W skierowanej do Trybunału Konstytucyjnego 23 lutego 2001 r. skardze konstytucyjnej pełnomocnik z urzędu skarżącego zakwestionował zgodność art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. c) i art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tekst jednolity z 1997 r. Dz.U. Nr 142, poz. 950 ze zm.; dalej: ustawa o kombatantach) z art. 2, art. 9, art. 19, art. 30, art. 32 i art. 42 Konstytucji RP. Kwestionowanym przepisom ustawy o kombatantach zarzucono, iż zastosowana została w ich treści nieprecyzyjna przesłanka “zwalczania organizacji niepodległościowych”, ponadto dają one podstawę do stosowania mechanizmu zbiorowej odpowiedzialności, bez wskazania zawinienia konkretnej osoby.

Na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów ustawy o kombatantach - decyzjami Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych z 4 września 1997 r. i z 1 grudnia 1997 r. – pozbawiono skarżącego uprawnień kombatanckich. Wyrokiem z 13 października 1999 r. (doręczonym skarżącemu 1 grudnia 1999 r.) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę na powyższe rozstrzygnięcie Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. W związku z podjętymi wobec skarżącego decyzjami w przedmiocie pozbawienia uprawnień kombatanckich Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rybniku dokonał przeliczenia emerytury skarżącego (decyzja z 20 stycznia 2000 r.). Odwołanie skarżącego od powyższej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z 20 czerwca 2000 r. Oddalona została również apelacja skarżącego od tego orzeczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 28 grudnia 2000 r.).

Postanowieniem z 10 lipca 2001 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, iż zakwestionowane w skardze przepisy ustawy o kombatantach stanowiły normatywną podstawę wyłącznie dla rozstrzygnięć podjętych wobec skarżącego w przedmiocie pozbawienia uprawnień kombatanckich. Przepisy te nie były natomiast podstawą normatywną dla orzeczeń, na mocy których dokonano przeliczenia wysokości emerytury należnej skarżącemu. W związku z powyższym termin do wniesienia w niniejszej sprawie skargi konstytucyjnej, której przedmiotem uczyniono zakwestionowane przepisy ustawy o kombatantach, rozpoczął bieg od dnia doręczenia skarżącemu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 października 1999 r., oddalającego skargę skarżącego na decyzję Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Biorąc pod uwagę, że wyrok ten został doręczony skarżącemu 1 grudnia 1999 r., zaś skarga konstytucyjna skierowana została do Trybunału Konstytucyjnego 23 lutego 2001 r., stwierdzono przekroczenie dwumiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie niniejszej nie mogły znaleźć zastosowania unormowania dotyczące zawieszenia biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej (art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym), albowiem skarżący wystąpił do Sądu Rejonowego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu 16 lutego 2001 r., a więc już po upływie ustawowego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego wniósł pełnomocnik skarżącego. Podniósł w nim, iż skarżący otrzymał informację o obowiązku adwokackim już po upływie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, zaś brak zachowania tego terminu nie był przez skarżącego zawiniony. W zażaleniu nie zgłoszono żadnych zarzutów odnośnie przyjętej w zaskarżonym postanowieniu kwalifikacji prawnej orzeczeń wydanych w sprawie skarżącego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe.

Podstawową przesłanką odmowy nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu była – przeprowadzona w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – kwalifikacja orzeczeń wydanych w sprawie skarżącego. W tym zakresie w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo przyjęto, iż ostatecznym orzeczeniem wydanym w sprawie skarżącego na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów ustawy o kombatantach był wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 października 1999 r. Od dnia następującego po dniu doręczenia skarżącemu tego wyroku, tj. od 2 grudnia 1999 r. rozpoczął bieg ustawowy dwumiesięczny (na gruncie obowiązującego w ówczesnym brzmieniu art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym) termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Należy przy tym podkreślić, iż w treści zażalenia nie sformułowano żadnych argumentów przemawiających przeciwko takiej – podstawowej dla stwierdzenia dotrzymania przez skarżącego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej – kwalifikacji.

Odnosząc się do przedstawionego w zażaleniu wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej Trybunał Konstytucyjny pragnie odwołać się do poglądu utrwalonego w dotychczasowym orzecznictwie (por. postanowienia z: 15 lipca 1998 r., sygn. Ts 79/98, OTK ZU Nr 5/1998, poz. 87; 5 października 1999 r., sygn. Ts 74/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 206; 20 grudnia 1999 r., Ts 74/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 207; 11 września 2000 r., sygn. Ts 82/00, OTK ZU Nr 6/2000, poz. 251). Zgodnie z nim termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ma charakter terminu zawitego i nie podlega przywróceniu. Podkreślenia wymaga w związku z tym także nadzwyczajny charakter skargi konstytucyjnej jako środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw, skutkujący wyłączeniem zastosowania w tym zakresie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o możliwości przywrócenia terminu procesowego, w szczególności zaś art. 168 1 kpc.

Niezależnie od tego stwierdzić należy, iż przytoczone w treści zażalenia pełnomocnika skarżącego argumenty w żaden sposób nie usprawiedliwiają tak znacznego przekroczenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego wynikło ono przede wszystkim z błędnej kwalifikacji prawnej rozstrzygnięć wydanych w sprawie skarżącego i związanego z tym wadliwego obliczenia terminu do wystąpienia w niniejszej sprawie ze skargą konstytucyjną.

W tym stanie rzeczy, uznając postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2001 r. o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu za w pełni uzasadnione, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na to postanowienie, zaś wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej – pozostawić bez rozpoznania.