W sporządzonej przez pełnomocnika skarżącego skardze konstytucyjnej zakwestionowana została zgodność z Konstytucją przepisu § 2 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 czerwca 1999 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia wysokości opłat za uprawnienia przewozowe w międzynarodowym transporcie drogowym, trybu ich wnoszenia oraz jednostek upoważnionych do ich pobierania (Dz. U. Nr 53, poz. 565; dalej: rozporządzenie). Zakwestionowanemu przepisowi rozporządzenia skarżący zarzucił niezgodność z art. 2 Konstytucji, mającą polegać na niezachowaniu przez prawodawcę należytego vacatio legis, naruszeniu zakazu wstecznego działania prawa, a także obowiązku ustanawiania przepisów chroniących tzw. interesy w toku.

Skargę konstytucyjną wniesiono w związku z postępowaniem, w którym wobec skarżącego wydane zostało orzeczenie sądowe oddalające jego powództwo o zapłatę skierowane wobec Skarbu Państwa – Ministra Infrastruktury. W wyroku z 23 marca 2006 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia (sygn. akt I C 124/05) stwierdził, że roszczenie skarżącego pozbawione było podstaw prawnych, sama zaś decyzja w sprawie koncesji na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego wydana została zgodnie z przepisami obowiązującymi w dacie jej podjęcia.

Postanowieniem z 9 stycznia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze dalszego biegu. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia stwierdził, że w skardze nie nastąpiło konieczne – w świetle prawnych przesłanek korzystania z tego środka ochrony – wskazanie jej podstawy, jaką stanowią konkretne podmiotowe prawa lub wolności znajdujące zakotwiczenie w przepisach Konstytucji. Za taką podstawę nie może być bowiem uznany art. 2 Konstytucji i wyrażone w nim tzw. standardy przyzwoitej legislacji, jeżeli odwołaniu do nich nie towarzyszy wskazanie konkretnych praw gwarantowanych przez ustrojodawcę. Tego rodzaju praw skarżący natomiast nie wskazał, poprzestając na sformułowaniu zarzutu niezgodności przepisu § 2 rozporządzenia z art. 2 Konstytucji.

Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego skierował pełnomocnik skarżącego. Zakwestionował w nim stanowisko Trybunału odnośnie dopuszczalności wykorzystywania art. 2 Konstytucji i wyrażonych w nim zasad, jako podstawy wnoszonej skargi konstytucyjnej. Zdaniem skarżącego sformułowane w skardze argumenty były wystarczające dla uznania, iż dopełniony został ustawowy wymóg wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności. W szczególności doprecyzowaniem tego sposobu było odwołanie się do wymogu dochowania należytego okresu vacatio legis, stanowiącego immanentną część formuły demokratycznego państwa prawnego. Skarżący szczegółowo wyjaśnił, na czym jego zdaniem polegało w kwestionowanym przypadku naruszenie powyższego wymogu. Podkreślił, iż swoje przekonanie o zasadności dokonania weryfikacji przepisu § 2 rozporządzenia w świetle art. 2 Konstytucji czerpał m.in. z wypowiedzi prasowych Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, w których podkreślono wielokrotne odwoływanie się w orzeczeniach TK do formuły państwa prawnego i wymogu vacatio legis (miało to miejsce już pierwszym wydanym przez ten organ rozstrzygnięciu).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zasadniczą przesłanką podjęcia przez Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnięcia o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej było stwierdzenie, że skarżący nie wskazał, jakie konkretne prawa podmiotowe, wyinterpretowane z treści przepisów Konstytucji, i w jaki sposób jego zdaniem zostały naruszone przez zakwestionowany przepis rozporządzenia. W tym zakresie Trybunał Konstytucyjny uznał za niewystarczające samoistne odwołanie się przez skarżącego do wymogów tzw. przyzwoitej legislacji, jaką stanowi powinność dochowania należytego vacatio legis oraz poszanowania tzw. interesów w toku. Jak to podkreślono w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, odwołaniu temu nie towarzyszyło niezbędne doprecyzowanie treści praw lub wolności, znajdujących swoje zakotwiczenie w przepisach konstytucyjnych, w odniesieniu do których niedochowanie powyższych wymogów doprowadziło do naruszenia statusu prawnego skarżącego.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego argumentacja zażalenia nie dostarcza argumentów podważających słuszność zaskarżonego postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Ponownie podkreślić należy, iż kontrola norm prawnych kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej wykazuje daleko idącą specyfikę w porównaniu do innych trybów postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Jednym z elementów wyróżniających tę procedurę jest kwestia specyficznie ujętego przez ustrojodawcę wzorca (układu odniesienia) służącego weryfikacji kwestionowanych przepisów. Wyłączną podstawą kontroli mogą być bowiem unormowania rangi konstytucyjnej, statuujące konkretne prawa lub wolności skarżącego. O ile więc w przypadku kontroli inicjowanej przez wnioski lub pytania prawne kierowane do Trybunału Konstytucyjnego jej wzorcem mogą być wszystkie przepisy Konstytucji, a więc także te, które nie wyrażają praw podmiotowych określonych kategorii adresatów, o tyle w przypadku skargi konstytucyjnej samo odwołanie się do norm konstytucyjnych nie jest jeszcze wystarczające dla prawidłowego określenia podstawy tego środka ochrony praw i wolności.

W zaskarżonym postanowieniu słusznie w związku z tym podkreślono, że samoistne odwołanie się w skardze do generalnych zasad wyrażonych w art. 2 Konstytucji (państwa demokratycznego, państwa prawnego, sprawiedliwości społecznej) nie oznacza jeszcze prawidłowego wypełnienia obowiązku, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Trybunał podkreślał już w swoim orzecznictwie, iż zwłaszcza w odniesieniu do zasady państwa prawnego i wywodzonych z jej treści standardów tzw. przyzwoitej legislacji (w tym m.in. wymogu zachowania vacatio legis czy też poszanowania tzw. interesów w toku), potraktowanie ich za układ odniesienia dla kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej możliwe jest dopiero w sytuacji doprecyzowania treści praw podmiotowych skarżącego, znajdujących także swoje konstytucyjne zakotwiczenie, naruszonych przez kwestionowaną regulację. O ile więc w przypadku wniosku lub pytania prawnego takie uzasadnienie zarzutów kierowanych wobec zaskarżanych przepisów uznane być może za wystarczające, o tyle w przypadku skargi konstytucyjnej nie spełnia ono wymogu prawidłowego określenia podstawy kontroli. Tylko w takiej też perspektywie za prawidłowe uznać można by argumenty skarżącego wskazujące na częstotliwość dokonywania przez Trybunał Konstytucyjny kontroli przepisów w świetle powyższych zasad ustrojowych. Dopóki bowiem z treści tych zasad nie wywiedzie skarżący przysługujących mu konkretnych praw podmiotowych, naruszonych kwestionowaną regulacją rozporządzenia, dopóty nie mogą być one uznane za wystarczającą i prawidłową podstawę skargi konstytucyjnej. W zaskarżonym postanowieniu słusznie natomiast stwierdzono, że tego rodzaju doprecyzowanie praw lub wolności nie nastąpiło.

Już tylko na marginesie niniejszego rozstrzygnięcia wyjaśnić należy, iż także wskazywane przez skarżącego pierwsze rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego nie może służyć jako argument na rzecz zasadności jego stanowiska. Dokonana wówczas weryfikacja konstytucyjności i legalności przepisów rozporządzenia, także w świetle wymogów należytego vacatio legis, dokonywana była w trybie kontroli inicjowanej wnioskiem, nie zaś skargą konstytucyjną (ten środek ochrony praw ustanowiony został dopiero w postanowieniach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r.).

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należy stwierdzić, iż Trybunał Konstytucyjny słusznie odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.