W skardze konstytucyjnej Józefa S., sporządzonej 22 grudnia 1998 r. zarzucono, iż art. 215 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jednolity z 1995 r. Dz.U. Nr 54, poz. 288 ze zm.) jest niezgodny z art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 1 oraz art. 75 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zdaniem skarżącego, zakwestionowany przepis wprowadzając zasadę jednopodmiotowości spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego narusza zasadę równości obywateli wobec prawa, sprzeczny jest z prawem własności, a także prawami ekonomicznymi i socjalnymi wyrażonymi w art. 75 ust. 1 Konstytucji RP w postaci obowiązku prowadzenia przez władze publiczne polityki sprzyjającej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych obywateli i przeciwdziałaniu bezdomności.

Skarżący wskazał, iż Sąd Rejonowy w N.S. postanowieniem z 22 lutego 1996 r. stosując zakwestionowany przepis dokonał podziału majątku wspólnego i przyznał prawo do lokalu mieszkalnego żonie skarżącego. Sąd Wojewódzki w N.S. postanowieniem z 17 kwietnia 1997 r. w tym zakresie utrzymał w mocy rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, zaś kasacja skarżącego do Sądu Najwyższego od tego postanowienia została oddalona na mocy postanowienia tegoż sądu z 7 stycznia 1998 roku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej przez Trybunał Konstytucyjny jest ustalenie w toku kontroli wstępnej, że skarga odpowiada wymogom materialnym i formalnym określonym w art. 79 konstytucji oraz art. 46-48 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, a ponadto stosownie do art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym została złożona w zawitym terminie dwóch miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w niniejszej sprawie termin ten zaczął biec od 21 maja 1998 r. W tym dniu doręczono bowiem skarżącemu postanowienie Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1998 r. Skoro skarga konstytucyjna złożona została w Trybunale Konstytucyjnym dopiero 23 grudnia 1998 r. (data stempla pocztowego), przeto doszło do wyraźnego przekroczenia dwumiesięcznego terminu wskazanego we wspomnianym art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Oceny tego faktu nie zmienia wystąpienie skarżącego 12 sierpnia 1998 r. do Sądu Rejonowego w N.S. z wnioskiem o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Postępowanie w przedmiocie tego wniosku nie mogło doprowadzić do wstrzymania biegu terminu dwumiesięcznego na zasadzie art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z uwagi na to, iż w chwili składania wniosku do Sądu Rejonowego termin do wniesienia skargi już upłynął.

W tej sytuacji, już tylko z uwagi na przekroczenie terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, bez rozważania zasadności skargi, należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Trybunał Konstytucyjny nie był władny do rozpoznania złożonego przez pełnomocnika skarżącego wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Wniosek ten jest nie tylko bezprzedmiotowy z tego względu, że postanowieniem Sądu Rejonowego w N.S. z 2 listopada 1998 r. adwokat taki został dla skarżącego ustanowiony, lecz także z tego względu, że jego rozpoznanie nie należy do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Zgodnie bowiem z art. 169 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, który stosuje się na podstawie art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być wykonana. Skoro pełnomocnik skarżącego wnosi o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu, to czynność ta może być wykonana wyłącznie przed Sądem Rejonowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania skarżącego, o czym wyraźnie stanowi art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Także ten sąd na mocy art. 169 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego jest sądem właściwym do rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej.

Ze względów wyżej przytoczonych należało postanowić jak na wstępie.