W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 24 lipca 2008 r. skarżąca zarzuciła art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291) sprzeczność z art. 2 oraz art. 32 Konstytucji.

Decyzją z 30 sierpnia 2007 r. (znak: GZU/M-5745 HAJ GZU/M-49/2007) KRUS przyznał skarżącej zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia dziecka w wysokości 3,5-krotnej wysokości emerytury podstawowej na każde dziecko. Odwołanie od powyższej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Rejonowego – Sądu Pracy w Białymstoku, VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 5 grudnia 2007 r. (sygn. akt VI U 509/07). Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 22 kwietnia 2008 r. (sygn. akt V Ua 12/08) oddalił apelację wniesioną od rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego.

Z wydaniem przytoczonych powyżej rozstrzygnięć wiąże skarżąca naruszenie zasady sprawiedliwości społecznej oraz zasady równości. Naruszenia powyższych zasad upatruje skarżąca w fakcie przyznania przez zaskarżony przepis zasiłku macierzyńskiego w „zwykłej” wysokości osobie podlegającej rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu i prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, która zobowiązana jest do opłacania podwójnej składki na ubezpieczenie społeczne. Prowadzi to do równego traktowania podmiotów nierównych. Zdaniem skarżącej, osoby płacące podwójne składki powinny uzyskiwać świadczenie w podwójnej wysokości; sytuacja, w której wysokość zasiłku macierzyńskiego nie odzwierciedla faktu opłacania podwójnej składki na ubezpieczenie społeczne oznacza dyskryminację i naruszenie zasady wynikającej z art. 32 ust. 2, a także naruszenie zasady sprawiedliwości społecznej.

Postanowieniem z 17 października 2008 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, wskazując w uzasadnieniu, że skarżąca nie wskazała konstytucyjnej wolności ani konstytucyjnego prawa o charakterze podmiotowym, których ochrony chciałaby dochodzić w trybie skargi konstytucyjnej. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zarówno art. 2, jak i art. 32 Konstytucji nie stanowią źródła konstytucyjnych praw podmiotowych, których ochrony można by dochodzić w trybie skargi konstytucyjnej.

W zażaleniu z 5 listopada 2008 r. złożonym na powyższe postanowienie skarżąca wniosła o uwzględnienie zażalenia i skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawę. W uzasadnieniu wskazała, że podstawą postanowienia sędziego Trybunału o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej mogą być tylko przepisy proceduralne, czyli art. 36 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Braki formalne zdefiniowane zostały – zdaniem skarżącej – w art. 47 ust. 1pkt 1-3 ustawy, przy czym pkt 2 tego ustępu, „czyli wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone jedynie w zakresie przytoczenia naruszenia praw i sposobu tych naruszeń”. Kwestia uzasadnienia jest już sprawą materialną. Zdaniem skarżącej ustawa wyraźnie oddziela wymagania formalne od wymogów materialnych; w przypadku tych ostatnich wskazuje tylko na dopuszczalność „eliminacji” skarg oczywiście bezzasadnych. W dalszej części zażalenia skarżąca wskazuje, jakie muszą być spełnione przesłanki, aby skarga została uznana za oczywiście bezzasadną, podnosząc jednocześnie, iż zaskarżone postanowienie w „żadnym miejscu nie wykazuje, iż skarga jest oczywiście bezzasadna (…). Nie ma żadnej polemiki merytorycznej a jedynie wskazanie, że pełnomocnik nie wykonał zobowiązania nałożonego uprzednio na niego.” Skarżąca wykazuje dalej, że sędzia nie zajął żadnego stanowiska wobec przytoczonej argumentacji, podając tylko, że jest ona niewystarczająca.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania było niewskazanie konstytucyjnej wolności lub konstytucyjnego prawa o charakterze podmiotowym, którego ochrony skarżąca chciałaby dochodzić w trybie wniesionej skargi. Wymóg wskazania prawa lub wolności konstytucyjnej wynika bezpośrednio z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym.

Skarżąca we wniesionej skardze powołała się na naruszenie art. 2 i art. 32 Konstytucji, które to przepisy – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego – nie stanowią źródła konstytucyjnych praw o charakterze podmiotowych; naruszenie wywodzonych z nich zasad przedmiotowych może uzasadniać wniesienie skargi konstytucyjnej, ale tylko w przypadku w którym wskaże się konstytucyjne prawo podmiotowe lub konstytucyjną wolność, która na skutek naruszenia tych zasad doznała uszczerbku. Zaznaczyć należy, że we wniesionym zażaleniu skarżąca nie zakwestionowała przytoczonego powyżej stanowiska Trybunału Konstytucyjnego.

Nie budzi wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, iż podstawą odmowy nadania skardze dalszego biegu – wbrew temu, co wywodzi skarżąca we wniesionym zażaleniu – nie była oczywista bezzasadność wysuniętych w niej zarzutów. Trybunał nie zajmował się merytoryczną oceną przedstawionego w skardze uzasadnienia tezy, zgodnie z którą zaskarżony przepis narusza art. 2 i art. 32 ust. 2 Konstytucji.

Raz jeszcze podkreślić należy, że wynikający z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wymóg wskazania naruszonego konstytucyjnego prawa lub konstytucyjnej wolności ma charakter bezwzględny. Jeżeli skarżący nie wskaże tej wolności lub tego prawa, brak jest podstaw do rozpoznania skargi konstytucyjnej. Odmowa kontroli zaskarżonych przepisów w trybie skargi konstytucyjnej ze względu na niespełnienie wymaganych prawem przesłanek nie oznacza jednakże, iż Trybunał zakwestionował jednocześnie zasadność podniesionych zarzutów. Niewskazanie w skardze konstytucyjnej wolności lub konstytucyjnego prawa o charakterze podmiotowym stanowi brak formalny skargi uniemożliwiający przekazanie jej do merytorycznego rozpoznania. Analiza w takiej sytuacji wniesionego środka pod kątem zasadności przedstawionych w nim zarzutów staje się bezpodstawna.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznał, że odmowa nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej postanowieniem z 17 października 2008 r. była uzasadniona i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.