W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 13 lipca 2007 r. skarżący domagają się stwierdzenia, że art. 4241 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest niezgodny z art. 77 ust. 1 Konstytucji oraz art. 77 ust. 2 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji ze względu na to, że zamyka drogę dochodzenia wynagrodzenia szkody wyrządzonej niezgodnym z prawem działaniem organów władzy publicznej oraz ogranicza drogę sądową w dochodzeniu naruszonych praw. W szczególności skarżący przedmiotem skargi konstytucyjnej czynią okoliczność, iż na podstawie zaskarżonego przepisu skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (stanowiąca prejudykat dla dochodzenia w odrębnym postępowaniu naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem prawomocne orzeczenie sądu cywilnego) przysługuje co do zasady od prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie. Na gruncie przepisów k.p.c. pojęcie „w sprawie” interpretowane jest wąsko – tak, że nie obejmuje m.in. orzeczeń (postanowień) dotyczących kosztów postępowania. W takim rozumieniu pojęcie „orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie”, jak wynika z cytowanego przez skarżących orzecznictwa Sądu Najwyższego, zostało użyte również w art. 4241 k.p.c. Skarżący podnoszą, iż wynikający z art. 77 ust. 1 Konstytucji standard odpowiedzialności Skarbu Państwa nie może być ograniczany przepisami ustawodawstwa zwykłego. W ich opinii brakuje uzasadnienia dla wyłączenia spod kontroli legalności sprawowanej przez Sąd Najwyższy orzeczeń niewydanych w sprawie, w szczególności w przedmiocie kosztów postępowania. Zamknięcia drogi sądowej w dochodzeniu naruszonych praw skarżący upatrują w niemożności wycofania z obrotu prawnego, w trybie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, wadliwego orzeczenia, wydanego wbrew jednoznacznej i niebudzącej wątpliwości wykładni przepisu, na którym zostało oparte.

Skargę konstytucyjną skarżący wnieśli po doręczeniu im postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 17 kwietnia 2007 r. (sygn. akt I ACz 546/07), zasądzającego od skarżących zwrot kosztów postępowania na rzecz przeciwnika procesowego, wydanego na skutek zażalenia od postanowienia Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 27 lutego 2007 r. (sygn. akt I C 935/06).

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 4 lutego 2008 r. skarżący zostali wezwani do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez oświadczenie, czy wnosili skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 17 kwietnia 2007 r. (sygn. akt I ACz 546/07) oraz ewentualne doręczenie orzeczenia Sądu Najwyższego w przedmiocie tej skargi (5 egzemplarzy), a także dokładne określenie zaskarżonych przepisów ustawy o własności lokali. W wykonaniu tego zarządzenia skarżący wskazali, iż nie wnosili skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem ze względu na ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego wykluczające jej dopuszczalność w stosunku do orzeczenia dotyczącego kosztów postępowania, a także, że przepisy ustawy o własności lokali nie stanowiły przedmiotu zaskarżenia w skardze konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna, określona w art. 79 ust. 1 Konstytucji, stanowi szczególny środek ochrony naruszonych konstytucyjnych praw i wolności. Prawo do jej wniesienia przysługuje każdemu, lecz dopiero po spełnieniu określonych w tej normie przesłanek. Badanie zgodności aktów normatywnych z Konstytucją w tym trybie uwarunkowane jest konkretnym naruszeniem konstytucyjnie gwarantowanych praw lub wolności, wynikającym z wydania w sprawie skarżącego ostatecznego orzeczenia opartego na przepisie, który stanowi przedmiot skargi konstytucyjnej. Z tego względu art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) nakłada na skarżącego obowiązek załączenia do skargi konstytucyjnej wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia wydanego na podstawie zakwestionowanego aktu normatywnego. Brak ostatecznego orzeczenia prowadzącego do naruszenia praw podmiotowych musi, w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji, skutkować wydaniem postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Jego niedoręczenie po wezwaniu o uzupełnienie braków formalnych skargi konstytucyjnej stanowi zarazem brak formalny skargi konstytucyjnej, również uzasadniający odmowę nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK.

W okolicznościach przedstawionych w skardze konstytucyjnej nie można uznać, że opisaną powyżej kwalifikację spełnia postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 17 kwietnia 2007 r. (sygn. akt I ACz 546/07). Przesądza o tym w pierwszej kolejności fakt, że nie zostało ono wydane na podstawie art. 4241 k.p.c., ani też w żaden sposób nie dotyczy postępowania w sprawie o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Skoro skarżący podnoszą, iż naruszenie ich praw podmiotowych polega na zamknięciu drogi do dochodzenia od Skarbu Państwa naprawienia szkody za niezgodne z prawem działania władzy publicznej oraz na zamknięciu drogi sądowej do dochodzenia naruszonych praw, wynikające z braku możliwości wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, to naruszenia te nie wynikają jeszcze z wydania postanowienia nakładającego na nich obowiązek zwrotu kosztów postępowania na rzecz strony procesu. Nie zmienia tej oceny wskazanie, iż w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego skarga wniesiona od postanowienia w przedmiocie kosztów postępowania jest niedopuszczalna. Tryb kontroli konstytucyjności norm zainicjowany wniesieniem skargi konstytucyjnej ma bowiem, na gruncie art. 79 ust. 1 Konstytucji, charakter konkretny, wątpliwości natury konstytucyjnej muszą stanowić efekt orzeczenia wydanego na podstawie zaskarżonej normy w stosunku do podmiotu żądającego takiej kontroli. Nie może zatem (odmiennie niż w przypadku innych trybów badania zgodności aktów normatywnych z Konstytucją) opierać się jedynie na abstrakcyjnych zarzutach – nawet wówczas, gdy znajdują one poparcie w orzecznictwie i literaturze prawniczej.

Wezwanie do wskazania zaskarżonych przepisów ustawy o własności lokali stanowi oczywistą omyłkę w treści zarządzenia wzywającego o uzupełnienie braków skargi konstytucyjnej, ich niewskazanie w piśmie stanowiącym wykonanie zarządzenia nie stanowi wobec powyższego przyczyny odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, orzeczono jak w sentencji.