W skardze konstytucyjnej z 24 grudnia 2008 r. zakwestionowana została zgodność art. 4798a § 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 w związku z art. 31 ust.3 i art. 32 ust. 1 Konstytucji. Skarżąca stoi na stanowisku, że przewidziany w kwestionowanej regulacji rygor odrzucania składanych przez profesjonalnego pełnomocnika pism procesowych dotkniętych uchybieniami formalnymi narusza konstytucyjne prawa do sądu oraz do zaskarżania orzeczeń zapadłych w pierwszej instancji. Zdaniem skarżącej skarżony przepis narusza również konstytucyjną zasadę równości wobec prawa.

Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny sprawy.

Postanowieniem z 3 kwietnia 2008 r. (sygn. akt XIV GNc 67/08/14) Sąd Okręgowy w Katowicach odrzucił sprzeciw skarżącej od nakazu zapłaty tego sądu z uwagi na niezałączenie odpisu sprzeciwu. Postanowienie to zostało zaskarżone zażaleniem, które Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił postanowieniem z 17 września 2008 r. (sygn. akt V ACz 519/08).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze nie może być nadany dalszy bieg, albowiem merytoryczne rozpatrzenie sformułowanych w niej zarzutów jest zbędne.

Kwestionowane przez skarżącego regulacje Kodeksu postępowania cywilnego były przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego w kontekście wskazanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli (z wyjątkiem art. 77 ust. 2 Konstytucji). Wyrokiem z 15 kwietnia 2009 r. Trybunał orzekł, że „art. 4798a § 5 zdanie drugie ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, dodany ustawą z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (…), w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewiduje, że sąd odrzuca zawierające braki formalne zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym oraz sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, wniesione przez przedsiębiorcę reprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego, bez uprzedniego wezwania do ich uzupełnienia, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 oraz z art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej” (SK 28/08, OTK ZU nr 4/A/2009, poz. 48).

We wskazanym wyżej wyroku Trybunał Konstytucyjny podniósł, że rygoryzm w zakresie formalnych warunków wniesienia zarzutów wpływa na prawo strony do zaskarżenia orzeczeń wydanych w pierwszej instancji. Strona pozwana w postępowaniu nakazowym i upominawczym w sprawach gospodarczych w razie popełnienia uchybień formalnych nie tylko nie ma możliwości przedstawienia sądowi swej argumentacji, ale również nie może zaskarżyć do sądu wyższej instancji orzeczenia wydanego z pominięciem zgłoszonej przez nią argumentacji. W przypadku odrzucenia zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty można bowiem podnosić jedynie argumenty odnoszące się do stwierdzonych przez sąd uchybień formalnych skutkujących decyzją o odrzuceniu pisma procesowego.

Artykuł 39 ust. l pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis był już przedmiotem kontroli zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia TK z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22). Trybunał Konstytucyjny stoi przy tym na stanowisku, że konieczność uwzględniania określonej w ustawie o TK przesłanki zbędności wydania orzeczenia uwidacznia się na każdym etapie postępowania inicjowanego skargą (por. postanowienie TK z 3 września 2007 r., Ts 94/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 75).

Jednocześnie należy podkreślić, że brak rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego w zakresie zgodności zaskarżonego przepisu z art. 77 ust. 2 Konstytucji nie stoi na przeszkodzie odmowie nadania skardze dalszego biegu, gdyż wyeliminowanie kwestionowanej regulacji z obrotu prawnego przywraca procedurze standard konstytucyjny.

Zważywszy, że przedmiot niniejszej sprawy jest zbieżny z materią, co do której Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się szczegółowo we wspomnianym wyroku z dnia 15 kwietnia 2009 r., należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wniesionej przez skarżącą z uwagi na zbędność orzekania.