W skardze konstytucyjnej z 27 września 2005 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Postanowieniem z 15 marca 2005 r. (sygn. akt II SA/Gd 3341/01) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku odrzucił skargę kasacyjną skarżących ze względu na niewłaściwe opłacenie skargi. Na postanowienie to skarżący złożyli zażalenie, jednak postanowieniem z 29 maja 2005 r. (sygn. akt II OZ 460/05) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił przedmiotowe zażalenie.

Skarżący zarzucili w skardze konstytucyjnej naruszenie zawartej w art. 2 Konstytucji zasady demokratycznego państwa prawnego i wynikającej z niej zasady przyzwoitej legislacji przez wprowadzenie nieokreślonej, niejasnej redakcji zaskarżonego przepisu, która powoduje niepewność co do praw i obowiązków jego adresatów. Niejasność ta związana jest w szczególności z brakiem wskazania przepisów przejściowych normujących wysokość wpisu od skargi kasacyjnej od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego, któremu przekazano rozpoznanie spraw wniesionych pierwotnie, tj. przed wprowadzeniem dwuinstancyjnego postępowania administracyjnego, do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zaskarżony przepis nie określa – zdaniem skarżących – jaka powinna być wysokość wpisu od skargi kasacyjnej w sytuacji, gdy faktyczny wpis od skargi był inny niż wpis od skargi przewidzianej w rozporządzeniu zawierającym zaskarżony przepis, tj. dokonany w oparciu o wcześniej obowiązujące przepisy.

Ponadto w piśmie procesowym z 2 grudnia 2005 r., uzupełniającym braki formalne skargi konstytucyjnej skarżący wskazali, że zaskarżony przepis § 3 rozporządzenia w sprawie opłat narusza także art. 45 ust. 1 przez to, że nie może być uznane za sprawiedliwe rozstrzygnięcie oparte na niejasnym i niejednoznacznym przepisie określającym wysokość wpisu od skargi kasacyjnej. Poprzez zastosowanie zaskarżonego przepisu doszło do niesłusznego pozbawienia skarżących prawa do tego, by ich sprawa została rozpoznana przez Naczelny Sąd Administracyjny jako sąd II instancji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, iż w związku z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego, doszło do naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Uprawdopodobnienie przez skarżącego naruszenia jego praw lub wolności jest zatem przesłanką konieczną dla uznania dopuszczalności skargi konstytucyjnej. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zobowiązany był zbadać, czy istotnie w niniejszej sprawie doszło do naruszenia wskazanych przez skarżących praw konstytucyjnych, w szczególności zaś czy doszło do zamknięcia drogi do dochodzenia praw i wolności skarżących.

Przekonanie skarżących, że w niniejszej sprawie doszło do naruszenia wskazanych przez nich konstytucyjnych praw jest oczywiście bezzasadne. Wbrew twierdzeniom skarżących treść zaskarżonego przepisu nie daje podstaw do niejednoznacznej i niejasnej wykładni, w szczególności w zakresie odpowiedzi na pytanie, jaka skarga jest podstawą obliczenia wysokości wpisu należnego w razie wniesienia skargi kasacyjnej.

Zdaniem skarżących zaskarżony przepis nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób należy określić wysokość wpisu od skargi kasacyjnej od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego, któremu przekazano rozpoznanie sprawy pierwotnie wniesionej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zasady wnoszenia wpisu i innych kosztów sądowych w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym oparte były w niniejszej sprawie o dotychczasowe przepisy postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, o czym rozstrzygał mający charakter przejściowy przepis art. 97 § 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Przepisy te nie określały zasad dokonywania wpisu od skargi kasacyjnej. Nie oznacza to jednak, wbrew twierdzeniu skarżących, by zaskarżony przepis § 3 rozporządzenia nie pozwalał na jednoznaczne ustalenie zasad ustalania wpisu od skargi kasacyjnej.

Przepisy wskazane przez skarżących, uzasadniające w ich przekonaniu niejednoznaczność zaskarżonego przepisu § 3 rozporządzenia, są przepisami przejściowymi, które ze swej natury regulują kwestie intertemporalne i przejściowe. Są to więc przepisy szczególne, stanowiące wyjątek od ogólnie przyjętych reguł. Ich zastosowanie możliwe jest więc jedynie w zakresie, w jakim to bezpośrednio zostało wskazane. Wynika stąd jednoznacznie, że w pozostałym zakresie, nieuregulowanym w przepisach przejściowych zastosowanie mają przepisy ogólne, właściwe dla danego postępowania, obowiązujące w momencie dokonywania czynności. W tym przypadku przepisami tymi były przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zgodnie z brzmieniem przepisu § 3 rozporządzenia wpis od skargi kasacyjnej oraz od skargi o wznowienie postępowania wynosi połowę wpisu od skargi, nie mniej jednak niż 100 zł. Oczywistym jest więc, że skoro treść przepisu nie wprowadza żadnych wyjątków oraz brak innych przepisów odmiennie regulujących wysokość wpisu pojęcie skargi, o której mowa w § 3 rozporządzenia odnosi się do skargi, o której mowa w tym akcie prawnym, a więc obejmuje także zasady obliczania wysokości wpisu od skargi według przepisów obowiązujących, a nie przejściowych. W tak przyjętym sformułowaniu brak cech niejednoznaczności i nieokreśloności przepisu. W tym kontekście oczywiście bezzasadny jest więc także zarzut zamknięcia drogi do wydania wyroku oraz naruszenia prawa do rozpatrzenia sprawy przez sąd II instancji.

Podkreślić należy, że przewidziany w trybie skargi kasacyjnej przymus adwokacko-radcowski służyć ma między innymi zapewnieniu należytej ochrony interesów prawnych strony postępowania wobec szczególnego trybu, w jakim rozpatrywana jest skarga kasacyjna. Wprowadzenie wskazanego przymusu reprezentacji prawnej przez profesjonalnego pełnomocnika ma na celu zapewnienie skarżącemu możliwości skutecznego wniesienia środka odwoławczego, ze względu na jego rygorystyczny charakter. Uchybienie przez pełnomocnika skarżącego warunkom skargi kasacyjnej, poprzez niewłaściwe uiszczenie wpisu od tej skargi, wynikające z niewłaściwego zastosowania przepisu § 3 rozporządzenia, nie może w sposób oczywisty uzasadniać zarzutu naruszenia prawa strony do zaskarżenia orzeczenia sądu pierwszej instancji.

Na marginesie zauważyć można także, że podnoszone zarzuty rozumiane mogą być również jako wskazanie istniejącego w przekonaniu skarżacych swoistego pominięcia ustawodawczego, tj. braku przepisów przejściowych, które zdaniem skarżących powinny określać wysokość wpisu od skargi kasacyjnej od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego, któremu przekazano rozpoznanie sprawy pierwotnie wniesionej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Biorąc pod uwagę zakres jurysdykcji i dotychczasowe orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, należy uznać, że nawet tak rozumiany zarzut nie mieściłby się w zakresie orzekania Trybunału Konstytucyjnego, jako dotyczący w istocie zaniechania ustawodawczego.

W tym stanie rzeczy należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.