W skardze konstytucyjnej zarzucono, że art. 17a ust. 2 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2128 ze zm.) jest niezgodny z art. 2 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Postanowieniem z 13 kwietnia 2005 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, wskazując, że w sprawie nie została wyczerpana droga prawna. Ponadto Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że gdyby nawet uznać wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 16 marca 2004 r. za ostateczne rozstrzygnięcie w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643; dalej: ustawa o TK), to od jego doręczenia skarżącej do chwili złożenia skargi konstytucyjnej upłynęły ponad trzy miesiące.

W zażaleniu skarżąca wniosła o merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej. Skarżąca wskazała, że nie mogła wnieść kasacji, gdyż ustanowiony na jej wniosek pełnomocnik z urzędu odmówił sporządzenia kasacji. Należy więc zdaniem skarżącej przyjąć, że podjęła ona wszelkie środki celem wyczerpania drogi prawnej. Odnośnie do upływu terminu złożenia skargi skarżąca stwierdziła, że w myśl art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym złożenie wniosku o wyznaczenie pełnomocnika do sporządzenia skargi konstytucyjnej przerywa bieg trzymiesięcznego terminu, który biegnie od nowa z chwilą zawiadomienia wyznaczonego pełnomocnika o konieczności sporządzenia skargi konstytucyjnej. Przyjmując powyższą wykładnię, skarżąca twierdzi, że skarga została złożona w terminie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Rolą Trybunału nie jest dokonywanie oceny, czy w konkretnej sprawie skarga kasacyjna przysługiwała skarżącemu, czy też nie. Decyzję w tej sprawie podejmować mogą wyłącznie organy sądowe uprawnione do badania dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi kasacyjnej. W przeciwnym razie mogłoby to prowadzić do określania przez Trybunał Konstytucyjny ustawowych kompetencji Sądu Najwyższego. Spełnienie ustawowego wymogu wyczerpania drogi prawnej nie jest też uzależnione od woli pełnomocnika odnośnie do sporządzenia skargi kasacyjnej.

Trybunał Konstytucyjny stoi na stanowisku, że dla wyczerpania drogi prawnej w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym niezbędne jest uzyskanie przez osobę składającą skargę konstytucyjną bądź to merytorycznego orzeczenia Sądu Najwyższego podjętego po rozpoznaniu skargi kasacyjnej, bądź też orzeczenia sądu ustalającego brak podstaw do złożenia kasacji. Orzeczenie takie dopiero przesądza o tym, iż skarżący wyczerpał możliwe środki sądowej ochrony przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych. Jedynym wyjątkiem od powyższej zasady jest sytuacja, w której przepis ustawy expressis verbis wyłącza określoną kategorię spraw z zakresu skargi kasacyjnej. Należy podkreślić, iż w świetle obowiązujących przepisów wykluczone jest wniesienie skargi konstytucyjnej od takich wyroków, decyzji lub innych rozstrzygnięć, które stały się prawomocne lub ostateczne, dlatego tylko, że zainteresowany nie wykorzystał wszystkich dostępnych mu środków obrony w toku instancji w postępowaniu sądowym lub administracyjnym. Pogląd ten znajduje swój wyraz w utrwalonym orzecznictwie Trybunału (por. np. postanowienie z 23 czerwca 1998 r., Ts 37/98 OTK ZU nr 4/1998, poz. 60).

Ze względu na brak ostatecznego rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie można w ogóle stwierdzić spełnienia przesłanki złożenia skargi konstytucyjnej w ustawowym terminie. Na marginesie należy jedynie zauważyć, że art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) wskazuje, że skarga konstytucyjna może zostać wniesiona w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. W postępowaniu wstępnym przed Trybunałem Konstytucyjnym zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej może dojść do zawieszenia terminu do jej wniesienia. Przepis art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym stanowi, iż w wypadku wystąpienia przez skarżącego do sądu z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem wniesienia skargi konstytucyjnej, do czasu rozstrzygnięcia tego wniosku przez sąd nie biegnie termin przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy. Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego w tym przedmiocie w wyżej wymienionym okresie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ulega zawieszeniu (por. np. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 22 marca 1999 r., sygn. Ts 92/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 47; 4 lipca 2000 r., sygn. Ts 145/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 160). Dalszy bieg terminu następuje po doręczeniu pełnomocnikowi zawiadomienia o wyznaczeniu go celem sporządzenia skargi. Trafnie więc Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu przyjął, że nawet gdyby za ostateczne rozstrzygnięcie przyjąć wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, to należałoby uznać, że skarga konstytucyjna została złożona po terminie.