10 listopada 1999 r. wpłynęła do Trybunału Konstytucyjnego skarga konstytucyjna Akademickiej Spółdzielni Pracy “R” w W. sporządzona przez radcę prawnego Daniela K. Celem ustalenia osób uprawnionych do reprezentowania spółdzielni, w tym do udzielenia pełnomocnictwa do sporządzenia skargi konstytucyjnej, zarządzeniem 24 listopada 1999 r. sędzia Trybunału Konstytucyjnego wezwał radcę prawnego do usunięcia braków formalnych tej skargi przez dołączenie aktualnego odpisu z rejestru spółdzielni.

W przewidzianym terminie brak ten nie został usunięty, w związku z czym postanowieniem z 3 stycznia 2000 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Na postanowienie to zażalenie wniósł radca prawny Daniel K. stwierdzając, iż uprawnienie do reprezentowania spółdzielni wykazał stosownymi uchwałami Rady Nadzorczej Spółdzielni, których odpisy złożył w Trybunale Konstytucyjnym. Podniósł on równocześnie, iż do rejestru spółdzielni zostały wpisane osoby, które nie stanowią w istocie jej zarządu. Zdaniem składającego zażalenie radcy prawnego, zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jednolity z 1995 r. Dz.U. Nr 54, poz. 288) istotą spółdzielni jest zrzeszenie osób, które powołują swoich reprezentantów. Zatem spółdzielnię reprezentują zawsze ludzie wybrani przez spółdzielców a nie ci, którzy formalnie figurują w rejestrze.

W zażaleniu stwierdzono ponadto, iż brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych dla zaliczenia do braków formalnych skargi konstytucyjnej niemożności wykazania prawa do korzystania z przywilejów, jakie skarżącemu zostały odebrane wskutek naruszenia przysługujących mu praw i wolności konstytucyjnych. W szczególności chodzi o odebranie osobom zrzeszonym w spółdzielni prawa do ujawnienia swoich reprezentantów w rejestrze, co powoduje, że osoby nieuprawnione decydują o ich losach i ich majątku.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowiąca przedmiot rozpoznania wstępnego została złożona w imieniu osoby prawnej – Akademickiej Spółdzielni Pracy “R” w W. Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643) skarga taka spełniać musi wymagania dotyczące pisma procesowego. W związku z brzmieniem art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wymagania te określa m.in. kodeks postępowania cywilnego. Zgodnie z art. 68 w związku z art. 67 § 1 tego kodeksu organy uprawnione do działania w imieniu osób prawnych mających zdolność sądową zobowiązane są wykazać swoje umocowanie dokumentem przy pierwszej czynności procesowej. Dotyczy to w szczególności udzielenia pełnomocnictwa do sporządzenia skargi konstytucyjnej. Stąd, w każdym przypadku złożenia skargi konstytucyjnej w imieniu osoby prawnej konieczne jest dołączenie do niej dokumentu wskazującego, kto może w jej imieniu udzielić pełnomocnictwa do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Dokumentem takim w przypadku spółdzielni jest w szczególności aktualny wypis z rejestru spółdzielni prowadzonego, którego sposób prowadzenia określiło rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 1995 r. (Dz.U. Nr 23, poz. 129). Zgodnie z art. 10 ustawy z 16 września 1982 r. prawo spółdzielcze, wpisaniu do tego rejestru podlegają nazwiska członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółdzielni jak też nazwiska ewentualnych pełnomocników uprawnionych do dokonywania czynności związanych z kierowaniem bieżącą działalnością gospodarczą spółdzielni. Jak wynika z art. 12 prawa spółdzielczego danym ujawnionym w rejestrze spółdzielni przysługuje szczególne domniemanie prawdziwości.

W sposób zasadny więc, dokonując rozpoznania wstępnego skargi konstytucyjnej sędzia Trybunału Konstytucyjnego wezwał do uzupełnienia braku formalnego w postaci przedstawienia aktualnego wypisu z rejestru spółdzielni. Dokument ten bowiem, zgodnie z art. 68 kpc powinien być dołączony do skargi konstytucyjnej składanej w imieniu osoby prawnej. Brak ten wszakże nie został uzupełniony. Co prawda w załączeniu do pisma z 6 grudnia 1999 r. radca prawny Daniel K. dołączył odpis poświadczony z Rejestru Spółdzielni prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla W.F. z 21 sierpnia 1996 r., tym niemniej jak wynikało z treści tego pisma jak też wcześniej złożonych dokumentów, odpis ten nie zawierał aktualnych danych umieszczonych w rejestrze spółdzielni.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził równocześnie, iż przedstawione przez radcę prawnego Daniela K. kopie wyciągów z protokołu posiedzenia Rady Nadzorczej A.S.P “R” odbytego w dniu 12 czerwca 1997 r. nie mogą zastąpić odpisu z rejestru spółdzielni. Wpis do tego rejestru jakkolwiek ma charakter deklaratoryjny, stanowi urzędowe potwierdzenie ujętych w tym rejestrze zdarzeń i okoliczności, Trybunał Konstytucyjny nie jest zaś uprawniony do dokonywania weryfikacji prawomocnych postanowień sądu rejestrowego. Weryfikacja taka może nastąpić wyłącznie w trybie przewidzianym przepisami prawa.

Należy podkreślić, iż powyższe ustalenia dotyczą wyłącznie kwestii spełnienia przez skargę konstytucyjną złożoną w imieniu Akademickiej Spółdzielni Pracy “R” w W. warunków formalnych przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego dla każdego pisma procesowego. Trybunał Konstytucyjny nie oceniał natomiast podniesionych w skardze konstytucyjnej zarzutów naruszenia w trakcie postępowania rejestrowego praw i wolności konstytucyjnych.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zasadnie przyjął, iż zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 1999 r. wzywające do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej nie zostało wykonane. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności należało więc nie uwzględniać zażalenia złożonego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 3 stycznia 2000 r. o odmowie nadania tej skardze dalszego biegu.