W skardze konstytucyjnej z 10 maja 2002 r. (data nadania w urzędzie pocztowym) skarżący – Syndyk Masy Upadłości Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Mięsnego w Zamościu – zakwestionował zgodność art. 12 ust. 1 ustawy z 31 stycznia 1989 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (dalej: zaskarżona ustawa) z art. 64 ust. 2 Konstytucji. Zdaniem skarżącego ustanowiony w zakwestionowanym przepisie obowiązek dokonywania wpłat z zysku na rzecz budżetu państwa przez przedsiębiorstwo państwowe postawione w stan upadłości stwarza uprzywilejowaną pozycję dla praw majątkowych Skarbu Państwa, co tym samym narusza konstytucyjną zasadę równej dla wszystkich ochrony tych praw.

Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Decyzją z 8 marca 2001 r. (nr PO.II.730/1/35/01), Urząd Skarbowy w Zamościu określił wobec Syndyka Masy Upadłości Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Mięsnego w Zamościu należne zobowiązanie z tytułu wypłat z zysku za 1997 r. Jako podstawę prawną zobowiązania organ skarbowy wskazał art. 12 ust. 1 zaskarżonej ustawy. Rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy decyzją Izby Skarbowej w Lublinie z 23 maja 2001 r. (nr ZP1/II-824/18/2001). Skarżący wniósł skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego na powyższą decyzję Izby Skarbowej. Wyrokiem z 1 lutego 2002 r. (sygn. akt I SA/Lu 754/01) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Urzędu Skarbowego. W uzasadnieniu orzeczenia sąd stwierdził, że ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa państwowego nie pociąga za sobą utraty przez nie podmiotowości prawnej, w tym prawnopodatkowej, ani też “przejścia” tej podmiotowości na syndyka masy upadłości. Syndyk zyskuje w związku z tym w postępowaniu podatkowym status strony, jednakże tylko w znaczeniu procesowym, nie zaś materialnym. W konkluzji Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że decyzje organów skarbowych określające obowiązek podatkowy, skierowane zostały do podmiotu nie będącego podatnikiem, co musiało skutkować stwierdzeniem ich nieważności.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje.

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone ma prawo wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. W świetle tego przepisu nie ulega więc wątpliwości, że legitymowanym do występowania ze skargą jest wyłącznie podmiot, wobec którego zastosowany został przez organy orzekające przepis zakwestionowany w skardze i którego konstytucyjne prawa lub wolności zostały w ten sposób naruszone. Dla konstrukcji skargi konstytucyjnej w prawie polskim charakterystyczne jest więc powiązanie legitymacji do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym z indywidualnym postępowaniem, w którym sąd albo organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych prawach lub wolnościach skarżącego. Konkretyzując zasady, na jakich dopuszczalne jest występowanie z tym środkiem prawnym, nałożył ustawodawca na skarżącego obowiązek załączenia do skargi wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia, z podaniem daty jego doręczenia, wydanego na podstawie zakwestionowanego aktu normatywnego (art. 47 ust. 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym). Uwzględniając wskazane wyżej uwarunkowania stwierdzić należy, że obowiązek ten dotyczy wyroków, decyzji lub innych rozstrzygnięć adresowanych do skarżącego, i z których podjęciem wiąże skarżący zarzut naruszenia przysługujących mu konstytucyjnych wolności lub praw.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego powyższe przesłanki nie zostały w niniejszej sprawie spełnione. W skardze konstytucyjnej, jako podmiot skarżący wskazany został bowiem Syndyk Masy Upadłości Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Mięsnego w Zamościu. Sformułowany przez skarżącego zarzut niekonstytucyjności art. 12 ust. 1 zaskarżonej ustawy koncentruje się natomiast na ochronie praw majątkowych przedsiębiorstwa postawionego w stan upadłości, nie zaś praw Syndyka masy upadłości tego przedsiębiorstwa. Na podkreślenie zasługuje w związku z tym pogląd wyrażony w uzasadnieniu wydanego w niniejszej sprawie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 lutego 2002 r., zgodnie z którym ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa państwowego nie powoduje “przejścia” podmiotowości prawnej tego przedsiębiorstwa na syndyka masy upadłości, który to syndyk nie zyskuje także w postępowaniu podatkowym statusu strony w znaczeniu materialnym. Uwzględniając powyższą okoliczność, za nieadekwatne względem postawionego w skardze zarzutu uznać tym samym należy załączone do niniejszej skargi konstytucyjnej orzeczenia. Ich adresatem był bowiem Syndyk masy upadłości przedsiębiorstwa, nie zaś podmiot, którego prawa miałyby być w niniejszym postępowaniu naruszone.

Należy także podkreślić, że załączone do sprawy decyzje Urzędu Skarbowego i Izby Skarbowej, oraz stwierdzający ich nieważność wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 lutego 2002 r. nie wskazują tym bardziej na naruszenie konstytucyjnych praw samego skarżącego – a więc Syndyka Masy Upadłości Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Mięsnego. Naruszenie konstytucyjnych praw lub wolności, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji winno mieć bowiem charakter rzeczywisty i aktualny, a nie jedynie potencjalny, wskutek zastosowania kwestionowanej regulacji w przyszłości. Usunięcie z obrotu prawnego decyzji określających zobowiązanie podatkowe skarżącego czyni zarzut naruszenia jego konstytucyjnych praw oczywiście bezzasadnym. Bez uprzedniego wskazania przez skarżącego aktu zastosowania zaskarżonego przepisu, powodującego takie naruszenie, nie jest zaś możliwe skuteczne zainicjowanie kontroli tego przepisu w trybie skargi konstytucyjnej.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.