W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 6 października 2007 r. skarżący zarzucił niezgodność art. 204 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934 r. – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512, ze zm.) w zw. z art. 284 oraz art. 11 ust. 3 i art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117, ze zm.) w zw. z art. 476 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zw. z art. 183c § 1 i § 2, art. 78 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) z art. 2, art. 24 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.

W ocenie skarżącego zaskarżone przepisy, wprowadzając normę, zgodnie z którą do należności za pracę nie zalicza się należności pracowników – twórców, a sprawa o wynagrodzenie za pracowniczy projekt wynalazczy nie jest sprawą z zakresu prawa pracy, o której mowa w art. 476 § 1 pkt 1 k.p.c., pozbawiają takich pracowników ochrony prawnej. Zaskarżone regulacje stanowią przyzwolenie nierównego traktowania podmiotów posiadających tę samą cechę relewantną, jaką jest status pracownika. Równocześnie, zdaniem skarżącego, zaskarżone przepisy stanowią naruszenie konstytucyjnej zasady ochrony pracy.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego. W okresie od 1 marca do 31 maja 2003 r. skarżący był pracownikiem przedsiębiorstwa państwowego. Świadczył pracę kolejno na stanowiskach: zastępcy głównego technologa, głównego technologa, zastępcy dyrektora ds. techniczno-produkcyjnych, specjalisty ds. kooperacji oraz kierownika linii produktów. W związku z postępowaniem upadłościowym wobec pracodawcy, skarżący do listy wierzytelności zgłosił wierzytelność w kwocie 50.965,90 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie przez pracodawcę ze wzoru użytkowego nr 57617 oraz wierzytelność w kwocie 41.517,04 zł (z odsetkami w wysokości 23.139,90 zł) tytułem wynagrodzenia za korzystanie z patentu nr 171729 oraz wzoru użytkowego nr 58938.

Postanowieniem z 4 listopada 2005 r. sędzia – komisarz zakwalifikował wierzytelność skarżącego do VI kolejności zaspokojenia z masy upadłości. Wniesiony na to postanowienie sprzeciw został 24 lutego 2006 r. (sygn. akt X U 66/06) oddalony przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy. Postanowieniem z 31 maja 2006 r. (sygn. akt XXIII GZ 175/06) Sąd Okręgowy w Warszawie – XXIII Wydział Gospodarczy-Odwoławczy oddalił zażalenie skarżącego na postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy. Po otrzymaniu w dniu 27 lutego 2007 r. powyższego postanowienia skarżący złożył w Trybunale Praw Człowieka skargę przeciwko Polsce. Skarga została zarejestrowana pod nr 11134/07.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 3 grudnia 2007 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej poprzez: wskazanie daty doręczenia skarżącemu postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie – XXIII Wydział Gospodarczy-Odwoławczy z 31 maja 2006 r. (sygn. akt XXIII GZ 175/06); wskazanie daty wystąpienia przez skarżącego do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy – Wydział I Cywilny z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu; dokładne określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej – zgodnie z przesłankami warunkującymi jej dopuszczenie do rozpoznania wyrażonymi w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, w szczególności poprzez wskazanie przepisu, z którym skarżący wiąże naruszenie konstytucyjnych praw i wolności; wskazanie, jakie wolności lub prawa konstytucyjne zostały naruszone oraz wskazanie sposobu naruszenia wolności lub praw.

Pismem nadanym 18 grudnia 2007 r. pełnomocnik skarżącego odniósł się do braków formalnych skargi konstytucyjnej.

Jednocześnie, wraz ze skargą konstytucyjną, skarżący wniósł o przywrócenie terminu do wniesienia tego środka ochrony praw i wolności.

Trybunał konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wystąpić ze skargą konstytucyjną, kwestionując w niej przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o prawach lub wolnościach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zasady korzystania z tego środka prawnego precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 46 ust. 1 tej ustawy, skargę konstytucyjną wnieść można po wyczerpaniu przez skarżącego przysługującej w sprawie drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Termin ten ogranicza w czasie możność dokonania czynności proceduralnej, niezbędnej (choć niewystarczającej) do wywołania skutku materialnoprawnego w postaci stwierdzenia niezgodności zaskarżonego przepisu z Konstytucją. Naruszenie tego terminu wyłącza możliwość merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej. Art. 48 ust. 2 ustawy o TK przewiduje ponadto, że w razie niemożności poniesienia kosztów pomocy prawnej, skarżący może zwrócić się do sądu rejonowego, właściwego dla jego miejsca zamieszkania, o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku nie biegnie trzymiesięczny termin przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Równocześnie należy podkreślić, że wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu powoduje jedynie zawieszenie terminu złożenia skargi konstytucyjnej (zob. postanowienie TK z 25 listopada 1998 r., Ts 92/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 46).

W przypadku skarżącego orzeczeniem prawomocnym, a więc takim, od którego nie przysługują już zwykłe środki odwoławcze, jest postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie – XXIII Wydział Gospodarczy-Odwoławczy z 31 maja 2006 r. (sygn. akt XXIII GZ 175/06), które zostało doręczone skarżącemu w dniu 4 września 2006 r. Od daty doręczenia tego rozstrzygnięcia należy więc liczyć początkowy bieg trzymiesięcznego terminu do złożenia skargi konstytucyjnej. Tymczasem skarżący wystąpił z wnioskiem do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy – X Wydział Gospodarczy (sądu niewłaściwego miejscowo) o ustanowienie pełnomocnika celem sporządzenia skargi konstytucyjnej dopiero w dniu 23 listopada 2006 r., a więc tuż przed końcem terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. W związku z tym, że wystąpienie przez skarżącego z powyższym wnioskiem powoduje jedynie zawieszenie biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej należy stwierdzić, iż odwieszenie biegu tego terminu nastąpiło z chwilą ustanowienia przez sąd (Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy I Wydział Cywilny – sąd właściwy miejscowo do rozpoznania wniosku) pełnomocnika z urzędu i dostarczenia temu pełnomocnikowi pisma Dziekana Okręgowej Izby Radców Prawnych, a więc w dniu 10 maja 2007 r. Wobec powyższego, termin do złożenia skargi konstytucyjnej upłynął już w dniu 22 maja 2007 r., nie zaś – jak twierdzi skarżący – w dniu 17 lipca 2007 r.

W świetle przytoczonych okoliczności skarga konstytucyjna została wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego po upływie trzymiesięcznego terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Jedynie na marginesie należy wskazać, że zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ma charakter materialnoprawny, wyznaczający granice czasowe, w ramach których skarżący może korzystać z tego środka ochrony wolności i praw konstytucyjnych. Przepisy ustawowe, do których odsyła art. 79 ust. 1 Konstytucji, nie przewidują możliwości przywrócenia tego terminu (por. postanowienia z: 21 stycznia 1998 r., Ts 2/98, OTK ZU nr 2/1998, poz. 21; 28 stycznia 1998 r., Ts 21/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 23; 15 lipca 1998 r., Ts 79/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 82; 10 sierpnia 1998 r., Ts 73/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 79).

Dlatego też, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 1 oraz art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.