W skardze konstytucyjnej Czesława Bąkowskiego złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 2 listopada 2001 r. zarzucono, iż art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jednolity Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) jest niezgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżący wskazał, iż decyzją z 13 grudnia 1996 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Białymstoku odmówił mu prawa do emerytury określonej w art. 88 Karty Nauczyciela z uwagi na niezaliczenie, jako pracy nauczycielskiej, okresu zatrudnienia skarżącego w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Białymstoku. Decyzję ZUS uznały za prawidłową sądy orzekające w sprawie, łącznie z Sądem Najwyższym, który wyrokiem z 8 lutego 2000 r. (sygn. akt II UKN 376/99) oddalił kasację skarżącego. Mimo to skarżący złożył ponownie wniosek o przyznanie emerytury nauczycielskiej, którego Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponownie nie uwzględnił decyzją z 17 listopada 2000 r. Odwołanie od tej decyzji zostało odrzucone przez Sąd Okręgowy w Białymstoku postanowieniem z 22 czerwca 2001 r. (sygn. akt VU 46/01), zaś zażalenie na to postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 21 sierpnia 2001 r. (sygn. akt III AUz 127/01). Sądy obu instancji wskazały, iż sprawa została już prawomocnie osądzona, a ponowny wniosek zmierza w istocie do wzruszenia prawomocnych orzeczeń.

Skarżący stwierdził, iż w stanie prawnym obowiązującym przed 25 października 1991 r. niewątpliwie nabyłby prawo do emerytury nauczycielskiej. Ponieważ doszło do zmiany stosownych regulacji prawnych naruszono przysługujące mu prawa słusznie nabyte, a ponadto zasadę równości, prawo do zabezpieczenia społecznego oraz zasadę sprawiedliwości społecznej.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 19 lutego 2002 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej stwierdzając, iż skarga konstytucyjna została złożona z przekroczeniem trzymiesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż o ostatecznym charakterze odmowy przyznania skarżącemu renty nauczycielskiej przesądziło oddalenie przez Sąd Najwyższy jego kasacji od wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5 maja 1999 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził jednocześnie, iż dla owej ostateczności nie miało znaczenia zainicjowane przez skarżącego kolejne postępowanie przed organami ZUS, ponieważ dotyczyło sprawy prawomocnie już osądzonej. W tym stanie rzeczy za początek biegu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej należało przyjąć datę doręczenia skarżącemu wyroku Sądu Najwyższego z 8 lutego 2000 r.

Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego skarżący wniósł zażalenie, w którym zarzucił, iż bieg terminu do złożenia skargi konstytucyjnej należy w niniejszej sprawie liczyć od dnia doręczenia skarżącemu postanowienia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 21 sierpnia 2001 r., ponieważ dopiero to orzeczenie definitywnie zamknęło skarżącemu drogę sądową. Skarżący nie ustosunkował się do podstaw odmowy wskazanych w zaskarżonym postanowieniu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest jej złożenie w terminie trzech miesięcy do daty doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego w ramach przysługującej skarżącemu drogi prawnej. Jak wynika z treści skargi konstytucyjnej, skarżący składając kasację do Sądu Najwyższego wyczerpał przysługujące mu na drodze prawnej środki zaskarżenia odmowy przyznania renty nauczycielskiej. Wyrok Sądu Najwyższego oddalający kasację miał charakter prawomocnego rozstrzygnięcia i od daty jego doręczenia skarżącemu rozpoczął bieg termin do ewentualnego złożenia skargi konstytucyjnej. Wydane następnie postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 21 sierpnia 2001 r. nie mogło więc zamknąć skarżącemu drogi sądowej dochodzenia swoich praw, skoro wcześniej drogę tę wyczerpał.

Należy też podkreślić, że w zakresie kognicji Trybunału Konstytucyjnego nie mieści się ocena aktów stosowania prawa, z tego też względu poza zakresem rozpoznania w przedmiotowej sprawie pozostają zarzuty odnoszące się do postanowienia z 22 czerwca 2001 r. Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku oraz postanowienia z 21 sierpnia 2001 r. Sądu Apelacyjnego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku.

W tym stanie rzeczy należało uznać zażalenie skarżącego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 19 lutego 2002 r. za niezasadne i orzec jak w sentencji.