sygn. akt I C 212/07). Jednocześnie skarżący wniósł o uchylenie powyższych orzeczeń, a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przypisanych. Z wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego skargi wynika również, że skarżący zarzuca w niej niezgodność § 7 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 31 sierpnia 2004 r. w sprawie warunków i trybu refundacji ze środków Funduszu Pracy kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej i refundowania kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa oraz wymiaru dopuszczalnej pomocy (Dz. U. Nr 196, poz. 2018; dalej: rozporządzenie) z art. 2 oraz art. 32 Konstytucji. Przepisowi zarzucono niejasne zredagowanie i naruszenie równości wobec prawa.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. W dniu 13 grudnia 2004 r. pomiędzy Starostą Zgierskim, z upoważnienia którego działał Dyrektor Powiatowego Urzędu pracy w Zgierzu, a skarżącym doszło do zawarcia umowy (nr UmPDz. 010/04) o przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej, w wyniku której skarżący otrzymał pomoc finansową. Działalność gospodarcza prowadzona była przez skarżącego z przerwą, która stała się przedmiotem sporu. Wyrokiem z 21 lutego 2008 r. Sąd Rejonowy w Zgierzu – I Wydział Cywilny na skutek powództwa Skarbu Państwa – Powiatowego Urzędu Pracy w Zgierzu zasądził od skarżącego na rzecz powoda zwrot kwoty wraz z odsetkami ustawowymi, otrzymanej w wyniku podpisanej umowy. Apelację skarżącego w tej sprawie Sąd Okręgowy w Łodzi – III Wydział Cywilny Odwoławczy oddalił 16 października 2008 r. (sygn. akt III Ca 974/08). Powyższe orzeczenie zostało doręczone skarżącemu 12 listopada 2008 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o przysługujących skarżącemu prawach lub wolnościach konstytucyjnych. Jednoznaczne w tym zakresie brzmienie przepisu wyklucza zatem badanie w drodze skargi konstytucyjnej indywidualnych rozstrzygnięć, a co za tym idzie, czyni bezprzedmiotowym wnoszenie skarg konstytucyjnych skierowanych przeciwko takim rozstrzygnięciom. Także w świetle utrwalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego nie budzi wątpliwości, że przedmiotem badania Trybunału Konstytucyjnego nie są akty stosowania prawa, a więc prawomocne orzeczenia lub ostateczne decyzje zapadłe w indywidualnych sprawach, ale wyłącznie akty normatywne, na podstawie których rozstrzygnięcia te zostały wydane. Zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest bowiem orzekanie w sprawach zgodności z Konstytucją aktów normatywnych, mające na celu wyeliminowanie z systemu prawnego przepisów, które są niezgodne z Konstytucją (zob. postanowienia z: 26 lutego 1999 r., Ts 156/98, OTK ZU nr 5/1999, poz. 105; 29 listopada 1999 r., Ts 46/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 193; 7 października 1999 r., Ts 136/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 198; 11 października 1999 r., Ts 113/99, OTK ZU nr 1/2000, poz. 24; 29 grudnia 1999 r., Ts 137/99, OTK ZU nr 1/2000, poz. 37).

Tymczasem w petitum wniesionej skargi konstytucyjnej w sposób jednoznaczny określono, że jest ona skierowana przeciwko aktowi stosowania prawa (wyrokowi SO w Łodzi). Ponadto skarżący wniósł o uchylenie wyroków sądów I i II instancji, jak również o zasądzenie kosztów postępowania. Tak określony przedmiot skargi konstytucyjnej z oczywistych względów wykracza poza zakres uprawnień Trybunału Konstytucyjnego wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji i skutkuje odmową nadania jej dalszego biegu.

Nawet gdyby przyjąć, że skarżący, niezależnie od powyższej okoliczności, podniósł jednak naruszenie przez § 7 ust. 2 rozporządzenia art. 2 oraz art. 32 Konstytucji, to należy zwrócić uwagę, że skarga nie spełnia podstawowych przesłanek nadania jej dalszego biegu.

Skuteczność wniesienia skargi konstytucyjnej jest uzależniona od spełnienia określonych prawnie wymogów. Wynikają one w pierwszej kolejności z art. 79 ust. 1 i 2 Konstytucji, a ponadto z art. 46-49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Spełnienie wszystkich tych wymagań warunkuje możliwość merytorycznego rozpoznania zarzutów sformułowanych w skardze konstytucyjnej. W przeciwnym wypadku na etapie wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej konieczne jest wydanie postanowienia o odmowie nadania jej dalszego biegu. Przepisy Konstytucji oraz przepisy ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie dają podstaw do odstąpienia w konkretnych przypadkach od wskazanej wyżej zasady z uwagi na szczególny charakter sprawy.

Jednym z podstawowych obowiązków nałożonych przez ustawodawcę na skarżącego jest wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez unormowania zakwestionowane w skardze konstytucyjnej (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Brak wskazania takich praw, bądź też sformułowanie oczywiście bezzasadnych argumentów na poparcie tezy o ich naruszeniu, skutkować musi odmową nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trzeba przy tym podkreślić, że obowiązek precyzyjnego wskazania przez skarżącego podstawy wnoszonej skargi (naruszonych praw konstytucyjnych) wynika także z zasady wyrażonej w art. 66 ustawy o TK. Zgodnie z nią, Trybunał orzekając jest związany granicami wnoszonej skargi. Konsekwencją tego unormowania jest, z jednej strony – nałożenie na skarżącego obowiązku szczegółowego przedstawienia wzorca kontroli kwestionowanych przepisów, z drugiej zaś – niemożność zastąpienia w tym zakresie skarżącego przez działający z własnej inicjatywy Trybunał Konstytucyjny. W orzecznictwie dotyczącym skargi konstytucyjnej Trybunał akcentował też wielokrotnie, że prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku polegać musi nie tylko na wskazaniu przepisów konstytucyjnych – w ocenie skarżącego – naruszonych kwestionowaną regulacją, ale również na uprawdopodobnieniu postawionych zarzutów niekonstytucyjności. Prawidłowe określenie podstawy skargi powinno tym samym polegać na precyzyjnym, popartym merytoryczną argumentacją wyjaśnieniu istoty zarzutu ich niekonstytucyjności (art. 47 ust. 1 pkt 2-3 ustawy o TK).

W uzasadnieniu skargi będącej przedmiotem niniejszej oceny pełnomocnik skarżącego ograniczył się jedynie do zdawkowego stwierdzenia, że § 7 ust. 2 rozporządzenia jest niezgodny z art. 2 oraz art. 32 Konstytucji, gdyż poprzez niejasną w ocenie skarżącego treść narusza zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadę równości. Jednocześnie należy przypomnieć, że Trybunał Konstytucyjny zwracał wielokrotnie uwagę na ograniczoną dopuszczalność traktowania art. 2 oraz art.. 32 Konstytucji jako podstaw skargi konstytucyjnej. W świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego norma wyrażona w art. 32 Konstytucji tworzy prawo o szczególnym charakterze. W postanowieniu z 24 października 2001 r. (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225) Trybunał podkreślił, iż ma ono charakter prawa „drugiego stopnia” („metaprawa”), tzn. przysługuje w związku z konkretnymi normami prawnymi lub działaniami organów władzy publicznej, a nie w oderwaniu od nich – niejako „samoistnie”. Jeżeli te normy lub działania nie mają odniesienia do konkretnych określonych w Konstytucji wolności i praw, prawo do równego traktowania nie ma w pełni charakteru prawa konstytucyjnego, a to sprawia, że nie może być ono chronione za pomocą skargi konstytucyjnej. Art. 32 Konstytucji wyraża przede wszystkim zasadę ogólną, i dlatego winien być w pierwszej kolejności odnoszony do konkretnych przepisów Konstytucji, nawet jeżeli konstytucyjna regulacja danego prawa jest niepełna i wymaga konkretyzacji ustawowej. Także odwołanie się przez skarżącego do treści zasad wyrażonych w art. 2 Konstytucji, w tym zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, nie może być uznane za prawidłowe dopełnienie obowiązku wskazania naruszonych praw podmiotowych, chronionych skargą konstytucyjną. W orzecznictwie Trybunału wyrażony już został także i w tym kontekście pogląd podkreślający ograniczone zastosowanie art. 2 Konstytucji i wyinterpretowanych z niego zasad jako układu odniesienia do kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej. Jest to dopuszczalne w sytuacji precyzyjnego określenia, w zakresie jakiego prawa lub wolności, znajdujących swoją podstawę w przepisach konstytucyjnych, zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia (zob. postanowienie z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60).

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, odmówiono nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.