W skardze konstytucyjnej Kieleckiego Towarzystwa Edukacyjnego Sp. z o.o. zakwestionowano zgodność z Konstytucją RP art. 48 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 w zw. z art. 74 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.), w brzmieniu tych przepisów obowiązującym przed ich nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 20 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym, ustawy o wyższych szkołach zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 85, poz. 924). Zaskarżonym przepisom zarzuciła skarżąca niezgodność z art. 7, 32 oraz art. 70 ust. 3 i ust. 5 Konstytucji.

Istoty zarzucanej niezgodności upatruje skarżąca w tym, że przyjęta przez organy administracji publicznej interpretacja zawęża ich zastosowanie wyłącznie do uczelni niepaństwowych. W ocenie skarżącej godzi to w autonomię szkół wyższych, jak i zakaz dyskryminowania podmiotów prawa z uwagi na ich formę prawną. Skarżąca podkreśliła, że dokonana nowelizacja ustawy jednoznacznie przemawia za błędną wykładnią tych przepisów (w ich brzmieniu sprzed nowelizacji) przyjmowaną przez Ministra Edukacji Narodowej.

Postanowieniem z 8 kwietnia 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W uzasadnieniu wskazał, że w sprawie skarżącej nie doszło do wydania ostatecznego orzeczenia, wyczerpującego przysługującą jej drogę prawną. Skarżąca nie wniosła bowiem skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzję, z którą wiąże zarzut naruszenia konstytucyjnych wolności i praw. Ponadto, w ocenie Trybunału Konstytucyjnego przedmiotem skargi uczyniono przepisy, które nie były normatywną podstawą tej decyzji.

Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego wniósł pełnomocnik skarżącej. Zakwestionował obydwie – wskazane w uzasadnieniu – przyczyny prawne odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Zdaniem skarżącej, pomimo tego, że decyzja Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 18 września 2002 r. wydana została pod rządami już znowelizowanych przepisów ustawy o szkolnictwie wyższym, to jednak należy uznać, że to przepisy zakwestionowane w skardze konstytucyjnej stanowiły jej podstawę prawną. Skarżąca kieruje się w tym zakresie interpretacją treści uzasadnienia tej decyzji, z którego – w jej ocenie – wynika, że rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na podstawie art. 48 ust. 1 i art. 12 ustawy o szkolnictwie wyższym, w brzmieniu przed nowelizacją dokonaną ustawą z 20 lipca 2001 r. Ponadto skarżąca wskazuje, że art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie określa, kiedy następuje wyczerpanie drogi prawnej, zaś zawarte w jego treści wyliczenie wskazuje, iż za ostateczne orzeczenie może być potraktowana każda z form w nim wymienionych. Stąd też zasadne jest uznanie, że wyczerpanie drogi prawnej w sprawie skarżącej nastąpiło wraz z wydaniem przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu decyzji administracyjnej w dniu 18 września 2002 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego treść zażalenia nie dostarcza argumentów podważających zasadnicze przesłanki odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że skarżąca opiera argumentację zażalenia na błędnej interpretacji przesłanki wyczerpania drogi prawnej, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Nieprawidłowe jest też przyjęte przez skarżącą rozumienie pojęcia ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny pragnie ponownie podkreślić, że wymóg wyczerpania drogi prawnej w postępowaniu administracyjnym wiąże się ściśle z powinnością podmiotu skarżącego wystąpienia ze skargą do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Dopiero prawomocny wyrok tego Sądu nadaje walor ostateczności orzeczeniu (decyzji administracyjnej), z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut niekonstytucyjności przepisów stanowiących jego podstawę prawną. Wyliczenia zawartego w treści art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie należy natomiast rozumieć jako wskazania możliwych (wzajemnie niezależnych) form rozstrzygnięcia sprawy skarżącego, które – w przypadku ich wydania – pozwalają na przyjęcie, iż spełniona została już przesłanka wyczerpania drogi prawnej. Wbrew twierdzeniu skarżącej, kolejność powyższego wyliczenia nie jest przypadkowa, a wręcz odwrotnie, wskazuje na priorytet prawomocnych orzeczeń sądowych. Skarżący winien więc w swojej sprawie w pierwszej kolejności doprowadzić do wydania prawomocnego wyroku sądowego. Pozostałe formy rozstrzygnięć wymienione w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym dotyczą takich postępowań, w których droga sądowa nie jest w ogóle przewidziana, a zatem postępowania te nie mogą zakończyć się zapadnięciem prawomocnego wyroku sądowego. Niewykorzystanie przez skarżącą możliwości wniesienia skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzję Ministra Edukacji Narodowej i Sportu przesądziło więc negatywną ocenę dopełnienia przesłanki z art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Niezasadne są również zastrzeżenia skarżącej odnośnie drugiej przyczyny odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Wbrew twierdzeniom zawartym w zażaleniu nie można uznać, że zakwestionowane w skardze przepisy ustawy o szkolnictwie wyższym (a więc w brzmieniu przed jej nowelizacją) były podstawą prawną decyzji, z którą skarżąca wiąże zarzut naruszenia konstytucyjnych wolności i praw. Przepisy te stanowiły jedynie podstawę do dokonanej przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu oceny działań skarżącej podjętych w 2000 roku. Natomiast niewątpliwie podstawą normatywną przeprowadzonej przez organ administracji oceny wniosku skarżącej o udzielenie pozwolenia na uruchomienie nowego kierunku studiów, jak i późniejszego odmownego rozstrzygnięcia w tym przedmiocie, były przepisy tej ustawy, ale po ich zmianie dokonanej ustawą z 20 lipca 2001 r., jak i kolejnymi ustawami nowelizującymi.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.