W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 4 września 2004 r. skarżący zakwestionował zgodność art. 57 § 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) z art. 2, art. 176 ust. 1 w zw. z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.

Postanowieniem z 6 lipca 2004 r. (sygn. akt FSK 136/04) Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił apelację, wniesioną przez skarżącego od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach z 2 października 2003 r. (sygn. akt I S.A/Ka 2019/02), jako niedopuszczalną. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia NSA odwołał się do zaskarżonego przepisu, zgodnie z którym orzeczenia NSA są prawomocne.

Uzasadniając niekonstytucyjność zaskarżonego przepisu skarżący wywodzi, że treść art. 176 ust. 1 Konstytucji stwierdzającego, że postępowanie sądowe jest dwuinstancyjne prowadzi do wniosku, iż każdy ma prawo do rozpoznania sprawy w toku dwuinstancyjnego postępowania. Natomiast art. 77 ust. 2 stanowiący, że ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej do dochodzenia naruszonych praw lub wolności w połączeniu z art. 45 ust. 1 wskazuje, iż prawo to jest stosowane bez żadnych ograniczeń i jest ono absolutne, przynależne każdemu w demokratycznym państwie prawa.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W toku postępowania wstępnego wniesiona skarga konstytucyjna badana jest przede wszystkim pod kątem spełnienia przesłanek zawartych w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Treść art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, zgodnie z którym podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej stanowi także oczywista bezzasadność przedstawionych w niej zarzutów upoważnia jednak, już na tym wczesnym etapie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, do analizowania tych zarzutów z punktu widzenia ich merytorycznej słuszności.

W skardze konstytucyjnej stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania skarżący zarzuca zaskarżonemu art. 57 § 1 ustawy z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym sprzeczność z art. 2, art. 176 ust. 1 w zw. z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji podnosząc przy tym, że wydanie rozstrzygnięcia w oparciu o ten przepis doprowadziło do naruszenia przysługującego mu prawa do dwuinstancyjnego postępowania.

Na wstępie stwierdzić należy, że teza stanowiąca, iż prawo do rozpoznania sprawy w toku dwuinstancyjnego postępowania jest prawem absolutnym przynależnym każdemu jest niezasadna. Powyższy pogląd Trybunału znajduje swoje oparcie w brzmieniu art. 236 ust. 2 Konstytucji, zgodnie z którym „Ustawy wprowadzające w życie art. 176 ust. 1 w zakresie dotyczącym postępowania przed sądami administracyjnymi zostaną uchwalone przed upływem 5 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji. Do czasu wejścia w życie tych ustaw obowiązują przepisy dotyczące rewizji nadzwyczajnej od orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego”. Treść cytowanego przepisu rozpatrywana w kontekście ograniczonych możliwości uzyskania rozstrzygnięcia na skutek wystąpienia z rewizją nadzwyczajną (ograniczony krąg podmiotów uprawnionych do jej wniesienia; wniesienie uznaniowe a nie obligatoryjne itp.), wskazuje jednoznacznie, że do momentu wejścia w życie wskazanych w art. 236 ust. 2 Konstytucji ustaw zawarte w art. 176 ust. 1 Konstytucji prawo do dwuinstancyjnego postępowania sądowego było co najmniej ograniczone w stosunku do spraw toczących się przed sądami administracyjnymi. W świetle dokonanych powyżej ustaleń przyjąć należy także, że podniesiony przez skarżącego zarzut jest oczywiście bezzasadny. Zgodnie z zaskarżonym przepisem orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego, poza wskazanymi wyjątkami, są prawomocne. Podkreślić należy, iż regulacja ta zawarta jest w ustawie z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, która obowiązywała do 1 stycznia 2004 r. a więc do daty wejścia w życie przepisów, o których mowa w art. 236 ust. 2 Konstytucji. Uzasadnienie dla zawartej w niej normy wynika zatem jednoznacznie z cytowanego powyżej art. 236 ust. 2 Konstytucji, który exspressis verbis dopuszcza, aby wprowadzenie gwarancji przewidzianych przez art. 176 ust. 1 w zakresie postępowania sądowo-administracyjnego zostało przesunięte w czasie o co najmniej 5 lat.

Niezasadny jest także, w ocenie Trybunału Konstytucyjnego zarzut naruszenia przez zaskarżony przepis art. 77 ust. 2 Konstytucji drogi sądowej dla dochodzenia naruszonych wolności i praw. Skarżący uzyskał rozstrzygnięcie organu sądowego I instancji – wyrok NSA z 10 grudnia 2003 r. (sygn. akt I S.A./Ka 2844-02) zaś postanowienie, z którym wiąże on naruszenie przysługujących mu praw lub wolności, wydane zostało na skutek wniesienia środka odwoławczego od tego orzeczenia. Niezasadne jest zatem twierdzenie zawarte w skardze, iż w sprawie skarżącego doszło do zamknięcia drogi sądowej.

W tym stanie rzeczy Trybunał orzekł jak w sentencji.