W skardze konstytucyjnej Heleny S. sporządzonej 6 października 1999 r. zarzucono niezgodność art. 63 ust. 2 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 107, poz. 464 ze zm.) z art. 64 ust. 1, 2 i 3 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem skarżącej przepis ten zamyka jej możliwość dochodzenia prawa własności gospodarstwa rolnego i uniemożliwia unieważnienie aktu własności ziemi, wydanego z rażącym naruszeniem prawa.

Skarżąca wskazała, iż Sąd Rejonowy w L. postanowieniem z 12 listopada 1998 r. (sygn. akt IC 106/98) odrzucił jej pozew o ustalenie nieważności aktu własności ziemi z 2 września 1980 r. (nr 1360/80) wydanego przez Naczelnika Miasta i Gminy w M. D. Zażalenie skarżącej a to postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w N. S.

z 31 grudnia 1998 r. (sygn. akt I Cz 688/98). Skarżąca wniosła kasację od tego postanowienia, która została oddalona postanowieniem Sądu Najwyższego z 21 lipca 1999 r. (sygn. akt II CKN 507/99).

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest związek pomiędzy zakwestionowanym w skardze konstytucyjnej aktem normatywnym, a wydanym na jego podstawie orzeczeniem sądu lub organu administracji publicznej.

Warunek ten nie został spełniony w przypadku skargi konstytucyjnej będącej przedmiotem rozpoznania wstępnego. Zakwestionowany w niej przepis art. 63 ust. 2 ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw nie stanowił bowiem podstawy odrzucenia przez Sąd Rejonowy w L. pozwu skarżącej o ustalenie nieważności aktu własności ziemi. Postanowieniem z 12 listopada 1998 r. Sąd Rejonowy w L. odrzucił pozew skarżącej wskazując, iż droga sądowa w niniejszej sprawie jest niedopuszczalna. Zdanie sądu I instancji podzieliły również Sąd Wojewódzki i Sąd Najwyższy rozpoznający kasację skarżącej. Jednakże zakwestionowany w skardze przepis nie był podstawą indywidualnego rozstrzygnięcia w sprawie skarżącej. Sądy rozpoznające sprawę wskazały wprawdzie na treść art. 63 ust. 2 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, tym niemniej przepis ten wyłączył jedynie możliwość wzruszenia ostatecznych decyzji administracyjnych wydanych na podstawie ustawy z 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. W związku z tym zaskarżony przepis nie mógł stanowić podstawy rozpoznania żądań skarżącej przez sąd powszechny. Dopuszczalność dochodzenia praw skarżącej przed sądem powszechnym wyłączył w istocie przepis art. 63 ust. 1 ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, który uchylił 4 art. 8 ustawy z 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o uchyleniu własności gospodarstw rolnych. Uchylony przepis – jak wskazał również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia oddalającego kasację skarżącej – umożliwiał kontrolę sądową przewidując przekazanie do ponownego rozpatrzenia właściwemu sądowi sprawy, jeżeli decyzją administracyjną uchylono lub stwierdzono nieważność wcześniejszej ostatecznej decyzji w sprawie aktu własności ziemi, wydanego na podstawie ustawy z 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych.

Natomiast zakwestionowany w skardze przepis art. 63 ust. 2 ograniczył zakres zastosowania niektórych instytucji kodeksu postępowania administracyjnego, z istoty rzeczy odnoszących się wyłącznie do postępowania przed organami administracji publicznej, a w pewnym zakresie także przed NSA. Przepis ten nie stanowił zatem podstawy indywidualnego rozstrzygnięcia w sprawie skarżącej, jakkolwiek miał wpływ na jej sytuację prawną, wyłączając możliwość dochodzenia praw skarżącej w drodze postępowania administracyjnego.

W tym stanie rzeczy, uznając iż nie został spełniony jeden z warunków merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej, należało odmówić jej nadania dalszego biegu.