W skardze konstytucyjnej z 15 października 2004 r., uzupełnionej pismem procesowym z 29 grudnia 2004 r., wniesiono o stwierdzenie niezgodności przepisów zarządzenia nr 20 Prezesa Głównego Urzędu Miar z dnia 13 lipca 2000 r. w sprawie wprowadzenia przepisów metrologicznych o dowodowych analizatorach wydechu (Dz. UMiP Nr 4, poz. 22) oraz przepisów zarządzenia nr 21 Prezesa Głównego Urzędu Miar z dnia 13 lipca 2000 r. w sprawie wprowadzenia instrukcji sprawdzania dowodowych analizatorów wydechu (Dz. UMiP Nr 4, poz. 23) z art. 7 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. Wyrokiem Sądu Rejonowego - X Wydział Grodzki w Gorzowie Wielkopolskim z 17 marca 2004 r. (sygn. akt X K 98/04) skarżący Jan Kaczanowski skazany został na karę grzywny oraz zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 1 roku za prowadzenie samochodu osobowego w stanie nietrzeźwym. Od wyroku sądu I instancji skarżący wniósł apelację. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wlkp. wyrokiem z 21 września 2004 r. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok (sygn. akt IV Ka 573/04).

Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, iż rozstrzygnięcie kwestii jego odpowiedzialności prawnej dokonane zostało w oparciu o wyniki dwukrotnego pomiaru dokonanego dowodowym analizatorem wydechu Alcomat Siemens, który w przekonaniu skarżącego dopuszczony został do użytku na podstawie aktów nie posiadających mocy powszechnie obowiązującej normy prawnej – tj. zaskarżonych przepisów zarządzeń Prezesa Głównego Urzędu Miar (dalej: Prezesa GUM). W przekonaniu skarżącego analizatory poddane procedurze rejestracji pierwotnej (tzw. zatwierdzenie typu) na podstawie przepisów wskazanych zarządzeń nie mogą być następnie poddane skutecznej legalizacji pierwotnej ani wtórnej, a tym samym wprowadzone zostały do powszechnego stosowania w sposób niezgodny z obowiązującym prawem. W ten sposób naruszone zostało zdaniem skarżącego jego prawo do sprawiedliwego i rzetelnego rozpatrzenia sprawy przez sąd, określone w art. 45 ust. 1 Konstytucji, a także zasada praworządności formalnej określona w art. 7 Konstytucji, wyrażająca się poprzez działanie organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa.

Ponadto w piśmie procesowym z 29 grudnia 2004 r., uzupełniającym braki formalne skargi konstytucyjnej skarżący wskazał, że przedmiotem skargi konstytucyjnej czyni wszystkie przepisy wskazanych zarządzeń Prezesa GUM.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Oznacza to, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia. O tym, że zaskarżony akt normatywny był w znaczeniu konstytucyjnym podstawą ostatecznego orzeczenia można generalnie mówić wtedy, gdyby owo rozstrzygnięcie byłoby lub mogłoby być inne w przypadku nieobowiązywania normy prawnej o treści kwestionowanej przez skarżącego. Wynika stąd jednoznacznie, że art. 79 ust. 1 Konstytucji wyklucza kwestionowanie za pomocą skargi konstytucyjnej innych – aniżeli podstawa prawna orzeczenia – przepisów danego aktu normatywnego, a tym bardziej nie dopuszcza uczynienia przedmiotem skargi regulacji zawartych w innych aktach normatywnych, które nie kształtowały sytuacji prawnej skarżącego (zob. postanowienia TK z: 24 stycznia 1999 r., sygn. Ts 124/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 8; 1 października 2001 r., sygn. Ts 84/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 70). Nie ulega wątpliwości, że stwierdzenie – koniecznego w świetle przesłanek skargi konstytucyjnej – związku pomiędzy kwestionowanym unormowaniem a ostatecznym orzeczeniem, z którego wydaniem wiąże skarżący zarzut naruszenia jego praw, opierać się musi na analizie rozstrzygnięć sądowych lub administracyjnych wskazywanych przez skarżącego (zob. postanowienie TK z 19 października 2004 r., sygn. SK 13/03, OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 101). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, wskazane wyżej przesłanki dopuszczalności skargi konstytucyjnej nie zostały w niniejszym przypadku spełnione.

Stwierdzić należy, że wskazane przez skarżącego unormowania zakwestionowanych zarządzeń nie mogą być uznane za dopuszczalny przedmiot skargi konstytucyjnej. Zaskarżone przepisy nie stanowiły ani bezpośrednio ani pośrednio podstawy prawnej orzeczeń wydanych w sprawie skarżącego. Na niedopuszczalność uznania zaskarżonych zarządzeń Prezesa GUM za podstawę rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie wskazują jednoznacznie przepisy ustawy z dnia 11 maja 2001 r. – Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441). Zgodnie z przepisem, art. 8a ust. 1 prawa o miarach przyrządy pomiarowe, do jakich należą dowodowe analizatory wydechu mogą być dopuszczone do obrotu i użytkowane tylko wówczas, jeżeli posiadają odpowiednio ważną decyzję zatwierdzenia typu lub ważną legalizację, przy czym użyty w przepisie łącznik alternatywy nierozłącznej „lub” przekonuje jednoznacznie, iż wystarczającym jest spełnienie jednego z dwóch wskazanych warunków. Dowodowy analizator wydechu Alkomat-Siemens, wykorzystany w niniejszej sprawie otrzymał stosowną legalizację ponowną, czemu nie zaprzecza w swej skardze także skarżący. Dla oceny sytuacji nie ma przy tym znaczenia brzmienie przepisu art. 8l pkt 1 prawa o miarach, który wbrew twierdzeniom skarżącego nie stanowi przepisu szczególnego wobec ogólnej normy art. 8a ust. 1 prawa o miarach, lecz określa jedynie przesłanki, jakimi kierować się powinien organ dokonujący legalizacji przyrządów pomiarowych. Jest to więc przepis skierowany wyłącznie do tego organu i znajduje zastosowanie tylko w zakresie postępowania legalizacji przyrządów pomiarowych. Przyrząd pomiarowy zalegalizowany na podstawie przepisów ustawy spełnia wymagania określone w jej art. 8a ust. 1 i może być skutecznie dopuszczony do obrotu. Wskazane jako przedmiot skargi konstytucyjnej przepisy zarządzeń Prezesa GUM nie znalazły zastosowania w tym przypadku i nie mogły być podstawą kształtowania sytuacji odpowiedzialności skarżącego za zarzucany mu czyn. Nie będąc podstawą ostatecznego orzeczenia sądu w sprawie nie mogły zatem stanowić bezpośredniego źródła naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego, spełniającego kwalifikację, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Niezależnie od podniesionych argumentów na przeszkodzie uznania zaskarżonych przepisów zarządzeń Prezesa GUM stoją także przepisy określające podstawy i zakres orzekania sądu karnego w sprawie. Zgodnie z zawartą w art. 7 k.p.k. zasadą swobodnej oceny dowodów organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Ustalenia faktyczne wyroku poczynione być muszą na podstawie wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów, których ocena nie wykazuje błędów natury faktycznej czy logicznej, zgodna jest z wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz prowadzi do sędziowskiego przekonania, odzwierciedleniem którego jest uzasadnienie orzeczenia (zob. wyrok SN z 5 września 1974 r., II kR 11474, OSNKW 1975, nr 2, poz. 28). W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa pod wpływem alkoholu jednym z dopuszczalnych dowodów może być badanie analizatorem wydechu w celu ustalenia stężenia alkoholu etylowego w wydychanym powietrzu. Zgodnie z przepisem art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 ze zm.), jeśli zachodzi podejrzenie, że przestępstwo popełnione zostało po spożyciu alkoholu osoba podejrzana może być poddana badaniu koniecznemu do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie. Dokonując oceny odpowiedzialności karnej oskarżonego sąd bierze jednak pod uwagę także inne dowody w sprawie. Jeżeli w ocenie sądu prawidłowość przeprowadzonych dowodów budzi wątpliwości, za podstawę ustaleń czy sprawca był nietrzeźwy powinny być brane inne okoliczności sprawy, zachowanie się sprawcy, fakty związane ze spożywaniem przez niego alkoholu. Występujący z niniejszą skargą konstytucyjną upatruje naruszenia swoich praw konstytucyjnych w treści nieobowiązujących już zarządzeń Prezesa GUM regulujących zasady wprowadzania przepisów metrologicznych o dowodowych analizatorach wydechu oraz instrukcji sprawdzania analizatorów, określających zasady użytkowania dowodowych analizatorów wydechu. W normatywnej treści kwestionowanych przepisów nie sposób jednak dopatrzyć się niedozwolonej – w świetle unormowań konstytucyjnych – ingerencji w sferę gwarantowanych praw podmiotowych skarżącego. Przepisy te nie znalazły zastosowania do oceny sytuacji prawnej skarżącego, nie były też podstawą kształtowania jego odpowiedzialności za zarzucany mu czyn. Nie można przyjąć, aby to w treści przepisów zaskarżonych zarządzeń Prezesa GUM tkwiła przyczyna negatywnego rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności karnej skarżącego. Tym samym treść zaskarżonych przepisów ani bezpośrednio, ani pośrednio nie mogła wpływać na sytuację prawną skarżącego w sprawie będącej przedmiotem skargi konstytucyjnej.

W tym stanie rzeczy należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.