W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 29 stycznia 2007 r. skarżący zarzucił, iż art. 126 § 2 w zw. z art. 130 § ust. 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) oraz art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.; dalej: u.o k.s.c.) są niezgodne z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.

W opinii skarżącego wynikający z zaskarżonego art. 126 § 2 k.p.c. obowiązek oznaczenia m.in. miejsca zamieszkania stron w pierwszym piśmie w sprawie narusza prawo do sprawiedliwego rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy sąd, a wręcz zamyka drogę do dochodzenia na drodze sądowej naruszonych wolności lub praw. Skarżący wskazuje, że w świetle przepisów k.p.c. o doręczeniach w pełni wystarczające jest podanie miejsca, w którym pozwany prowadzi działalność zarobkową, natomiast uzyskanie od stosownego organu informacji adresowej, zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych, jest znacznie utrudnione lub wręcz niemożliwe, wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty, a czas oczekiwania znacznie przekracza siedmiodniowy termin przewidziany dla uzupełnienia braków formalnych pisma procesowego. Nawet możliwość ponownego wniesienia zwróconego pozwu łączy się z naruszeniem prawa, grozi bowiem przedawnieniem się dochodzonego roszczenia. Skarżący wskazał, iż zarządzeniem z 18 maja 2006 r. (sygn. akt I C 204/06) Przewodniczący I Wydziału Sądu Okręgowego w Lublinie zarządził zwrot pozwu wniesionego przez skarżącego ze względu na nieuzupełnienie w terminie braku formalnego pisma polegającego na braku wskazania adresu zamieszkania pozwanego. Postanowieniem z 26 czerwca 2006 r. (sygn. akt I C 204/06) Sąd Okręgowy w Lublinie zwolnił skarżącego od opłaty od zażalenia, zaś postanowieniem z 14 sierpnia 2006 r. ten sam Sąd odrzucił wniosek o zwolnienie od opłaty podstawowej i odrzucił nieopłacone zażalenie.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 2 października 2007 r. odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie art. 126 § 2 w zw. z art. 130 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.). W ocenie Trybunału ze względu na odrzucenie zażalenia na zarządzenie o zwrocie pozwu skarżący nie spełnił przesłanki wyczerpania drogi prawnej. Pozbawiona doniosłości prawnej jest okoliczność, że odrzucenie zażalenia uzasadnione było nieuiszczeniem przez skarżącego opłaty podstawowej, której – ze względu na okoliczności życiowe – nie był w stanie ponieść.

W zażaleniu wniesionym na to postanowienie skarżący podniósł, iż wstępna kontrola skargi konstytucyjnej powinna uwzględniać specyfikę postępowania w sprawie, w związku z którą została wniesiona skarga konstytucyjna. Ponownie podkreślił, iż sytuacja życiowa, w której się znalazł (osadzenie w zakładzie karnym, brak pracy, ciążące na nim obowiązki alimentacyjne) wykluczała możliwość uzyskania przez niego środków pozwalających na wniesienie opłaty podstawowej. Okoliczności te, w jego ocenie, powinny zostać uwzględnione przez Trybunał przy ocenie przesłanek dopuszczalności sporządzonej przez niego skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Trybunał w niniejszym składzie podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Niewyczerpanie drogi prawnej w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK stanowi przeszkodę formalną, uniemożliwiającą nadanie skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Konstytucja w art. 79 ust. 1 nadaje bowiem skardze konstytucyjnej charakter szczególnego środka ochrony praw i wolności. Skorzystanie z tego środka dopuszczalne jest dopiero wówczas, gdy mimo wykorzystania przez skarżącego przysługujących mu zwyczajnych środków ochrony prawnej doszło do naruszenia jego praw lub wolności określonych w Konstytucji. Zaniechanie wniesienia zwyczajnego środka prawnego, bez względu na przyczyny, które do tego doprowadziły, czyni niemożliwym skorzystanie ze środka o charakterze nadzwyczajnym. Trybunał podtrzymuje stanowisko, w myśl którego w postępowaniu w sprawie wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej nie jest możliwe uwzględnienie indywidualnej sytuacji życiowej skarżącego. Poza zakresem kompetencji Trybunału pozostaje bowiem ocena okoliczności faktycznych, które uniemożliwiły skarżącemu skorzystanie z przysługującej mu drogi prawnej. Do ich rozpatrzenia powołane są wyłącznie sądy powszechne, rozstrzygające w przedmiocie zwolnienia od ponoszenia kosztów sądowych. Trybunał zwraca przy tym uwagę, że art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, przewidujące obowiązek wniesienia opłaty podstawowej, których zastosowanie skutkowało odrzuceniem zażalenia skarżącego, zostały wprawdzie uchylone, lecz nadal nie zostało obalone domniemanie ich zgodności z Konstytucją obejmujące okres ich obowiązywania. Poza sporem pozostaje fakt, że zarządzenie w przedmiocie zwrotu pozwu z powodu określonych braków formalnych mogło, zgodnie z przepisami k.p.c., zostać zaskarżone zażaleniem, które jednak, z przyczyn formalnych leżących po stronie skarżącego nie zostało merytorycznie rozpoznane.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.