W skardze konstytucyjnej, sporządzonej przez pełnomocnika skarżącej – Marii Dasiewicz – zakwestionowano zgodność z Konstytucją
przepisów zawartych w trzech aktach normatywnych. Art. 170 oraz art. 217 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października
1934 r. – Prawo upadłościowe (dalej: p.u.), art. 369 oraz art. 536 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze
(dalej: p.u.n.), a także art. 270 pkt 3 oraz art. 459 pkt 3 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (k.s.h.)
skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 2 i art. 32 Konstytucji, statuującymi zasady państwa prawnego i równości wobec prawa.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującą sprawą. Postanowieniem z 14 lutego 2005 r. (sygn. akt U-36/98),
Sąd Rejonowy w Słupsku stwierdził ukończenie postępowania upadłościowego skarżącej, prowadzącej działalność gospodarczą pod
firmą „Akropol” Centrum Medycyny Naturalnej w Krzyni. Zażalenie skarżącej na powyższe orzeczenie zostało oddalone postanowieniem
Sądu Okręgowego w Słupsku (sygn. akt VII Gz 45/05). W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Okręgowy stwierdził, że w sprawie
skarżącej, na mocy art. 536 p.u.n., zastosowanie znajduje unormowanie art. 217 p.u. Podkreślił jednocześnie, że w treści rozporządzenia
z 1934 r. nie występuje instytucja „oddłużenia upadłego będącego osobą fizyczną”, która wprowadzona została dopiero przepisem
art. 369 p.u.n. Postanowienie to zostało doręczone skarżącej 16 maja 2005 r.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej
przez wyjaśnienie, w jakim zakresie przepisy zakwestionowane w skardze konstytucyjnej były podstawą prawną ostatecznego orzeczenia
wydanego w jej sprawie. Ponadto wezwano do wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącej, i w jaki sposób –
jej zdaniem – zostały naruszone przez przepisy stanowiące przedmiot wniesionej skargi, a także do dokładnego określenia daty
zwrócenia się przez skarżącą do Sądu Rejonowego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej.
W piśmie z 27 marca 2006 r. pełnomocnik skarżącej wyjaśnił, że na mocy art. 536 p.u.n. w sprawie skarżącej zastosowanie znalazły
przepisy p.u. Zdaniem skarżącej regulacja ta dotyczy również pozostałych zakwestionowanych w skardze przepisów p.u.n. oraz
k.s.h. W piśmie ponownie sformułowano zarzut naruszenia zasady równości wobec prawa wyjaśniając, iż kwestionowane unormowania
prowadzą do nierównego i dyskryminującego traktowania skarżącej w stosunku do innych przedsiębiorców, którzy mogą skorzystać
z dobrodziejstwa umorzenia zobowiązań po ukończeniu postępowania upadłościowego. Jednocześnie pełnomocnik poinformował, że
skarżąca zwróciła się do Sądu Rejonowego w Słupsku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej
8 sierpnia 2006 r. O osobie pełnomocnika wyznaczonego przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w Koszalinie skarżąca została powiadomiona
8 listopada 2005 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, realizowanej
przez eliminację z systemu prawnego przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia
sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego wolności lub prawa albo obowiązki skarżącego określone w Konstytucji.
Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka prawnego precyzuje ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym.
Zgodnie z art. 46 ust. 1 tej ustawy, skargę konstytucyjną wnosi się w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego
wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Z kolei w myśl art. 49 ust. 2 zd. 2 ustawy o TK, do czasu
rozstrzygnięcia przez sąd wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej
nie biegnie wskazany wyżej termin. Ponadto, w myśl art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, jednym z podstawowych obowiązków spoczywających
na osobie występującej ze skargą konstytucyjną jest wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób – jej
zdaniem – zostały naruszone przez przepisy zakwestionowane w skardze.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej wymogi powyższe nie zostały spełnione. Przede
wszystkim stwierdzić trzeba, iż skarga konstytucyjna wniesiona została po upływie ustawowego terminu do występowania z tego
rodzaju środkiem ochrony. Jak wynika z daty nadania skargi konstytucyjnej w urzędzie pocztowym, skarga konstytucyjna wniesiona
została 29 listopada 2005 r. Tymczasem ostateczne orzeczenie w sprawie, w związku z którą sformułowano skargę konstytucyjną
zostało doręczone skarżącej 16 maja 2005 r. Od tego dnia rozpoczął też bieg termin przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o
TK. Nawet więc uwzględniając okres od dnia 8 sierpnia 2005 r. (data zwrócenia się przez skarżącą z wnioskiem do Sądu Rejonowego
o ustanowienie pełnomocnika z urzędu) do dnia 8 listopada 2005 r. (data zawiadomienia skarżącej o osobie pełnomocnika z urzędu)
stwierdzić należy, iż skarga wniesiona została po upływie ustawowego terminu. Należy przy tym podkreślić, że – zgodnie z utrwalonym
już orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego – wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu nie anuluje upływu
okresu poprzedzającego złożenie wniosku. Wystąpienie z tego rodzaju wnioskiem nie powoduje bowiem przerwania biegu terminu,
o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, a jedynie jego zawieszenie (zob. np. postanowienie z 25 listopada 1998 r., sygn.
Ts 92/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 46).
Niezależnie od powyższej okoliczności, samoistnie przesądzającej o niedopuszczalności nadania skardze konstytucyjnej dalszego
biegu, stwierdzić należy, iż nie spełnia ona także innych przesłanek warunkujących korzystanie z tego środka prawnego. Zdaniem
Trybunału Konstytucyjnego, skarżąca nie dopełniła bowiem opisanego wyżej wymogu wskazania podstawy wnoszonej skargi, a więc
określenia, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób zostały naruszone przez zakwestionowane przepisy p.u.,
p.u.n. oraz k.s.h. Zarzut naruszenia art. 2 Konstytucji i wywodzonej z tego przepisu zasady państwa prawnego nie został przez
skarżącą w żaden sposób bliżej uzasadniony. Argumentacja skargi koncentruje się natomiast na zarzucie niezgodności kwestionowanych
przepisów z art. 32 Konstytucji i proklamowaną w nim zasadą równości wobec prawa. Należy w związku z tym zauważyć, iż w orzecznictwie
Trybunału Konstytucyjnego w sprawie skargi konstytucyjnej wskazywano już wielokrotnie na ograniczoną dopuszczalność uznawania
konstytucyjnej zasady równości za podstawę (wzorzec) wnoszonej skargi konstytucyjnej. Jest to możliwe wówczas, gdy skarżący
sprecyzuje w zakresie jakiej wolności lub jakiego prawa, znajdujących samodzielną podstawę w przepisach konstytucyjnych, zasada
ta doznała niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia (zob. postanowienia z: 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 47/98, OTK ZU nr
I(30)/1999, poz. 41; 17 czerwca 1998 r., sygn. Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59; 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 46/98, OTK
ZU nr I(30)/1999, poz. 39; 3 listopada 1998 r., sygn. Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10; 1 marca 2000 r., sygn. Ts 57/99,
OTK ZU nr 2/2000, poz. 72 oraz 24 października 2001 r., sygn. SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego
zarówno w uzasadnieniu samej skargi konstytucyjnej, jak i w piśmie mającym uzupełnić jej braki, nie nastąpiło tego rodzaju
konieczne doprecyzowanie rodzaju naruszonego prawa konstytucyjnego przysługującego skarżącej.
Należy ponadto stwierdzić, iż część zakwestionowanych w skardze przepisów (art. 170 p.u., art. 369 p.u.n., art. 270 pkt 3
oraz art. 459 pkt 3 k.s.h.) nie może być uznana za dopuszczalny przedmiot wniesionej skargi konstytucyjnej. Wbrew wyjaśnieniom
zawartym w piśmie uzupełniającym braki skargi, unormowania te nie były podstawą prawną ostatecznego orzeczenia wydanego w
sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną. To zaś – w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – jest warunkiem
koniecznym kwestionowania ich zgodności z Konstytucją w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym,
orzeka się jak w sentencji.