Skarżąca wniosła do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjną, w której domagała się zbadania zgodności art. 18 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408, ze zm., dalej: ustawa o z.o.z.) oraz § 53 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2001 r. w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej, sposobu jej prowadzenia oraz szczegółowych warunków jej udostępniania (Dz. U. Nr 88, poz. 966, ze zm., dalej: rozporządzenie MZ w s.r.d.m.) z art. 51 ust. 1 i ust. 3 oraz art. 68 ust. 1 Konstytucji. Na podstawie art. 18 ust. 3 pkt 1 ustawy o z.o.z. zakład opieki zdrowotnej udostępnia dokumentację medyczną osób korzystających ze świadczeń zdrowotnych zakładu pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. Zasady udostępniania określa szczegółowo § 53 rozporządzenia MZ w s.d.m., przewidujący, że dokumentacja indywidualna wewnętrzna, a dokumentacja zbiorcza jedynie w zakresie wpisów dotyczących pacjenta, jest udostępniana w sposób określony w art. 18 ust. 4a ustawy o z.o.z., na podstawie decyzji kierownika zakładu lub osoby przez niego upoważnionej. Odmowa wydania dokumentacji wymaga zachowania formy pisemnej oraz podania przyczyny. W przypadku wydania oryginałów dokumentacji w zakładzie należy pozostawić kopię lub pełny odpis wydanej dokumentacji. Przepis nie ma zastosowania w sytuacji, gdy zwłoka w wydaniu dokumentacji mogłaby narazić pacjenta na szkodę. Skarżąca zarzuca, że wynikający ze wskazanych przepisów zakaz udostępniania dokumentacji medycznej osobom innym niż wymienione, nawet w sytuacji, gdy ze względu na stan zdrowia i świadomości chorego w chwili przyjmowania do zakładu opieki zdrowotnej nie jest on w stanie wyrazić woli co do upoważnienia określonych osób, narusza art. 51 ust. 1 i ust. 3 Konstytucji. Przewiduje on zachowanie szczególnej formy dla ujawniania informacji dotyczących osoby, co – zdaniem skarżącej – można rozszerzyć na osoby najbliższe, a także – zagwarantowane w art. 68 ust. 1 – prawo do ochrony zdrowia. W szczególności skarżąca podnosi, że art. 51 ust. 1 Konstytucji zastrzega ustawową formę dla ujawniania informacji dotyczących osoby oraz prawa dostępu do dotyczących jej dokumentów urzędowych; zasady udostępniania dokumentacji medycznej zawarte w rozporządzeniu Ministra Zdrowia pozostają z tą normą w sprzeczności. Tak sformułowane zarzuty skarżąca podtrzymała w piśmie z 27 lutego 2007 r.

Syn skarżącej zmarł w Szpitalu Praskim pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego w Warszawie. Z zawiadomienia o przyjęciu do Instytutu Psychiatrii i Neurologii wynika, że pacjent upoważnił skarżącą i swoją siostrę do uczestniczenia w sprawie o jego ewentualne ubezwłasnowolnienie stosownie do treści art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 536, ze zm.), a także wskazał skarżącą oraz swoją siostrę jako osoby sprawujące nad nim opiekę. Po śmierci syna skarżąca zwróciła się do Szpitala Praskiego o udostępnienie jej dokumentacji medycznej syna, spotkała się jednak z odmową uzasadnioną brakiem upoważnienia jej przez chorego do wglądu do dokumentacji medycznej. Skargę o zobowiązanie Szpitala do udostępnienia (uzupełnienia) dokumentacji medycznej oddalił Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z 30 listopada 2004 r. (sygn. akt I SA 2585/03). Wyrokiem z 9 lutego 2006 r. (sygn. akt II OSK 692/05) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną skarżącej.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 24 kwietnia 2007 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, stwierdzając brak legitymacji skarżącej do wniesienia skargi konstytucyjnej w odniesieniu do podnoszonych przez nią naruszeń praw podmiotowych. Prawa te przysługiwały bowiem nie jej, lecz jej zmarłemu synowi, a skarga konstytucyjna została wniesiona na rzecz osoby trzeciej, a nie samej skarżącej.

Na to postanowienie skarżąca wniosła w dniu 14 maja 2007 r. zażalenie, zarzucając błąd w ocenie okoliczności faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia. Skarżąca powołuje się przede wszystkim na bezsporną okoliczność, iż została ona wskazana przez swojego syna jako osoba sprawująca nad nim opiekę oraz upoważniona do uczestniczenia w ewentualnym postępowaniu o jego ubezwłasnowolnienie. Podnosi ona, iż okoliczność ta, w braku innego upoważnienia, winna skutkować udostępnieniem skarżącej dokumentacji lekarskiej syna. Tym samym, zostały naruszone jej prawa i nie można jej odmawiać legitymacji do zaskarżenia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego odmawiającego jej wglądu do dokumentacji medycznej Andrzeja Grzybowskiego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie skarżącej nie jest zasadne. W pierwszej kolejności należy zauważyć, że skarga konstytucyjna nie stanowi kolejnego środka wzruszenia orzeczenia wydanego przez organ administracji lub sąd. Błędne są w tym zakresie stwierdzenia zawarte w zażaleniu odnoszące się do skargi konstytucyjnej wniesionej od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Uzyskanie ostatecznego orzeczenia w ramach drogi prawnej stanowi przesłankę badania przez Trybunał Konstytucyjny zgodności aktu normatywnego z Konstytucją oraz dowód, iż w obrocie funkcjonuje norma o zaskarżonej treści. Badanie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją nie stanowi prostego przedłużenia postępowania w sprawie, a art. 79 ust. 1 Konstytucji określa samodzielną legitymację do wniesienia skargi konstytucyjnej, przysługującą osobie, której konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone wskutek wydania orzeczenia na postawie zaskarżonego przepisu. Skarżąca w zażaleniu sama zauważa, że naruszone zostały prawa jej syna. Naruszenie jej praw ma polegać na odmowie udostępnienia jej dokumentacji lekarskiej syna, do czego była uprawniona – we własnym przekonaniu – na podstawie wskazania jej jako osoby sprawującej opiekę nad synem oraz upoważnienia jej do występowania w ewentualnym postępowaniu o jego ubezwłasnowolnienie i ze względu na brak upoważnienia do tego innej osoby. Tak sformułowany zarzut pozostaje bez związku z podnoszonymi w skardze konstytucyjnej zarzutami naruszenia prawa do dostępu do dotyczących obywatela urzędowych dokumentów i zbiorów danych, wynikającego z art. 51 ust. 1 oraz prawa do ochrony zdrowia chronionego przez art. 68 ust. 1 Konstytucji. Trybunał w związku z tym raz jeszcze podkreśla z całą mocą, że prawo określone w art. 51 ust. 3 Konstytucji przysługuje jedynie osobie, której urzędowe dokumenty i zbiory danych dotyczą. Może ona wykonywać to prawo również w ten sposób, że upoważni do wglądu, zgodnie z obowiązującymi przepisami, inne osoby. Norma ta nie daje natomiast podstaw do uzyskiwania informacji o członkach rodziny, czyniąc zainteresowanego jedynym dysponentem dokumentów i danych na jego temat. Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie jest, że zmarły syn skarżącej takiego upoważnienia wprost jej nie udzielił, jak też, że nie była ona jego przedstawicielem ustawowym, czyli osobą uprawnioną z mocy prawa (art. 18 ust. 3 pkt 1 ustawy o z.o.z.) do wykonywania za niego prawa do wglądu w dokumentację medyczną. Nie może być zatem mowy o tym, iż to prawo naruszone zostało w ten sposób, że osobie uprawnionej odmówiono możliwości wykonania konstytucyjnie zagwarantowanego prawa. Poza zakresem kompetencji Trybunału pozostaje natomiast rozstrzygnięcie kwestii, czy z innych oświadczeń zmarłego syna skarżącej nie wynika upoważnienie jej również do wglądu w jego dokumentację medyczną, a nie tylko do sprawowania opieki i udziału w ewentualnym postępowaniu o ubezwłasnowolnienie. Trybunał nie może badać, czy orzeczenia wydane w sprawie nie są wadliwe w odniesieniu do ustaleń faktycznych, nie jest bowiem sądem faktu, lecz sądem prawa.

Na marginesie Trybunał wskazuje, że skarżąca może zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich na podstawie art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001 r., Nr 14, poz. 147, ze zm.) wskazując na naruszenie praw i wolności jej syna. W przypadku podjęcia sprawy Rzecznik ma prawo domagać się wydania dokumentacji medycznej zmarłego, a zakład opieki zdrowotnej zobowiązany jest nie tylko do współdziałania i udzielenia pomocy, lecz także do udostępnienia dokumentacji (art. 18 ust. 3 pkt 5 ustawy o z.o.z.). W przypadku, gdy w opinii skarżącej istnieją podstawy do wszczęcia postępowania przez prokuratora, może ona zwrócić się także do niego z odpowiednim wnioskiem. Zakład opieki zdrowotnej ma obowiązek udostępnić prokuratorowi dokumentację medyczną w związku z prowadzonym przez niego postępowaniem (art. 18 ust. 3 pkt 4 ustawy o z.o.z.)

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.