W skardze konstytucyjnej z 21 grudnia 2005 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 244 § 1 w zw. z art. 177 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej p.s.a.) z art. 45 i art. 77 ust. 2 Konstytucji; oraz art. 175 § 1 w zw. z art. 86 § 1 w zw. z art. 87 § 1 i 5 oraz z art. 244 § 2 ustawy, o której mowa w pkt 1 z art. 45 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.

Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżone przepisy art. 244 § 1 w zw. z art. 177 § 1 p.s.a. nadmiernie utrudniają możliwość przedstawienia sprawy właściwemu organowi i podjęcie sprawiedliwej decyzji. Brak instytucji przerwania biegu terminu prowadzi do skrócenia pełnomocnikowi terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, co rażąco narusza prawo do sądu i zakaz zamykania drogi dochodzenia praw i wolności (art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji). Niezgodność art. 175 § 1 w zw. z art. 86 § 1 w zw. z art. 87 § 1 i 5 oraz z w zw. z art. 244 § 2 p.s.a. z art. 45 i art 77 ust. 2 Konstytucji sprowadza się zdaniem skarżącego do ograniczenia strony w podejmowaniu czynności zmierzających do rozpatrzenia sprawy przez połączenie wymogu korzystania z pomocy prawnej z wymogiem złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, gdzie z uwagi na 7-dniowy termin wyznaczony pełnomocnik nie jest w stanie sporządzić i wnieść środka odwoławczego.

Postanowieniem z 28 marca 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, uznając, że istota zarzutów dotyczących niezgodności art. 244 § 1 w zw. z art. 177 § 1 p.s.a. z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji związana jest z brakiem uregulowania w ustawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi instytucji przerwania biegu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. W związku z tym Trybunał przypomniał, że tak sformułowane zarzuty nie mogą stanowić podstawy skargi konstytucyjnej. Zarzut braku regulacji prawnej (luki prawnej) uniemożliwiającej zawieszenie postępowania na czas przyznania pomocy prawnej nie może być rozpoznany przez Trybunał Konstytucyjny, gdyż przedmiotem postępowania przed TK może być akt normatywny, zawarte w nim przepisy a nie brak aktu normatywnego lub takich przepisów. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego formułowano też pogląd, iż „zarzuty (...) nie mogą polegać na wskazaniu, że przepis nie zawiera konkretnej regulacji, której istnienie zadowalałoby wnioskodawcę” (zob. wyrok z 19 listopada 2001 r., K 3/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 251). Przedmiotem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej nie może być także w niniejszej sprawie zarzut niezgodności art. 175 § 1 w zw. z art. 86 § 1 w zw. z art. 87 § 1 i 5 oraz z w zw. z art. 244 § 2 p.s.a. z art. 45 i art 77 ust. 2 Konstytucji. Wskazane przez skarżącego przepisy nie stanowiły podstawy ostatecznego rozstrzygnięcia o prawach i wolnościach skarżącego. Jak bowiem wynika jednoznacznie z załączonych wyroków sądów obu instancji, podstawą rozstrzygnięcia było złożenie skargi kasacyjnej po terminie oraz brak złożenia wniosku o przywrócenie terminu. Zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny, jak i Naczelny Sąd Administracyjny w swych uzasadnieniach wskazywały na przepis art. 86 § 1 p.s.a., jako przepis, na którym nie mogły oprzeć swojego rozstrzygnięcia, ze względu na brak stosownego wniosku ze strony skarżącego. Podstawą rozstrzygnięcia był zaś przepis art. 178 p.s.a., nakazujący odrzucenie skargi kasacyjnej wniesionej po terminie. W takiej sytuacji na nieporozumieniu jedynie polegać może wskazywanie tych przepisów, jako podstawy ostatecznego rozstrzygnięcia o prawach skarżącego; przepisy te nie mogą być przedmiotem kontroli w niniejszej sprawie.

Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego, podtrzymując stanowisko zawarte w skardze konstytucyjnej. Podkreślił, że skoro strona otrzymała orzeczenie w czasie, gdy nie miała uprawnień ustawowych do sporządzenia i wniesienia kasacji, to wystąpienie o przyznanie jej pełnomocnika powinno być równoznaczne z tym, iż termin do wniesienia skargi kasacyjnej liczony powinien być od dnia wyznaczenia dla niej pełnomocnika przez okręgową radę adwokacką. Zdanie skarżącego niekonstytucyjny jest zatem przepis art. 177 § 1 p.s.a. lub ewentualnie niekonstytucyjna jest jego wykładnia zastosowana przez sądy.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w przedmiotowym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.

Nawiązując do wskazanego uzasadnienia postanowienia o odmowie nadania biegu skardze konstytucyjnej, podkreślić należy, że odmowa przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania nie była skutkiem wadliwego sformułowania przepisów, lecz niewyczerpania przez skarżącego istniejących środków prawnych służących zapewnieniu stronom należytej możliwości korzystania z istniejących instrumentów prawnych. Skarżący nie skorzystał w szczególności z możliwości złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. Ten szczególny środek prawny służy przywróceniu stronie możliwości wniesienia środka odwoławczego, jeśli uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy. Wyczerpanie służących stronom środków prawnych istniejących w celu zapewnienia ochrony interesów procesowych jest jednocześnie konieczne dla wykazania naruszenia ich konstytucyjnych praw i wolności. Należy więc uznać, że skoro strona nie wyczerpała przysługujących jej uprawnień, tym samym nie wykazała naruszenia przysługujących jej wolności i praw konstytucyjnych. Na nieporozumieniu polega także twierdzenie skarżącego, jakoby strona otrzymała orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego w czasie, gdy nie miała uprawnień ustawowych do sporządzenia i wniesienia kasacji. Wynikający z przepisu art. 175 § 1 p.s.a. wymóg, by skarga kasacyjna sporządzona była przez adwokata lub radcę prawnego nie jest równoznaczny i nie może być traktowany jako pozbawienie uprawnień ustawowych do wniesienia skargi kasacyjnej. Strona nie jest w ten sposób pozbawiona uprawnienia do wniesienia skargi, ustawodawca formułuje jedynie wymóg podniesionej kwalifikacji jej warunków ze względu na szczególny charakter środka odwoławczego i zakres kontroli dokonywanej w tym zakresie. Ustanowienie pełnomocnika nastąpić może z wyboru bądź też w na uzasadniony wniosek strony z urzędu. Jak wynika z akt sprawy, skarżący złożył wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, w tym o ustanowienie adwokata, na cztery dni przed upływem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. Wyznaczony pełnomocnik wniósł skargę kasacyjną po terminie, nie wnosząc jednocześnie o przywrócenie terminu, a więc rezygnując z istniejącego środka prawnego umożliwiającego skuteczne złożenie skargi kasacyjnej. W świetle tych ustaleń zarzut polegający na pozbawieniu strony uprawnień ustawowych do wniesienia skargi kasacyjnej jest oczywiście bezzasadny.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.