W skardze konstytucyjnej z 29 grudnia 2005 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 221 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.s.a.) oraz § 5 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193) z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.

Skarżący zarzucił naruszenie art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji polegające na zamknięciu drogi do dochodzenia swoich praw na drodze sądowej oraz prawa do rozpatrzenia sprawy przez właściwy sąd poprzez pozbawienie go możliwości uiszczenia wpisu stałego od skargi kasacyjnej na wezwanie sądu wówczas, gdy jest zastępowany przez adwokata lub radcę prawnego. Nałożenie obowiązku uiszczania opłaty w sposób określony w ustawie jest zdaniem skarżącego nadmiernym utrudnieniem ograniczającym ochronę praw. W przekonaniu skarżącego treść zaskarżonego przepisu art. 221 p.s.a. utrudnia lub wręcz uniemożliwia obywatelowi dochodzenie roszczeń i praw przed sądem administracyjnym. Skarżący podniósł również zarzut niezgodności przepisu § 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: rozporządzenie w sprawie opłat) z art. 230 § 2 i art. 221 p.s.a. Wskazał, że zaskarżony przepis § 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie opłat narusza także art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji, ponieważ niejasność związana z jego interpretacją prowadzi do zamknięcia drogi sądowej.

Postanowieniem z 8 maja 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał wskazał, że charakter i wymogi wnoszenia skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym określają szczegółowo przepisy art. 219, art. 221 oraz art. 230 i art. 231 p.s.a. Podstawą taką nie jest natomiast zaskarżony przepis § 5 ust. 2 rozporządzenia, albowiem odnosi się on jedynie do skargi wnoszonej przez adwokata lub radcę prawnego do sądu I instancji, nie zaś do skargi kasacyjnej. Zaskarżony przepis nie był więc podstawą wydania ostatecznego orzeczenia o prawach i wolnościach konstytucyjnych skarżącego, o czym przekonują także załączone do skargi orzeczenia WSA i NSA. Trybunał podkreślił ponadto, że formułowany przez skarżącego zarzut niezgodności przepisu § 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie opłat z przepisami art. 221 i art. 230 § 2 p.s.a. nie może być przedmiotem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Zakres tej kontroli określa bowiem jednoznacznie art. 79 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym Trybunał Konstytucyjny bada jedynie zgodność z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego orzeczono ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego.

Trybunał uznał za oczywiście bezzasadny zarzut ograniczenia możliwości dochodzenia praw skarżącego na drodze sądowej oraz prawa do rozpatrzenia sprawy przez właściwy sąd poprzez pozbawienie go możliwości uiszczenia na wezwanie wpisu stałego wówczas, gdy jest zastępowany przez adwokata lub radcę prawnego uznając, że wprowadzenie określonych w przedmiotowej ustawie wymogów skargi kasacyjnej oraz sposobu uiszczania opłat za wniesienie skargi kasacyjnej nie możne być uznane za nadmierne utrudnienie dostępu do dwuinstancyjnego postępowania. Przekonuje o tym jednoznacznie fakt istnienia przymusu adwokacko-radcowskiego dla sporządzenia skargi kasacyjnej, który ma na celu zapewnienie skarżącemu możliwości skutecznego wniesienia środka odwoławczego, ze względu na jego rygorystyczny charakter. Uchybienie przez pełnomocnika skarżącego warunkom skargi kasacyjnej, poprzez brak uiszczenia wpisu od tej skargi, wynikające z niewłaściwego zastosowania przepisu art. 219 § 2 p.s.a., nie może w sposób oczywisty uzasadniać zarzutu naruszenia prawa strony do zaskarżenia orzeczenia sądu I instancji. Za oczywiście bezzasadny uznał Trybunał także zarzut niezgodności zaskarżonego przepisu art. 221 p.s.a. ze wskazanymi w skardze konstytucyjnej wzorcami kontroli. Przepis ten wskazuje jedynie konsekwencje wniesienia nieopłaconego pisma procesowego, nie określa zaś dopuszczalnych sposobów ani zasad uiszczania opłat od wnoszonej przez stronę w postępowaniu administracyjnym skargi kasacyjnej, z czym wiąże się istota zarzutów skarżącego. Ponadto Trybunał wskazał, że postanowieniem z 7 marca 2006 r. (sygn. SK 11/05) wydanym w innej sprawie, Trybunał Konstytucyjny uznał, iż art. 221 p.s.a. jest zgodny z art. 45 ust. 1 oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji, co niezależnie od wskazanych powyżej podstaw stanowiło również samodzielną przesłankę do stwierdzenia zbędności orzekania w sprawie. W tym samym orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny uznał, że § 5 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193) jest niezgodny z art. 221 ustawy powołanej w punkcie 1 oraz z art. 2 Konstytucji.

Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego. Skarżący raz jeszcze wskazał na zaskarżone przepisy jako podstawę ostatecznego orzeczenia o jego prawach i wolnościach. Wskazał też ponownie na ich sprzeczność prowadzącą do dowolności interpretacji przyjmowanej przez sądy i faktycznego wykluczenia możliwości dochodzenia praw w postępowaniu przed sądem, w którym strona jest zastępowana przez adwokata lub radcę prawnego. Skarżący podniósł, że zgodnie z art. 25 pkt 1 ust. 3a ustawy o Trybunale Konstytucyjnym przedmiotem rozpoznania sprawy może być akt prawny o randze rozporządzenia, pod względem jego zgodności z Konstytucją i ustawą, na podstawie której został wydany.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w przedmiotowym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.

Zarzuty sformułowane w zażaleniu stanowią w istocie częściowe powtórzenie stanowiska skarżącego zawartego w skardze konstytucyjnej, zastosowanie znajdują więc w tym zakresie uwagi sformułowane przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu. Trybunał w zaskarżonym postanowieniu wskazał podstawy i uzasadnienie dla odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej w zakresie wszystkich podniesionych zarzutów. Trybunał słusznie wskazał na bezzasadność podnoszonych zarzutów, niedopuszczalność, a także zbędność orzekania ze względu na wcześniejsze orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego.

Odnieść należy się jednak pokrótce do zarzutów skarżącego odnoszących się do kompetencji Trybunału do orzekania w trybie skargi konstytucyjnej o zgodności aktu prawnego o randze rozporządzenia z ustawą. Zarzuty skarżącego, formułowane w tym zakresie, oparte są w istocie na niezrozumieniu instytucji skargi konstytucyjnej, jako szczególnego środka ochrony wolności i praw jednostki. Instytucja ta wprowadzona została dla ochrony wolności i praw jednostki i, jak wskazuje na to orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, celom tym skutecznie służy. Należy jednak pamiętać, że treść art. 79 ust. 1 Konstytucji wyznacza w sposób jednoznaczny zakres jurysdykcji Trybunału w sprawach ze skargi konstytucyjnej. Zgodnie zaś z tym przepisem Trybunał jest władny do orzekania w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Tym samym niedopuszczalna jest w tym trybie kontrola zgodności aktu normatywnego o randze rozporządzenia wyłącznie z aktem ustawowym.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.