W skardze konstytucyjnej, sporządzonej przez pełnomocnika skarżącej, zakwestionowana została zgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej art. 146 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.; dalej: k.p.a.). Zaskarżonemu przepisowi k.p.a. skarżąca zarzuciła, że nie uwzględnia zasady sprawiedliwości społecznej, o której mowa w art. 2 Konstytucji, ponieważ przewlekłość rozpatrywania sprawy przez organy administracji publicznej ostatecznie decyduje o przekroczeniu terminu 5 lat, które to przekroczenie wyklucza stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnych oraz zwrot danej nieruchomości, mimo że strona nie miała wpływu na przebieg postępowania administracyjnego. Ponadto art. 146 § 1 k.p.a. „nie uwzględnia zasady równości wobec prawa, ponieważ w przypadku wznowienia postępowania w procesie cywilnym, przyjmuje się, że sprawa rozpatrywana jest powtórnie, a okres przedawnienia rozpoczyna bieg od dnia wydania orzeczenia o wznowieniu, natomiast w postępowaniu administracyjnym przyjmowana jest zasada oparta na art. 146 § 1 k.p.a., zgodnie z którą termin 5-letni wznowienia nie rozpoczyna od nowa sprawy, lecz jest terminem sztywnym, co ostatecznie różnicuje prawa stron przy tej samej instytucji wznowienia”. Skarżąca podniosła także, że art. 146 § 1 k.p.a., „ograniczając prawa strony do ochrony prawa własności i domagania się zwrotu zagarniętych bezprawnie przez Skarb Państwa nieruchomości (które to działania mają jednocześnie charakter wywłaszczenia), pozostawiając obywatelowi prawo do domagania się jedynie odszkodowania i to w nieokreślonym terminie”, narusza art. 21 ust. 2 oraz art. 64 Konstytucji. Niezależnie od powyższego skarżąca sformułowana także zarzut niezgodności kwestionowanego przepisu z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., a także z art. 223 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.).

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Wskutek wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z 2 kwietnia 2007 r. (nr GZ.rn-057-625-114/05) uchylił swoją wcześniejszą decyzję, a także: uchylił decyzję Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 17 września 1992 r. odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z 18 lipca 1950 r.; stwierdził nieważność opisanej wyżej decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie w odniesieniu do części działek wchodzących w skład nieruchomości „Wójtostwo i Młyn w Zgórznicy”; stwierdził także, iż decyzja Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie, w odniesieniu do pozostałej części działek, wydana została z naruszeniem prawa i jednocześnie odmówił w tej części stwierdzenia jej nieważności z powodu wystąpienia nieodwracalnych skutków prawnych. Wskutek skargi Miasta Stoczek Łukowski wskazana wyżej decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2 kwietnia 2007 r. (jak i decyzja ją poprzedzająca), wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 4 marca 2008 r. (sygn. akt IV SA/Wa 1149/07), zostały uchylone. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że organ administracji publicznej winien ograniczyć się do stwierdzenia wydania decyzji z 1992 r. z naruszeniem prawa. Wydanie decyzji w oparciu o art. 151 § 1 k.p.a. i uchylenie rozstrzygnięcia, mimo upływu terminu określonego w art. 146 § 1 k.p.a., musiało – zdaniem tegoż Sądu – skutkować stwierdzeniem, że zaskarżona decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi wydana została z naruszeniem przepisów prawa materialnego. Jednocześnie w wyroku sformułowano wskazówki co do dalszego postępowania, m.in. związane z koniecznością dokonania wnikliwej analizy złożonych w sprawie opinii i ekspertyz. Skarga kasacyjna skarżącej od opisanego wyżej orzeczenia została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 lipca 2009 r. (sygn. akt I OSK 889/08). W jego uzasadnieniu podkreślono zasadność sposobu obliczenia terminu przedawnienia, o którym mowa w art. 146 § 1 k.p.a.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wniesionej przez skarżącą skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, nie spełnia ona bowiem prawnych przesłanek korzystania z tego rodzaju środka ochrony.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, przedmiotem skargi konstytucyjnej uczynić można wyłącznie przepis ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego wydane zostało ostateczne orzeczenie naruszające konstytucyjne prawa lub wolności skarżącego. Precyzując zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie ze skargi konstytucyjnej, ustawodawca zastrzegł, że skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu przysługującej w danej sprawie drogi prawnej (art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).

Z okoliczności sprawy, w związku z którą wniesiona została analizowana skarga konstytucyjna, jednoznacznie wynika, że wymóg powyższy nie został spełniony. Następstwem wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 4 marca 2008 r. było bowiem nie tylko uchylenie decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ale także kontynuowanie postępowania administracyjnego w przedmiocie wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji Powiatowej Rady Narodowej w Lublinie.

Z treści zarzutów przedstawionych w skardze konstytucyjnej wynika jednoznacznie, że problem naruszenia konstytucyjnych praw i wolności wiąże skarżąca ze sprawą, której przedmiotem jest właśnie stwierdzenie nieważności wymienionej wyżej decyzji. Zarówno dotychczasowy przebieg postępowania, jak i treść wydanych w sprawie orzeczeń (decyzji administracyjnych i wyroków sądowych) świadczą o tym, że sprawa ta nie została zakończona wydaniem orzeczenia spełniającego wymogi wynikające z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK. W sytuacji dalszego prowadzenia postępowania nie można zatem przyjąć, aby dopuszczalne było poddanie art. 146 § 1 k.p.a. kontroli za pomocą skargi konstytucyjnej na tym etapie postępowania w sprawie skarżącej. Przedmiotem skargi konstytucyjnej nie może być bowiem unormowanie, którego stosowanie przez organy władzy publicznej nie doprowadziło jeszcze do wydania ostatecznego orzeczenia, wyczerpującego przysługującą w sprawie drogę prawną. Określając zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie ze skargi konstytucyjnej, ustawodawca nie przewidział żadnych wyjątków od powyższego wymogu. W sytuacji skarżącej oznacza to więc, że za „wyczerpanie drogi prawnej” nie może być uznane samo doprowadzenie do wydania prawomocnego wyroku przez Naczelny Sąd Administracyjny. Orzeczenie to zakończyło jedynie etap postępowania, którego przedmiotem była kontrola legalności (a w konsekwencji także uchylenie) decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W ten sposób skarżąca nie doprowadziła jednakże jeszcze do podjęcia ostatecznego orzeczenia, którego przedmiotem byłby jej wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji Powiatowej Rady Narodowej w Lublinie. A jak to już podkreślano, z tym właśnie rozstrzygnięciem związane są merytorycznie zarzuty sformułowane w skardze konstytucyjnej.

Wystąpienie przez skarżącą ze skargą konstytucyjną musi być więc uznane za przedwczesne, a przez to niezgodne z treścią art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.