W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 27 lutego 2005 r. pełnomocnik skarżącego wniósł o stwierdzenie, iż art. 2 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 8 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 122, poz. 1313) jest niezgodny z art. 2, art. 32 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji.

Wskazane powyżej przepisy poprzez zmianę terminologii: zwrot „pracował” zastąpiono terminem „był zatrudniony”, doprowadziły, w ocenie skarżącego, do naruszenia m.in.: wyrażonej w art. 32 Konstytucji zasady równości. Uzasadniając powyższą tezę, skarżący wskazuje, iż jest dyskryminowany, jako podmiot prowadzący przez pewien czas działalność gospodarczą i odprowadzający z tego tytułu składki na ubezpieczenie społeczne – którego to okresu pracy nie uwzględnia się na mocy kwestionowanej regulacji przy ustalaniu wymiaru emerytury – w porównaniu z innymi obywatelami, np. tymi, którzy opłacali składki na ubezpieczenie po 31 grudnia 1998 r., a którym to okres opłacania składek zalicza się do wysługi emerytalnej. Skarżący powołuje się ponadto na naruszenie zasady niedziałania prawa wstecz, poprzez pozbawienie go praw słusznie nabytych – na gruncie poprzedniego stanu prawnego przy ustaleniu wysokości emerytury brano pod uwagę okres każdej pracy zarobkowej. Ponadto zastosowanie zaskarżonego przepisu doprowadziło, zdaniem skarżącego, do naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego i do uzyskania pełnej emerytury z tytułu wykonywanej własnej działalności gospodarczej i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

Działając w oparciu o zaskarżony przepis, Zakład Emerytalno – Rentowy MSWiA decyzją z 2 lipca 2001 r. (nr W00 – 777/PO) odmówił skarżącemu naliczenia emerytury w wymiarze 75% podstawy wymiaru w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wyrokiem z 13 sierpnia 2003 r. Sąd Okręgowy w Warszawie (sygn. akt XIII – U – 5988/02) oddalił odwołanie wniesione od wskazanej decyzji, podnosząc w uzasadnieniu, że skarżący, prowadząc działalność gospodarczą, nie spełniał kryteriów zawartych w zaskarżonym przepisie. Apelacja wniesiona od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z 16 listopada 2004 r. (sygn. akt III AUa – 395/03), doręczonym skarżącemu 27 grudnia 2004 r.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 21 kwietnia 2005 r. wezwano skarżącego do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej poprzez wyjaśnienie, czy przedmiotem skargi jest art. 14 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 8 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 122, poz. 1313), czy też przedmiotem skargi jest przywołany w niej art. 2 ust. 1 pkt 1 i 4 wskazanej powyżej ustawy z 8 grudnia 2000 r. Ponadto wezwano o dokładne określenie, w jaki sposób art. 14 ust. 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (w zarządzeniu mylnie oznaczonym jako ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin) prowadzi do naruszenia wskazanych w skardze konstytucyjnych praw i wolności skarżącego.

W piśmie procesowym nadesłanym do Trybunału Konstytucyjnego 3 maja 2005 r. skarżący sprecyzował, iż przedmiotem skargi czyni art. 14 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 8 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 122, poz. 1313). Uzasadniając sposób naruszenia przez art. 14 ust. 4 zaskarżonej regulacji wskazanych w skardze praw konstytucyjnych, skarżący stwierdza ponownie, iż przepis ten poprzez zmianę terminu „praca” na termin „zatrudnienie” faktycznie ogranicza jego słusznie nabyte prawa, a także zasadę zaufania obywateli do stanowionego przez państwo prawa, zasadę sprawiedliwości społecznej, równego traktowania obywatela wobec prawa, a także zasadę przyzwoitej legislacji i wynikającej z niej zasadę określoności prawa przewidującą, że przepisy prawa muszą być sformułowane w sposób jasny i jednoznaczny.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi kwalifikowany środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie uwarunkowane zostało uprzednim spełnieniem szeregu przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Zgodnie ze wskazanymi powyżej regulacjami w trybie skargi konstytucyjnej można dochodzić ochrony tylko takich konstytucyjnych praw i wolności, do których naruszenia doszło na skutek wydania przez sąd lub organ administracji publicznej rozstrzygnięcia opartego na zaskarżonym przepisie. Tylko zatem przepis, który zdeterminował treść wydanego w sprawie rozstrzygnięcia w taki sposób, iż doprowadziło ono do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności, może stanowić przedmiot kontroli Trybunału Konstytucyjnego w trybie skargi konstytucyjnej.

Wskazanej powyżej przesłanki nie spełnia art. 14 ust. 4 zaskarżonego aktu normatywnego. Zgodnie z treścią tego przepisu „Ponowne ustalenie wysokości emerytury poprzez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów zatrudnienia lub ubezpieczenia następuje z uwzględnieniem pełnych miesięcy na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego, jeżeli emeryt pozostaje w ubezpieczeniu, chyba że w kwartale kalendarzowym ustało ubezpieczenie”. W ocenie Trybunału brak jest podstaw do przyjęcia, że przepis ten stanowił podstawę rozstrzygnięć odmawiających zaliczenia do wysługi emerytalnej okresu pracy w formie prowadzonej przez skarżącego działalności gospodarczej. Przepis ten reguluje tryb dokonywania ponownego ustalenia wysokości emerytury, który to tryb nie wpłynął na treść wydanych w sprawie, a dołączonych do skargi rozstrzygnięć. Teza ta znajduje potwierdzenie w uzasadnieniu orzeczeń sądowych, w których jako podstawę odmowy zaliczenia do wysługi emerytalnej okresu objętego ubezpieczeniem z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej podano niespełnienie przesłanek uzasadniających takie zaliczenie, a wynikających z art. 14 ust. 1 i 2 zakwestionowanej ustawy, nie zaś braki natury formalnej, wynikające z nieprzestrzegania wymogów określonych art. 14 ust. 4 tego aktu.

Także przedstawiony w piśmie procesowym sposób naruszenia wskazanych w skardze praw konstytucyjnych skarżącego przez art. 14 ust. 4 kwestionowanej ustawy uzasadnia twierdzenie, iż przepis ten nie kształtował sytuacji prawnej skarżącego w relewantnym z punktu widzenia wniesionej skargi zakresie. Naruszenie tych praw przez przedmiotową regulację wiąże skarżący bowiem z użyciem w miejsce terminu „praca” pojęcia „zatrudnienie”, które nie obejmuje swoim zakresem świadczenia pracy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Zauważyć jednakże należy, iż użycie tego zwrotu w art. 14 ust. 4 stanowi konsekwencję wprowadzenia go w poprzedzających tę normę przepisach (tj. przede wszystkim art. 14 ust. 1 i 2 ). Ponadto zaś trudno zasadnie twierdzić o jakiejkolwiek zmianie w zakresie terminologii w ramach kwestionowanego ust. 4, skoro norma wyinterpretowywana z tego przepisu została dopiero wprowadzona do zaskarżonego aktu ustawą nowelizującą z 8 grudnia 2000 r. Przed nowelizacją „istniał” wprawdzie art. 14 ust. 4, jednakże zawarta w nim norma zakodowana została w ust. 3 art. 14, który to przepis nie został zakwestionowany w trybie skargi konstytucyjnej, stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania. Dokonane powyżej ustalenia uzasadniają tym samym dodatkowo oczywistą bezzasadność przedstawionych w skardze zarzutów skierowanych przeciwko art. 14 ust. 4 kwestionowanej ustawy.

Biorąc powyższe pod uwagę, należało orzec jak na wstępie.