W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 27 stycznia 2004 r. zarzucono postanowieniu Sądu Najwyższego z 7 sierpnia 2003 r. (sygn. akt IV CZ 90/03), oddalającemu zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 24 lutego 2003 r. (sygn. akt I ACa 1256/01) odrzucające kasację od wyroku tego sądu z 22 maja 2002 r., naruszenie art. 163 i 165 Konstytucji oraz art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) i art. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 1997 r. Nr 9, poz. 43 ze zm.). Naruszenie to, w ocenie skarżącej Gminy, jest efektem przyjęcia przez orzekające w sprawie sądy, iż budowa sieci wodociągowej realizowana bezpośrednio przez Gminę w ramach zadań własnych z art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym stanowi czynność o charakterze gospodarczym, natomiast gmina jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4792 k.p.c. W konsekwencji została ona obciążona kosztami sądowymi, co naruszyło przysługujące jej prawo do nieuiszczania opłat sądowych wynikające z art. 8 ust. 2 ustawy z 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a także doprowadziło do odrzucenia kasacji na podstawie art. 3921 k.p.c., ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia nie przekraczającą przewidzianej dla spraw gospodarczych granicy 20 tys. zł.

Biorąc powyższe pod uwagę skarżąca gmina wniosła o stwierdzenie naruszenia przez orzeczenie Sądu Najwyższego prawa Gminy Kołobrzeg do nie ponoszenia kosztów sądowych w sporze cywilnym, a także prawa do skorzystania z przysługujących jej środków kontroli orzeczeń sądowych przez wyższe instancje.

Postanowieniem z 25 lutego 2004 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, stwierdzając iż przedmiotem skargi były wydane w sprawie rozstrzygnięcia, a przede wszystkim postanowienie Sądu Najwyższego z 7 sierpnia 2003 r. (sygn. akt IV CZ 90/03), którym skarżąca zarzuciła sprzeczność z art. 163 i 165 Konstytucji oraz z wymienionymi w skardze przepisami ustaw, nie formułując przy tym żadnych zarzutów przeciwko przepisom stanowiącym podstawę normatywną tych orzeczeń. Ponieważ w trybie skargi konstytucyjnej nie może być badana zgodność z Konstytucją aktów stosowania prawa, przeto niedopuszczalne było przekazanie sprawy do merytorycznego rozpoznania.

Na postanowienie to pełnomocnik skarżącej wniósł zażalenie, w którym kwestionuje ustalenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące określenia przedmiotu skargi konstytucyjnej. W pierwszej kolejności podniesiono, iż w petitum skargi wskazano przepisy, które zostały naruszone przez postanowienie Sądu Najwyższego i poprzedzające je rozstrzygnięcia sądów powszechnych, a także określono naruszone prawa gminy, wskazując dodatkowo na ich podstawę normatywną. Skarżąca wywodzi dalej: „Składając skargę konstytucyjną Gmina Kołobrzeg miała przede wszystkim na względzie problem naruszenia jej konstytucyjnego prawa do uznania jej za jednostkę sfery publicznej a nie sfery gospodarczej. Prawo Gminy do nie ponoszenia kosztów sądowych niewątpliwie zostało naruszone i to jest przedmiotem skargi konstytucyjnej, którą złożyła w celu ochrony tego prawa.” W konkluzji odwołano się do brzmienia art. 79 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym skarga przysługuje każdemu, czyje prawo zostało naruszone. Ponieważ prawa gminy zostały naruszone, przeto wystąpiła ona ze skargą.

Rozpatrując wniesione zażalenie Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem skargi konstytucyjnej, zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jest zarzut niekonstytucyjności ustawy lub innego aktu normatywnego, stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych. W skardze konstytucyjnej stanowiącej przedmiot rozpoznania wstępnego skarżąca gmina wprawdzie wskazała przepisy ustaw: np. art. 9 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz art. 1 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, jednakże zarzuty wysunięte w skardze nie zostały skierowane przeciwko nim, tylko przeciwko wydanym w sprawie rozstrzygnięciom, w tym postanowieniu SN z 7 sierpnia 2003 r. (sygn. akt IV CZ 90/03), które, w ocenie skarżącej gminy, naruszyły nie tylko przywołane w skardze przepisy Konstytucji, ale i przytoczone powyżej przepisy innych aktów normatywnych. Innymi słowy: naruszenie przysługujących jej praw i wolności konstytucyjnych wiązała skarżąca gmina z wydaniem rozstrzygnięć sprzecznych z przepisami Konstytucji i wskazanymi przepisami ustaw, a przedmiotem skargi jednoznacznie określonym w jej petitum uczyniła stwierdzenie naruszenia przez przytoczone postanowienie SN praw gminy a tym samym określonych przepisów Konstytucji i innych aktów normatywnych. Rozpoznanie tak sformułowanego przedmiotu skargi konstytucyjnej wykraczało, jak podkreślone zostało w zaskarżonym postanowieniu, poza kompetencje Trybunału Konstytucyjnego.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego treść wniesionego zażalenia nie zawiera żadnych argumentów podważających dokonane w zaskarżonym postanowieniu ustalenia. Skarżąca gmina podniosła w nim m.in., iż w skardze konstytucyjnej zostały wskazane przepisy aktów normatywnych, zignorowane, jej zdaniem, przez orzekające w sprawie sądy. Nie negując słuszności tego twierdzenia, podkreślić należy, iż powoływane we wnoszonej skardze przepisy ustaw lub innych aktów normatywnych powinny stanowić przedmiot zarzutu niekonstytucyjności, rozpatrywanego później w merytorycznym rozpoznaniu, nie zaś, jak miało to miejsce w niniejszej sprawie, wzorzec kontroli wydanych w sprawie rozstrzygnięć. Trybunał Konstytucyjny aprobuje stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym akty stosowania prawa nie mogą stanowić przedmiotu kontroli Trybunału w trybie skargi konstytucyjnej. Uczynienie takiego aktu jedynym przedmiotem skargi skutkować musi w każdym przypadku odmową przekazania jej do merytorycznego rozpatrzenia.

Ustosunkowując się w dalszej kolejności do zaprezentowanej we wniesionym zażaleniu tezy wskazującej na istnienie w analizowanej sprawie legitymacji prawnej do wniesienia skargi, Trybunał Konstytucyjny chciałby zaznaczyć, iż istnienie bezpośredniego i konkretnego naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności konstytucyjnych stanowi warunek konieczny, jednakże niewystarczający, dla przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania. Przekazanie to warunkowane jest uprzednim spełnieniem przez skargę konstytucyjną szeregu przesłanek wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), a przede wszystkim wskazaniem zastosowanych w sprawie przepisów, których kontroli z punktu widzenia ich konstytucyjności domaga się skarżący. Warunek ten, jak wykazano powyżej, nie został w niniejszej sprawie spełniony.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 25 lutego 2004 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.